همشهری در گفت‌وگو با عباس هاشمی، دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی، ابعاد ابلاغیه رهبری را بررسی می‌کند
پیش‌شرط‌های کارآمدی منع واردات لوازم خانگی
علی ابراهیمی ـ خبرنگار
با وجود قرار گرفتن لوازم خانگی در گروه 4کالایی و ممنوعیت واردات این اقلام از 3سال پیش، مصوبه چندی پیش وزارت خزانه‌داری آمریکا مبنی بر امکان استفاده از دارایی‌های بلوکه شده ایران در کره‌جنوبی و ژاپن، موجب نگرانی برخی تولیدکنندگان، مبنی بر واردات لوازم خانگی کره‌ای، به ازای 7میلیارد دلار مطالبات ایران شد. رهبر معظم انقلاب هم در نامه‌ای به رئیس‌جمهوری اعلام کردند که طبق نامه‌ای که کارخانه‌های تولیدکننده لوازم خانگی به ایشان نوشته‌اند، واردات این محصولات باعث شکستن کمر تولیدکنندگان می‌شود و باید جلوی آن سد شود، رئیس‌جمهوری نیز به وزیران ذیربط دستور داد تا واردات لوازم خانگی از 2 شرکت کره‌ای سامسونگ و ال‌جی ممنوع شود. با عباس هاشمی، دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی ایران و مدیرکل پیشین دفتر صنایع فلزی و لوازم خانگی وزارت صنعت درباره ابعاد ابلاغیه رهبری گفت‌وگو کرده‌ایم.
با توجه به ممنوع بودن واردات لوازم خانگی، علت اصلی دستور اخیر رهبری و تأکید ایشان بر ممنوعیت واردات لوازم خانگی سامسونگ و ال‌جی چیست؟
مصوبه چندی پیش وزارت خزانه‌داری آمریکا برای استفاده از دارایی‌های بلوکه شده ایران در ژاپن و کره، برای واردات اقلام غیرتحریمی، موجب شد برخی تولیدکنندگان بزرگ لوازم خانگی نگران آن شوند که به بهانه گرانی و کمبود برخی انواع لوازم خانگی، واردکنندگان از این شرایط استفاده و به جای واردات مواداولیه و قطعات، به واردات کالای نهایی اقدام کنند. در واقع تولیدکنندگان با درخواست از مقام معظم رهبری، به نوعی پیشدستی کردند تا کالای نهایی وارد نشود. پیش از این نیز تولیدکنندگان لوازم خانگی در نامه‌هایی به رئیس‌جمهوری، وزیر صنعت، کمیسیون صنایع و مرکز پژو‌هش‌های مجلس، براساس ماده 16قانون استفاده حداکثری از توان تولید داخل، خواستار تداوم و تسری ممنوعیت و محدودیت واردات کالاهای ساخته شده لوازم خانگی، در برنامه هفتم توسعه شدند. در واقع با حمایت قاطع رهبری، به‌طور شفاف و روشن مشخص شد فعلا امکان ورود لوازم خانگی وجود ندارد.
یعنی معتقدید مجوزی که وزارت خزانه‌داری آمریکا صادر کرده بود، محرک نگارش نامه تولیدکنندگان بوده است؟
مجوز وزارت خزانه داری آمریکا برای واردات برخی کالاها به شکل کلی بود، یعنی از نوع لوازم خانگی یا برندی خاص اسمی برده نشده بود، بلکه اعلام شده بود ایران می‌تواند از محل پول‌های بلوکه شده خود در 2 کشور ژاپن و کره‌جنوبی اقلام غیرتحریمی را وارد کند، این اقلام می‌تواند شامل انواع قطعات و مواداولیه تولید از خودرو گرفته تا نفت و... باشد. اما برخی دوستان تا نام کره‌جنوبی در این مجوز مطرح شد، پیشدستی کردند و خواستار ممنوعیت واردات لوازم خانگی کره‌ای شدند. در نتیجه، ابلاغیه اخیر تفاوت یا تغییری در ضوابط و مقررات و تداوم ممنوعیت واردات لوازم خانگی ایجاد نکرده است. البته از آنجا که برنامه ششم توسعه سال‌های پایانی خود را سپری می‌کند، تولیدکنندگان خواستار آن هستند تا در تدوین برنامه هفتم نیز درصورت صلاحدید حاکمیت، ممنوعیت واردات لوازم خانگی تمدید شود.
به‌نظر شما این مصوبه تا چه حد موجب بهبود شرایط تولید و بازار لوازم خانگی می‌شود؟
نامه اخیر مقام معظم رهبری روشن و شفاف است، تولیدکنندگان باید قدر این فرصت طلایی را بدانند و از آن استفاده کنند. این نامه تکلیف مشخصی را بر دوش تولیدکنندگان داخلی می‌گذارد، در این شرایط باید تولیدکنندگان داخلی براساس برنامه زمانبندی مشخصی که ارائه می‌کنند، به سرمایه‌گذاری برای توسعه بخش‌های تحقیق و توسعه، ارتقای پیوسته کیفیت و فناوری در واحدهای تولیدی، تعدیل و کاهش هزینه‌های تولید و منطقی‌سازی قیمت کالای نهایی اقدام کنند. به نوعی باید با ارتقای پیوسته لوازم خانگی تولید داخل از طریق همکاری با شرکت‌های دانش بنیان و مراکز نوآوری، تعمیق ساخت داخل و حمایت کامل از قطعه‌سازان زمینه ثمربخشی ابلاغیه رهبری را برای رشد تولید و رضایت مشتریان فراهم کنند.
برخی نگران تشدید انحصار تولیدکنندگانی هستند که در سال‌های گذشته توفیق چندانی در بهبود کیفیت و کاهش قیمت تمام‌شده نداشته و بر طبل افزایش قیمت می‌کوبند، نظر شما چیست؟
این نگرانی درست است و منتفی نیست. این احتمال وجود دارد تا برخی از این فرصت سوءاستفاده کنند. این موضوع در نشست انجمن صنایع لوازم خانگی ایران مطرح و اعلام شد که نامه اخیر رهبری تکلیف بزرگی بر دوش تولیدکنندگان است، زیرا نمی‌شود رهبری از اعتبار خود خرج کند اما خدای ناکرده برخی تولیدکنندگان به‌دنبال مسائل حاشیه‌ای، سوءاستفاده و ایجاد انحصار باشند. بر این اساس نظارت مستمر دولت برای مقابله با قاچاق کالا و پایش بهبود کیفیت و کاهش هزینه تمام‌شده و قیمت لوازم خانگی تولید داخل براساس برنامه زمانبندی اعلام شده، ضرورتی انکارناپذیر برای استفاده از فرصت ناشی از نامه اخیر رهبر معظم انقلاب است. با دستور رهبری وظایف سنگینی بر عهده فعالان این صنعت گذاشته شده و برای تحقق این اهداف کانون هماهنگی دانش، صنعت و بازار لوازم خانگی را با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری تشکیل دادیم که وظیفه اصلی آن شناسایی چالش‌های صنعت لوازم خانگی در زمینه فناوری است.
چرا ممنوعیت واردات لوازم خانگی طی چند سال گذشته به بهبود کیفیت و اقبال مشتریان به محصولات تولید داخل منجر نشده؛ چه تضمینی برای استفاده از فرصت اخیر وجود دارد؟
ممنوعیت ورود لوازم خانگی از سال 97اعمال شده، این دغدغه همه است که در عین حمایت از تولیدکننده داخلی، حقوق مصرف‌کننده نیز رعایت شود. بر این اساس نظارت مستمر دولت بر برخورد با قاچاق کالا و عملکرد واحدهای تولیدی ضروری است، اگرچه در دوره ممنوعیت روند تولید داخل لوازم خانگی بهبود یافته اما باید توجه کرد که ذائقه مصرف‌کننده ایرانی به سمت خرید محصولات کره‌ای تغییر کرده است. اکنون نیز کالای قاچاق به‌دلیل پرداخت نکردن مالیات، حقوق ورودی و... ارزانتر تمام می‌شود.
پس چرا هنوز هم سهم بازار محصولات قاچاق و فاقد گارانتی کره‌ای بالاست؟
قبلا سهم بازار لوازم خانگی کره‌ای در ایران 55تا 60درصد بود و اکنون نیز شاهد سهم بازار30تا 35درصدی لوازم خانگی قاچاق از بازار ایران هستیم اما این سهم الزاما به محصولات کره‌ای مربوط نیست، قبلا نیز سهم بازار برندهای کره‌ای در محصولات مختلف متفاوت بود. مثلا در تلویزیون سهم بازار سامسونگ بالا بود و در یخچال فریز برند ال‌جی سهم بیشتری در بازار داشت. اما اکنون عمدتا محصولات قاچاق این 2 برند با پلتفرم مصر از طریق عراق به ایران قاچاق می‌شود.
برخی نگران افزایش قاچاق لوازم خانگی هستند، چرا تولیدکنندگان به جای درخواست ممنوعیت واردات خواستار اجرای قانون مبارزه با قاچاق لوازم خانگی در سطح عرضه نشدند؟
تولیدکنندگان بارها خواستار مقابله با قاچاق لوازم خانگی شد‌‌ه‌اند، البته می‌پذیرم درصورت تداوم عرضه لوازم خانگی کره‌ای قاچاق، تداوم ممنوعیت واردات این اقلام دردی را از صنعت لوازم خانگی دوا نمی‌کند، بلکه حتی موجب خرسندی قاچاقچیان می‌شود. باید دید قاچاقچیان چه برنامه‌ای برای مقابله با این ممنوعیت واردات دارند. باید حواسمان باشد که تداوم ممنوعیت واردات زمینه رشد لوازم خانگی قاچاق و کمبود قطعات محصولات کره‌ای موجود در بازار را فراهم نکند، به همین دلیل است که نظارت مستمر دولت بر مسیرهای قاچاق لوازم خانگی از طریق ته لنجی، کولبری، شوتی، مناطق آزاد یا قاچاق سازمان‌یافته ضروری است. اگر این نظارت مستمر نباشد حتی با وجود این نامه نیز جشن و سرور قاچاقچیان ادامه خواهد داشت. علاوه بر آن اگر در بخش تولید داخل هم اتفاق مثبت و مشهودی نیفتد که به بهبود کیفیت و کاهش قیمت تمام‌شده این اقلام منجر شود، نمی‌توان انتظار ثمربخشی این ابلاغیه را در بهبود کیفیت داخل داشت. واقعیت آن است که اکنون میزان تولید یخچال فریزر سایدبای‌ساید، ماشین ظرفشویی و اسپیلت جوابگوی نیاز بازار نیست. زیرا سایدبای‌ساید 5درصد تولید لوازم خانگی را تشکیل می‌دهد و در زمینه ماشین ظرفشویی یا اسپیلت یونیت، به تازگی سرمایه‌گذاری‌هایی صورت گرفته است. در این محصولات کمبود داریم و باید با حمایت هدفمند از سرمایه‌گذاری‌های صورت‌گرفته واحدهای تولیدی را به تامین این کالاها در بازار موظف کنیم.
