یادداشت/ اولین تجربه؛ بایدها و نبایدها

احمد تهوری- ناشر

با پایان یافتن نخستین نمایشگاه مجازی کتاب بالاخره مسئولان و متولیان امر کتاب و کتابخوانی دریافتند می‌شود مقدمات برگزاری نمایشگاهی مجازی را ترتیب داد و علاقه‌مندان کتاب و کتابخوانی را راهی این فروشگاه بزرگ آنلاین کرد. البته اطلاع‌رسانی درباره برگزاری چنین نمایشگاهی خیلی مناسب نبود و خیلی از اهالی کتاب و اهل قلم در روزهای اول از برگزاری آن اطلاع نداشتند، اما باید برگزاری آن را به فال نیک گرفت. همانطور که همگان دریافتند در چند روز اول برگزاری این نمایشگاه مشکلات فنی گریبان سایت این نمایشگاه را گرفت و به‌سختی می‌شد وارد این سایت شد و سفارش خرید آنلاین کتاب را به سهولت ثبت کرد.
 با ورود ویروس کرونا به کشورمان در سال گذشته و برگزار نشدن نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در اردیبهشت‌ماه سال‌جاری، مسئولان امر به صرافت افتادند این بار گوشه‌چشمی به برگزاری آنلاین این فروشگاه بزرگ داشته باشند و از تهدید این ویروس منحوس فرصتی ساختند که بتوان هم جبران ضرر و زیان مالی ناشران را بکنند و هم به تقاضای خرید علاقه‌مندانی که از پایتخت دور بودند، پاسخی درخور بدهند، اما کماکان می‌توان گفت بسترهای لازم برای برگزاری چنین رویدادی آماده و مهیا نیست.
یکی از این بسترها، نبود سرعت بالای اینترنت بود که کار بارگذاری و انتخاب کالا را اگر نگوییم همه‌جا ولی برای بسیاری، سخت و ناممکن کرد.
در این مجال اندک چند مورد را به اختصار می‌گویم تا شاید بتوان در آینده شاهد برگزاری بهتر این نمایشگاه مجازی در کنار نمایشگاه واقعی کتاب با حضور بازدیدکنندگان و ناشران باشیم. چه بسا حتی بتوان این نوع نمایشگاه مجازی را در درازمدت برنامه‌ریزی و در کنار نمایشگاه کتاب تهران برگزار کرد.
اول؛ اینکه مراحل ثبت‌نام اولیه برای ناشران کمی تا قسمتی سهل‌تر و آسان‌تر شود تا در فرصت کمی که ناشران برای ثبت‌نام دارند با پروسه طاقت‌فرسای اداری و بارگذاری مدارک اولیه مواجه نشوند. گفتنی است؛ سرعت پایین اینترنت در کشور ما در زمان‌ها و مکان‌های مختلف همواره به یک معضل دائمی در تبادلات الکترونیکی تبدیل شده است.
دوم؛ اینکه برخی ناشران به تخفیف‌هایی که این نمایشگاه به خریداران می‌داد، معترض بودند و به همین علت هم در نمایشگاه شرکت نکردند و به‌طور مستقل فروش آنلاین خود را در صفحات مجازی و سایت‌هایشان تبلیغ کردند. به این مسئله می‌توان قیمت‌گذاری جداگانه کتاب
 توسط برخی ناشران را هم اضافه کرد. آنها یا قیمت‌ها را تغییر می‌دادند یا اینکه در زمان قیمت‌گذاری اولیه مبلغ موردنظر برای تخفیف را محاسبه می‌کردند که جلوی ضرر و زیان احتمالی‌شان را از این تخفیف 20درصدی بگیرند.
سوم؛ اینکه این نمایشگاه صرفا برای ناشران و نیز نویسندگان و مترجمان شناخته‌شده‌تر موقعیت بهتری فراهم کرد که بتوانند آثار خود را به فروش برسانند و عملا فرصت را از ناشران تازه‌کار و کوچک‌تر بستاند؛ ولو اینکه چه بسا آنها کتاب‌های بهتری را هم عرضه می‌کردند، اما خب دیده نشدند.
درمجموع از هر اتفاق جدیدی در صنعت نشر باید استقبال کرد و به آن بها داد. فقط می‌ماند ویژگی فروشگاهی این نمایشگاه که نمی‌دانم چه اصراری است آن را نمایشگاه بنامند؛ درحالی‌که از فلسفه وجودی نمایشگاه بسیار فاصله دارد. شاید یک فروشگاه بزرگ اینترنتی نام برازنده‌تری باشد برای نمایشگاه مجازی کتاب. در این نمایشگاه از سازوکارهای نمایشگاهی هیچ خبری نیست، اما همواره اصرار بر این است که بگوییم نمایشگاه بین‌المللی کتاب.
آخر سر پیشنهاد می‌شود اداره پست تمهیدات بهتری بیندیشد که کتاب‌های خریداری شده توسط علاقه‌مندان به‌موقع و حتما به‌دست آنها برسد.