تحفههای طرفه
«جزوهی شعر» نشریهای ویژه شعر
«جزوهی شعر» نشریهای ویژه شعر بود که توسط سازمان انتشارات «طرفه» و زیرنظر اسماعیل نوری علاء منتشر شد. به گفته عبدالحسین آذرنگ، نشر طرفه ناشر چند اثر انگشتشمار، اما نوآورانه بود و مؤسسانش تنی چند از روشنفکران بودند که احمدرضا احمدی فعالترینشان بود. طرفه دفترهای شعری از احمدرضا احمدی، محمدعلی سپانلو و سیروس آتابای منتشر کرد. این ناشر مناسبات گستردهای با شاعران و نویسندگان نوجو و جوان دهه 40داشت، اما اختلافات داخلی و نداشتن سرمایه کافی و مدیریت پایدار خیلی زود به عمر آن پایان داد. جزوهی شعر نیز در واقع محمل انتشار آثار شاعران موج نو بود، اما در عین حال آثار شعرای جوان دیگر نیز در آن منتشر میشد. در جزوههای شعر، سرودههای 81شاعر ایرانی و 5شاعر خارجی شعر به چاپ رسید و این نامها بیش از همه در این جزوهها تکرار شده است: «احمدرضا احمدی، بهرام اردبیلی، بیژن الهی، الف. ن. پیام (اسماعیل نوری علاء)، محمدعلی سپانلو، جواد مجابی، فریدون معزی مقدم، مجید نفیسی، م. طاهر نوکنده، حسن شهپری، اورنگ خضرایی، منصور اوجی، مهدی تقوی، م. موید، تیراژه، علیاکبر رشیدی، فرهاد شیبانی، منصور برمکی، توفان، ف. غروب، حمید عرفان، هوتن نجات و م. نوفل. از دیگر شاعرانی که با جزوهی شعر همکاری کردهاند میتوان به این اسامی اشاره کرد: شاهرخ صفایی، غفار حسینی، یدالله رویایی، سهراب سپهری، پرتو نوری علاء، صفورا نیری، سیروس مشفقی، منصور ملکی، عبدالله کوثری، کیومرث منشیزاده، عظیم خلیلی، علی پدر، حسین رسائل، ا. فرجام، علیاصغر عطااللهی، محمدتقی غروی، شهرام شاهرختاش، عدنان غریفی و... .
شماره 1فروردین 1345: در بند آخر یادداشت آغازین شمار یک آمده: «نیت دیگر ما آن بود که از نامهای خاص در شعر امروز ایران بپرهیزیم. بهدنبال نامهایی باشیم که هنوز مجرد و تنها هستند و ـ معصوم ـ در اندیشه تحمیل خود به نفسانیات و عادات ما نیستند».
شماره 2اردیبهشت 1345: در شماره دوم بخشی به شعر دنیا اختصاص یافته، آن هم با این توضیح در یادداشت آغازین:
«... قولمان با شما این است که تکهپارههای مزخرف فلان فرنگی را به جای شعر قالبتان نکنیم. امید است جزوههای آینده بخشهای بیشتری را شامل شود با حرفهایی درباره شعر ـ و نه اینکه صفحه را سیاه کنی که فلان کس را هوای تاریخ ادبیات است».
شماره 3و 4خرداد و تیر 1345: در یادداشت آغازین این شماره چنین نوشته شده:«اینک جزوه سوم با همه بضاعت مزجاتش، با همه جزوه بودن و شعر نبودنش ـ به تعبیری ـ با همه بورژوابازیها و شتابزدگیهایش ـ به تعبیری دیگر ـ در دست شماست... شک نداریم که شتابزدگی وقتی با نادانی آمیخته گردد و نظر به غرض آلوده شود شکستن آینه امری غیرمنتظر نخواهد بود و ما را نه ادعایی بوده است و نه رسالتی، مسیری میسازیم تا جریان همیشگی شعر در این دیار به هرز نرود و در ظرفی جاری گردد که زنگار تعصب، بخل و حسادت بر آن نبسته باشد».
شماره 5مرداد 1345: این اعلان در شمارههای مختلف جزوهی شعر چندبار آمده است. (عکس کار شود)
شماره 6شهریور 1345: شماره ششم جزوهی شعر به محمدرضا اصلانی اختصاص یافته است. بخش عمده این شماره را گفتوگوی بلند نوری علاء با اصلانی تشکیل میدهد و در ادامه دو شعر بلند از اصلانی هم آمده است.
شماره 7و 8مهر و آبان 1345: در صفحه 52شمار 7- 8جزوهی شعر از افرادی خواسته شده که آثار دیگرشان را برای این نشریه بفرستند. یکی از آنها کامران آوینی است که نام شهید مرتضی آوینی در پیش از انقلاب بوده است.
شماره 9آذر 1345: ضمیمه مجله «نگین» (سردبیر دکتر محمود عنایت). شمارهای که در تعداد شعرها مختصر و در بلندی شعرهایش مفصل است؛ با آثاری از سپانلو، احمدرضا احمدی، نوری علاء و بیژن الهی.
شماره 10و 11دی و بهمن 1345: ضمیمه ماهنامه «هنر و سینما» (سردبیر دکتر هوشنگ کاوسی). در یادداشت آغازین این شماره ـ که روی جلدش تصویری از فروغ فرخزاد چاپ شده ـ درباره مرگ فروغ آمده: «هنگامی که عصر دوشنبه 24بهمن ماه، ساعت چهار بار نواخت، فروغ فرخزاد، شاعر بزرگ و چهره درخشان شعر امروز ایران، در یک حادثه اتومبیل جان سپرد. یک زندگی که یکباره به افسانه پیوست، بازی باشکوهی که در اوج خویش به پایان رسید».