زور کرونا به آلودگی هوای تهران نرسید

سیدمحمد فخار _ خبرنگار

17روز از فروردین سال99 گذشت و طی این دوره هوای تهران نتوانست شرایط فوق‌العاده‌ای که در سال98 رخ داده بود را تکرار کند. این در شرایط قرنطینه و کاهش ترددها نه‌تنها رضایت‌بخش نبود که برخی نگرانی‌ها را نیز به‌دنبال داشته است.

اعداد چه می‌گویند؟
هرسال بیشترین تجمع روزهای پاک و سالم در روزهای عید نوروز رخ می‌دهد. با فرارسیدن بهار و تعطیلات نوروزی، 2عامل در بهبود هوا مؤثر واقع می‌شود. از یک‌سو ناپایداری‌های جوی بهاری و از سوی دیگر کاهش چشمگیر تردد وسایل نقلیه موجب می‌شود هوای پاک در شهر افزایش یابد. بدین‌ترتیب تعداد روزهایی که هوای پایتخت در شرایط پاک قرار گیرد، نسبت به فصل سرد افزایش می‌یابد. اما مقایسه‌ی آماری بهار 98 و 99 نشان می‌دهد شروع بهار امسال هوا به پاکی سال گذشته نبوده است. آنگونه که اطلاعات شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نشان می‌دهد، طی 17روز نخست سال‌جاری هوای پایتخت 10روز در شرایط پاک و 7روز در وضعیت سالم قرار گرفته است. بدین‌ترتیب در 59درصد روزهای مذکور هوا پاک و در 41درصد هوا سالم بوده است. این در شرایطی است که طی 17روز نخست فروردین98، هوا 82درصد پاک و 18درصد سالم بوده است.

چرایی کاهش کیفیت هوای 99
با وجود آنکه در سال‌جاری شرایط قرنطینه ویروس کرونا و در نتیجه تردد کمتر خودروها در شهر تهران را در شهر شاهد بودیم اما در سال گذشته در این دوره هوای تهران بهتر از امسال بوده است. حسین شهیدزاده، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در گفت‌وگو با همشهری در تشریح شرایط موجود می‌گوید: هرچند به‌واسطه تردد کمتر خودروها در شهر، انتظار می‌رفت در صورت تغییرات جوی مشابه سال گذشته وضعیت هوای تهران مطلوب‌تر باشد، اما برابر آمار، روزهای پاک سال‌جاری کمتر از سال گذشته است. از طرفی دلیل اصلی آن تغییر حدود مجاز آلاینده‌ها و روش محاسبه شاخص روزانه است، به این صورت که در روش جدید در غلظت پایین‌تری از آلاینده‌ها از محدوده پاک خارج و به وضعیت سالم یا قابل‌قبول وارد می‌شویم. آنگونه که شهیدزاده عنوان کرده، افزایش میزان تولید آلودگی از منابع ساکن را هم می‌توان به‌عنوان یکی دیگر از دلایل عنوان کرد، چرا که در روز هفتم فروردین‌ ماه که تعداد خودروهای در حال تردد در شهر بسیار کم بود، وضعیت هوای تهران با افزایش 20واحدی یکباره به شاخص 70 رسید. در بررسی‌های به عمل آمده با توجه به کم بودن تردد خودروها در شهر، تنها وزش باد از جنوب تهران به‌عنوان عامل افزایش شاخص شناسایی شد که نشان می‌دهد آلودگی صنایع و منابع ساکن واقع در جنوب تهران بیشترین نقش را در افزایش 20واحدی غلظت آلاینده‌ها در پایتخت در روز مذکور داشته‌اند. بدین‌ترتیب شهرداری تهران طی مکاتبه‌ای به محیط‌زیست استان تهران، خواستار بررسی وضعیت آلایندگی منابع ساکن و صنایع در جنوب شهر و خارج از محدوده تهران شده است. این نامه‌نگاری در شرایطی است که در بسیاری از روزها به واسطه وزش باد از جنوب، غرب یا جنوب غرب تهران وضعیت هوای تهران تحت‌تأثیر آلایندگی منابع ساکنی قرار می‌گیرد که در خارج تهران واقع هستند. بسیاری از صنایع در غرب تهران مستقر هستند و گاه حتی آلودگی هوای شهر کرج که در فاصله کمتر از 20کیلومتری از مرز پایتخت قرار دارد بر وضعیت هوای شهر تهران تأثیر می‌گذارد، چرا که مستقیما قسمتی از آن آلودگی توسط باد به تهران منتقل می‌شود.

افزایش سهم منابع ثابت
در نخستین سیاهه انتشار منابع آلودگی هوای تهران که سال92 منتشر شد، سهم خودروها به‌عنوان منابع متحرک 75درصد مطرح شده بود اما براساس سنجش‌های مجدد و سیاهه انتشار اخیر این سهم به 61درصد کاهش یافته و سهم منابع ساکن آلایندگی به 39درصد افزایش یافته است. آمار فوق نشان می‌دهد در مجموع خودروهایی که هم‌اکنون در شهر تردد می‌کنند نسبت به 5سال قبل پاک‌تر هستند البته این به معنی آن نیست که کیفیت تولید خودروها تغییر چندانی داشته است بلکه به مفهوم سنجش مستمر آلایندگی آنها از طریق معاینه فنی است. بدین‌ترتیب از وقتی کنترل و اعمال قانون خودروهای فاقد معاینه فنی از طریق دوربین‌ها صورت گرفت، باعث شد خوروهایی که آلایندگی زیادی تولید می‌کردند در زمان لازم برای انجام معاینه فنی مراجعه و نسبت به رفع معایب و آلایندگی خودروهای خود اقدام کنند.