هامون تشنه آب

نفیسه امامی : تالاب هامون که بخشی از آن در کشور افغانستان قرار دارد، در سیستان به طور کامل خشک و به منشأ ریزگردها در شمال سیستان و بلوچستان تبدیل شده است. یکی از دلایل این اتفاق، سدهایی است که افغانستان بر رود هیرمند ساخته؛ رودی که در گذشته منشا حیات هامون محسوب می‌شد. در این شرایط کارشناسان معتقدند استفاده صحیح از منابع آبی و احیای هامون تشنه مدیریتی جدی است. گفت‌وگوی ما را با محمد قورزایی، مدیر انجمن ناجیان هامون، در این باره بخوانید. 

آیا آب رودخانه‌های مشترک ایران و افغانستان برای ورود به تالاب هامون مدیریت می‌شود؟ 

ورودی آب به تالاب هامون از مرز افغانستان محدود به رودخانه‌های پریان و فرح‌رود است، اما مدیریت درستی برای استفاده از این آب نشده و متاسفانه افغانستان در مسیر این رودها سد ساخته است. با توجه به کمبود آب امکان پر شدن 14 میلیارد مترمکعب از تالاب هامون وجود ندارد و به همین دلیل می‌توان در 3 قسمت از تالاب که مناطق گودتری هستند و آب در آنجا ماندگار می‌شود، 3 هامونک کوچک ایجاد کرد. این 3 هامونک شامل هامون هیرمند، هامون پوزک و هامون صاوری است که با ایجادشان عشایر و دامداران منطقه هم از آب بهره‌مند خواهند شد، اما اقدامی در این باره صورت نگرفته است. 

سازمان محیط زیست یا نهادهای استانی برای بهبود وضع تالاب هامون چه کرده‌اند؟

2 سال پیش کارگروهی تشکیل و کتاب «مدیریت یکپارچه تالاب هامون» با همفکری مسئولان امور تالاب‌های ایران، از زیرمجموعه‌های سازمان حفاظت محیط زیست و جوامع محلی، برای کمک به بهبود وضع تالاب نوشته شد، اما تاکنون استفاده‌ای از آن نشده است. انجمن ما به همراه اداره محیط زیست سیستان و بلوچستان تلاش کرده است بر اساس طرح مدیریت یکپارچه، آب هامونک‌ها را ماندگار کند، اما این کار نیاز به اعتبار دارد و ما اعتبار و بودجه لازم را نداشتیم. 

وضع فعلی تالاب چگونه است؟ 

تالاب هامون کاملا خشک شده است. مدتی قبل هم از چاه نیمه چهارم مقداری آب برای کشاورزی کشیده شده بود، اما این کار هم مفید نیست. مدیریت نکردن شرایط فعلی موجب شده است آب به طور مناسب تقسیم نشود یا در کشاورزی افراط شود.