در دنیای تو ساعت چند است؟

فاطمه عباسی

جایی در محله زعفرانیه تهران عمارتی ۸۰ساله اما باشکوه در میان باغی باصفا و درختانی سربه‌فلک‌کشیده جا خوش کرده‌است؛ اینجا موزه زمان است که بی‌تردید یکی از زیباترین موزه‌های تهران محسوب می‌شود. درِ زیبای باغ با شیشه‌های رنگین تزئین شده و پس از طی مسیری کوتاه از میان درختان کم‌کم عمارتی با عظمت پدیدار می‌شود. در مقابل این خانه حوضی زیبا قرار دارد که وجود چندین ساعت قدیمی در آن خبر از ماهیت این موزه می‌دهد. در موزه زمان انواع زمان‌سنج‌ها، ساعت‌ها و گاه‌شمار‌های مختلف نگهداری می‌شود.

ساعت های منحصر به فرد

موزه تماشاگه زمان برای علاقه‌مندان به ساعت‌های قدیمی و منحصربه‌فرد یک بهشت واقعی است. این موزه نخستین موزه ابزار سنجش و نمایش زمان در ایران است که به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی تهران در سال۱۳۷۸ با انواع و اقسام ساعت‌های قدیمی ایرانی و خارجی از کشورهای فرانسه، سوئیس، انگلیس و آلمان افتتاح شد. ساعت‌های اهدایی، ساعت‌های رجال سیاسی، ساعت‌های لوکس و دکوری قدیمی، ساعت‌های مکانیکی دیواری، رومیزی، جیبی و مچی و غیره در این موزه حسابی خودنمایی می‌کنند. در میان این ساعت‌های ارزشمند می‌توان به ساعت‌ پروفسور محمود حسابی، جمشید مشایخی، شهید آوینی، مهدی باکری، داوود رشیدی و مصطفی رحماندوست اشاره کرد. آثار هنری کلاژ هوشنگ فروتن نیز در طبقه دوم قرار دارد؛ آثاری ساخته‌شده از قطعات بلااستفاده ساعت که موجب خلق آثاری هنرمندانه و زیبا شده‌است. در بخش دیگری ابزار تعمیرات ساعت مثل چاقو، عقربه‌کش، آچار، سمبه، سمبه‌دان و... در ویترینی زیبا به تماشا گذاشته شده‌است. شاید جالب باشد که بدانید ساعت آفتابی ناصرالدین‌شاه و ساعت‌های احمدشاه و مظفرالدین‌شاه نیز در این موزه نگهداری می‌شود.

معماری تاریخی

نگارخانه موزه نیز در طبقه دوم قرار دارد. در این نگارخانه آثار برخی هنرمندان به نمایش گذاشته شده‌است. گالری موزه زمان هم از دیگر بخش‌هایی است که با قرارگیری در محوطه موزه برای ارائه آثار هنرمندان، زیورآلات و صنایع‌دستی راه‌اندازی شده‌است. حیاط این موزه نیز در نوع خود جذاب و دیدنی است؛ به‌خصوص به‌خاطر وجود ساعت آفتابی، ساعت شنی، ساعت آبی و ساعت سوختی از دوره‌های مختلف تاریخی که لذت گردش در محوطه را دوچندان می‌کنند. با این‌همه شاید آنچه در نگاه اول چشم هر بیننده‌ای را به‌خود خیره می‌کند، جلوه‌های زیبای هنر و معماری ایرانی نظیر گچبری‌های نقوش اسلیمی، آجرکاری و مقرنس‌کاری، معرق‌کاری‌های روی دیوارها، گره‌چینی پنجره‌ها و درها و... است. این خانه و موزه زیبا در سال۱۳۸۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

داستان بازسازی

شاید باورش سخت باشد که عمارت زیبا و دلربای موزه تماشاگه زمان که امروز صدها ساعت تاریخی و منحصربه‌فرد را در دل خود جای داده‌است، یک روز بنایی خشت‌وگلی و فرسوده بود. پیشینه این عمارت به دوران محمدشاه قاجار برمی‌گردد؛ یعنی به همان دوران که این عمارت زیبا بنایی خشت‌وگلی بود که در یک باغ وسیع قرار داشت. داستان بازسازی این عمارت و نونوارشدن آن با تاجری معروف به نام حسین خداداد، صنعت‌گر و مالک میدان بار مرکزی تهران گره خورده‌است. خداداد سال۱۳۴۶ باغی ۶هزار مترمربعی از اراضی باغ فردوس را از معیرالممالک، داماد ناصرالدین‌شاه خرید و با بهره‌گیری از بهترین استادان گچبری و کاشیکاری این عمارت را طی بیش از ۱۰سال مرمت کرد. پس از یک دهه تلاش معماران زبردست ایرانی، عمارت حسین خداداد در سال۱۳۵۶ با ترکیبی از معماری ایرانی دوره قاجار و معماری مدرن تکمیل و به محل زندگی خانواده‌اش تبدیل شد. این عمارت پس از پیروزی انقلاب اسلامی در اختیار بنیاد مستضعفان قرار گرفت و از سال۱۳۷۸ به نخستین موزه ساعت ایران تبدیل شد. برای بازدید از این موزه جذاب به طولانی‌ترین خیابان تهران یعنی خیابان ولیعصر بروید. در زعفرانیه، ابتدای خیابان شهید فلاحی درهای زیبای ورودی این باغ جلوه‌گری می‌کند. اینجاست که وسوسه می‌شوید پا به دنیای این عمارت زیبا بگذارید و ساعاتی غرق در سفری جذاب شوید.