کاهش زمان صدور پروانه ساختمانی با هوشمندسازی

حمیدرضا صارمی؛ معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران

یکی از مهم‌ترین کارهایی که در بحث هوشمند‌سازی‌ شهر تهران انجام می‌شود و یکی از گام‌های اصلی که باید به شکل کامل برداشته شود، هوشمندسازی در حوزه معماری و شهرسازی است. بر اساس آمار، بیش از 85درصد مراجعات شهروندان تهرانی به شهرداری تهران به حوزه معماری و شهرسازی و مواردی چون صدور پروانه، عدم‌خلافی، پایان‌کار، اخذ گواهی و ... مربوط است. اگر تمام این کارها و مراحل به‌صورت هوشمند و الکترونیک انجام شود برای طی کردن این مسیر دیگر نیازی به حضور فیزیکی شهروندان در دفاتر و مراکز مختلف و مرتبط با این حوزه نیست و روزانه جلوی هزاران سفر شهری در پایتخت گرفته می‌شود. برنامه‌ریزی و سیاست شهرداری تهران در ششمین دوره از شورای اسلامی شهر و مدیریت شهری برگرفته از آن، پیاده و اجرا کردن این فرایند در حوزه معماری و شهر‌سازی‌ است. هوشمند‌سازی‌ و الکترونیک‌شدن این مراحل، با تأثیر مستقیم و ملموس بر کاهش ترافیک شهر و ارتقای رفاه شهروندی، پیامدها و آثار مثبت دیگری هم به‌دنبال دارد؛ ازجمله اینکه باعث می‌شود زمان صدور پروانه کاهش پیدا کند، سلامت اداری را ارتقا می‌دهد، خطاهای محاسباتی را به صفر می‌رساند، دست واسطه‌ها و دلال‌ها را در حوزه جواز کوتاه می‌کند و همچنین در زمان وقت مردم نیز صرفه‌جویی می‌شود. باید به این سمت حرکت کنیم که مباحث مربوط به کمیسیون ماده5، کمیسیون ماده100، کمیسیون نما و تمام مراحل مرتبط با حوزه معماری و شهرسازی به سمت هوشمند و الکترونیک شدن پیش برود و در این راستا اقدامات خوب و مناسبی انجام شده یا در دست اقدام است. در همین رابطه بخش نظارت فنی شهرداری تهران مراحل نهایی خود را طی می‌کند و به‌زودی سیستماتیک و هوشمند خواهد شد که این اقدام به‌ویژه در بحث نظام سلامت اداری در 20سال اخیر بی‌سابقه است.
همچنین هوشمندسازی کنترل نقشه‌های معماری برای نخستین بار در کشور در حال انجام است که این اقدام به کاهش زمان صدور پروانه کمک شایانی می‌کند، چرا که یکی از گلوگاه‌های اصلی طولانی شدن زمان صدور پروانه، کنترل نقشه‌های معماری در دفاتر خدمات الکترونیک شهر است. معاونت شهرسازی به‌منظور حل این مسئله، طی قراردادی با یکی از دانشگاه‌های مطرح، پروژه هوشمندسازی کامل فرایند صدور پروانه را آغاز کرده است. در گام اول این پروژه، ۱۴پارامتر ازجمله ابعاد پارکینگ، ابعاد راه‌پله، ابعاد آسانسور و ... به‌عنوان شاخص اصلی تعریف شده است که به ‌صورت هوشمند توسط سامانه کنترل می‌شوند، اکنون گام اول به پایان رسیده و این پروژه در گام‌های بعدی قابل ارتقاست. بخش عمده‌ای از زمان طولانی صدور پروانه مربوط به تأییدهای مکرر دفاتر خدمات الکترونیک شهر، کنترل‌های شهرداری‌های مناطق در زمان اعلام عوارض و صحت‌سنجی دفاتر خدمات است که با اجرای پروژه مذکور، این روند حذف می‌شود. به‌طور کلی هدف و جهت‌گیری پروژه «کنترل ضوابط معماری شهرداری» است.
بررسی‌های انجام شده نشان داده که برای موفقیت در این حوزه باید از بستر BIM (مدل‌سازی‌ اطلاعات ساخت) که یک مدل سه‌بعدی مبتنی بر پایگاه‌های داده‌ای با اطلاعات دیجیتال است، بهره‌گیری کنیم. این اقدام می‌تواند به تسریع پروژه، کاهش دوباره‌کاری‌ها و کاهش هزینه کمک کند.
در واقع این روش، نوعی ساخت به ‌صورت مجازی است که در آن سعی و خطا صورت می‌گیرد و پس از احصای مشکلات و حل آنها اجرایی می‌شود. یکپارچگی نقشه‌ها، کنترل خودکار ضوابط، نظامندکردن رواداری‌های مجاز، مدیریت پروژه، اصلاح فرایندها، کاهش مراودات، حذف چانه‌زنی‌ها و در نهایت تسریع و تسهیل فرایند اخذ پروانه‌های ساختمانی از دیگر مزایای پروژه توسعه مدل هوشمند کنترل نقشه معماری هستند. در جلسه‌ای که با مشاور پروژه داشتیم، تأکید کردیم که مدل‌ها باید ساده‌سازی‌ شوند، به سطح امنیت اطلاعات توجه شود و گام‌های بعدی این پروژه به سرعت در دستور کار قرار گیرد. ضمن اینکه اجرای آن در تهران باید بسیار قوی باشد، چرا که قطعاً الگویی برای سایر شهرهای کشور خواهد بود. همچنین باید توجه داشته باشیم که ما می‌خواهیم کار مردم را تسهیل کنیم نه اینکه با پیچیده شدن امور، گره‌ای به‌کار مردم بیندازیم.
واقعیت این است که برای هوشمند‌سازی‌ شهر تهران تمام زیرساخت‌های لازم مهیا و فراهم است و مشکلات و چالش‌هایی که در این مسیر وجود دارند، اغلب به موضوعات و موارد ثانویه بر می‌گردد و در زمینه زیرساختی مشکل و مانع جدی وجود ندارد و با یک برنامه‌ریزی دقیق و مدون می‌توان تهران را به یک شهر هوشمند تبدیل کرد و در این دوره از مدیریت شهری، پروژه هوشمند‌سازی‌ پایتخت در حوزه‌های مختلف ازجمله شهرسازی و معماری آغاز شده و در حال اجراست.