خاطره خواندنی اهالی منطقه 17 از خط راه‌آهن
نخستین ریل راه‌آهن کی وارد تهران شد؟
ابوذر چهل‌امیرانی- روزنامه‌نگار
۲خط آهن از میان خانه‌های مسکونی منطقه۱۷ گذشته و این بخش از پایتخت را ۳تکه کرده است. یکی از آنها خط آهن تهران‌ـ تبریز است که احداث آن قبل از جنگ جهانی دوم شروع شد و به‌نوعی، هویت این منطقه به‌حساب می‌آید، چرا که در شکل‌گیری بسیاری از محله‌های منطقه۱۷ تأثیرگذار بوده است. این خط‌آهن یکی از مهم‌ترین خطوط ریلی کشور است که ریل‌گذاری آن در سال۱۳۱۷ شروع شد و ۵سال طول کشید تا خط‌گذاری آن تا شهر میانه انجام شود. همان زمان که مسئولان قصد داشتند خط‌آهن را تا شهر تبریز ادامه دهند، جنگ جهانی دوم شروع شد و این کار تا پایان جنگ به تعویق افتاد. پس از فروکش کردن شعله‌های جنگ در دنیا و به ثبات رسیدن کشورمان، ادامه ایجاد مسیر ریلی تهران‌ـ تبریز در دستورکار قرار گرفت و بالاخره ۴اردیبهشت سال۱۳۳۷ به بهره‌برداری رسید. خط آهن‌های تهران- تبریز و تهران- اهواز، هنوز هم در بافت مسکونی منطقه۱۷ قرار دارند. البته چندسالی است خط‌آهن تهران- تبریز به زیرزمین منتقل شده و مسئولان شهری درحال ساخت باغ‌راه حضرت فاطمه(س) در بام تونل این خط آهن هستند تا سرانه‌های این منطقه کمتر توسعه‌یافته را افزایش دهند. با وجود این، هنوز هم ساکنان این منطقه، هر روز با مسافران قطارهای تهران- اهواز و شهرهای حومه تهران چشم در چشم شده و گاهی برای همدیگر دست تکان می‌دهند. در این سال‌ها، این خط‌آهن خاطرات تلخ و شیرین زیادی برای ساکنان منطقه۱۷ رقم زده و اهالی بارها شاهد برخورد قطارها با کودکان و خودروهای عبوری بوده‌اند. یکی از این اتفاق‌ها، ۱۱بهمن سال۱۳۸۰ رخ داد که البته به‌‌خیر گذشت. در این روز، اتوبوس شرکت واحد که از محله فلاح به سمت میدان راه‌آهن در حرکت بود، روی خط‌آهن خراب شد. آن روز گل‌لر نصرتی که سوزن‌بان خط بود، برای جلوگیری از کشته شدن مسافران، با دویدن روی خط و آگاه کردن راننده قطار، مانع از برخورد آن با اتوبوس شد.
خانه مجلل در اراضی قاتل امیرکبیر
زهرا بلندی- روزنامه‌نگار
خانه موزه مهندس محسن مقدم از استادان باستان‌شناسی دانشگاه تهران که در خیابان امام‌خمینی(ره) بعد از خیابان شیخ‌هادی قرار دارد ازجمله خانه‌های مجلل دوران قاجار و متعلق به یکی از درباریان آن زمان به‌نام محمدتقی‌خان احتساب‌الملک بوده است. احتساب‌الملک دارای ۲پسر به‌نام‌های حسن و محسن مقدم بود که برای ادامه تحصیل به اروپا رفتند. حسن، نویسنده نمایشنامه معروف «جعفرخان از فرنگ آمده» در جوانی فوت کرد اما برادر کوچک‌تر یعنی محسن پس از پایان تحصیلات در سال۱۳۱۵ هجری شمسی به وطن بازگشت و به همراه همسرش در خانه پدری(محل کنونی خانه موزه مقدم) ساکن شد. نصرالله حدادی می‌گوید: «احتساب الملک فرزند عبدالعلی‌خان ادیب الملک، او هم فرزند حاج علی‌خان فراش‌باشی قاتل میرزا تقی‌خان امیرکبیر بود. البته اینجا در اصل خانه نبود و بخشی از باغ و اراضی بیرون از شهر تهران در اختیار حاج علی‌خان فراش‌باشی بود که بعدها به فرزندان و نوادگانش رسید. بعدها محسن مقدم این خانه را ساخت و چون فرزندی نداشت در سال۱۳۵۱ باتوجه به علاقه وافرش به علم، تاریخ و هنر خانه پدری خود را به همراه آثار نفیس گردآوری شده وقف دانشگاه تهران کرد. استاد محسن مقدم در سال۱۳۶۶ دارفانی را وداع گفت و پس از مرگ همسر او در سال۱۳۶۹ تولیت موزه مقدم در اختیار مستقیم دانشگاه تهران قرار گرفت و دانشگاه تهران هم آن را احیا و به موزه مقدم تبدیل کرد.»
خانه موزه مقدم که در طراحی و ساختش به اصول معماری ایرانی مانند حوض ایرانی، شیشه رنگی ایرانی و اصول فضاسازی باغ ایرانی توجه شده است، در سال۱۳۷۹ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۲۹۲۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
بهترین قصه‌های تاریخی تهران جایزه می‌گیرند
صفحه «روایت تهران» که پیش روی شماست، به انعکاس روایت‌های خواندنی تاریخ تهران قدیم و سرگذشت شخصیت‌ها و نامداران، خیابان‌ها و گذرها، واقعه‌های تاثیرگذار و تاریخ شفاهی طهران تعلق دارد؛ با عکس‌های بازمانده از خاطرات تهران دیروز و قصه‌ها و ماجراهای پس پشت این عکس‌ها. شما هم می‌توانید در انتشار این صفحه که متعلق به خود شما و شهرشماست ما را همراهی کنید. «همشهری» بهترین عکس‌ها و قصه‌هایی را که برای ما ارسال می‌کنید با نام خودتان منتشر و به شما «همشهریان همراه» هدیه‌ای تقدیم می‌کند.
نشانی و شماره تماس ما: mahaleh@hamshahri.org و ۴۶۴- ۲۳۰۲۳۴۵۵
