مشارکت شهروندی از مسیرهای هوشمند

  زینب زینال‌زاده- خبرنگار

«جشنواره تهران 1404» عنوان نخستین رویداد ایده‌پردازی شهرداری تهران است که با مشارکت مردم، دانشگاهیان و کارکنان مدیریت شهری تهران و کلانشهرها به اجرا درمی‌آید؛ رویدادی که توسط مرکز نوسازی و تحول اداری شهرداری تهران در 2بخش تخصصی و عمومی در راستای حل مسائل اولویت‌دار پایتخت برگزار می‌شود.
به گزارش همشهری، بحث بر سر اینکه شهروندان، نخبگان و متخصصان چگونه طرح‌ها، پیشنهادها و ایده‌های خود را چه در سطح کلان و چه در سطح محله‌ای با استفاده از ابزارهای نوین ارتباطی امروز به مدیران شهری برسانند، چند سالی می‌شود که مطرح است. در دوره مدیریت شهری پیشین، همین موضوع باعث شد تا از طریق سامانه مصوبات شورای شهر تهران، درگاهی با عنوان «پیشنهاد و طرح‌های مردمی» شکل بگیرد، اما این اقدام آنقدر ناقص و بدون ساختار بود که تاکنون مؤثر نبوده است. نبود سیستمی که به‌درستی پیشنهادها را با جزئیات در آنجا با رعایت حقوق حفظ اثر بتوان ثبت کرد تا از سوی کارشناسان بررسی شده و در نهایت نتیجه آن اعلام شود، باعث شده تا این سامانه تنها محلی برای نوشتن چند نظر و پیشنهاد کوتاه مردمی باشد؛ بنابراین مدیریت شهری جدید به‌دنبال تعریف مکانیسم‌های جدیدی از مسیرهای هوشمند و الکترونیکی برای افزایش سهم مشارکت شهروندان است.

شبکه جمع‌سپاری در راه است
آبان امسال بود که طرحی در پارلمان شهری با موضوع «راه‌اندازی شبکه جمع‌سپاری و مشارکت شهروندی شهر تهران» در دستور کار قرار گرفت. براساس این طرح، شهرداری تهران مکلف می‌شود تا با راه‌اندازی چنین شبکه‌ای در بستر فضای مجازی زمینه مشارکت شهروندان اعم از نخبگان، فرهیختگان، هنرمندان و... را در راستای انجام بهتر امور شهری فراهم کند. در همین راستا نیز موضوع مشارکت مردم آنچنان برای شهردار تهران اهمیت دارد که علیرضا زاکانی در دومین قرار خدمت که به منطقه 14رفته بود گفت: «شهرداری به‌تنهایی امکان اداره شهر تهران را ندارد و باید شهروندان پای ‌کار بیایند تا شهری خلاق و هوشمند داشته باشیم.»
بنابراین برگزاری نخستین جشنواره تهران 1404بیانگر آن است که باگذشت 4ماه از آنچه برای شهرداری تکلیف شده (راه‌اندازی شبکه جمع‌سپاری و مشارکت شهروندی شهر تهران) بستر حضور شهروندان در رفع مسائل اولویت‌دار و ایجاد تحول در پایتخت در حال فراهم شدن است.

ارائه راهکار برای حل مسائل مهم شهر
به‌گفته رئیس مرکز نوسازی و تحول اداری شهر تهران نخستین رویداد ایده‌پردازی شهر تهران در 2بخش عمومی و تخصصی برگزار می‌شود. محمدعلی الفت‌پور به همشهری گفت: «برای بخش عمومی 5محور پیش‌بینی‌شده است و در بخش تخصصی هم نخبگان و دانشگاهیان می‌توانند ایده‌های خود را در راستای اصلاح فرایند صدور مجوزهای ساختمانی ارائه دهند.» امکان شرکت در جشنواره از طریق وب‌سایت  1404.tehran.ir فراهم شده است و علاقه‌مندان تا 15فروردین فرصت شرکت دارند.

انجام کارهای بزرگ با همراهی مردم
مشارکت و حضور مردم در طرح‌ها و پروژه‌های شهری قطعاً راهگشاست. مه‌سیما مقدسی، کارشناس شهری که پایان‌نامه‌اش را با عنوان «نقش و جایگاه سازمان‌های مردم‌نهاد از دیدگاه مدیریت شهری» ارائه داده است، این مطلب را بیان کرد و به همشهری گفت که مهم‌ترین نمونه اثرگذاری مشارکت مردم در امور شهری را می‌توان در طرح تفصیلی ویژه بافت پیرامون حرم مطهر امام رضا(ع) یافت. به‌گفته او، مشاور طرح به‌جای تعامل با مدیران سراغ مردم رفت و از ساکنان اطراف حرم کمک گرفت و با آنها در مسجد، مراکز فرهنگی و پایگاه‌های بسیج نشست برگزار کرد و در نهایت تا اینجای کار طرح به‌خوبی اجرایی شده و همه شهروندان هم برای اجرای مطلوب‌تر مشارکت کردند. مقدسی تأکید کرد: «همین نمونه نشان می‌دهد اگر مدیران شهری بتوانند مردم را با خود همراه کنند، پروژه‌های بزرگ با بهترین نتیجه اجرایی می‌شود.»

مردم برای مشارکت نیاز به آموزش دارند
مشارکت مردم در امور شهری قطعاً یک ظرفیت است؛ چراکه شهروندان نسبت به محل زندگی‌شان، حس تعلق دارند و از این‌رو برای رفع مشکلات محله تلاش می‌کنند. این کارشناس شهری با تأیید این موضوع عنوان کرد: «مشارکت باید درست و اصولی باشد و مدیریت شهری علاوه بر فراهم کردن ابزار و تجهیزات باید به آموزش مردم هم فکر کند. اگر ابزار باشد، اما مردم نحوه استفاده از آن و روش مشارکت را ندانند، حتما نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود.» به‌گفته مه‌سیما مقدسی وجود آیین‌نامه و دستورالعمل مشخص هم می‌تواند زمینه مشارکت شهروندان را هموار کند. او ادامه داد: «برخی مدیران هنوز از ظرفیت مشارکت مردمی بی‌اطلاع هستند و از این‌رو نیاز است مدیریت شهری در قالب آیین‌نامه یا دستورالعمل، چارچوب مشارکت و میزان بهره‌مندی از این ظرفیت مردمی را تعیین و به بخش‌های مختلف و مدیران ابلاغ کند.»

حضور مردم در تصمیم‌گیری
شهرداری می‌تواند از مشارکت مردم در امور اجرایی و تصمیم‌گیری استفاده کند که به‌گفته این کارشناس شهری متأسفانه به بخش تصمیم‌گیری توجه زیادی نشده و مدیریت شهری روی مشارکت در امور اجرایی متمرکز شده است. وی گفت: «اگر از این ظرفیت در هر دو مقوله (تصمیم‌گیری و اجرایی) استفاده شود، حتماً تحولات بزرگ و مطلوبی در شهر رخ می‌دهد؛ چراکه شهروندان مالک شهر هستند و مطلوب شدن شهر براساس خواسته مردم حتماً ایده‌آل خواهد بود.» شهرها دارای مشخصه‌های متفاوتی هستند و ازاین‌رو نمی‌توان یک الگوی مشخص را برای تمام شهرها تعمیم داد. مقدسی با تأیید این مطلب گفت: «مدیریت شهری اقدامات خوبی را در راستای جلب مشارکت‌های شهروندی شروع کرده است و اگر این شیوه درست هدایت شود، حتماً قابلیت تبدیل‌شدن به الگوی موفق را خواهد داشت.»

مکث
محورهای عمومی جشنواره تهران 1404
  طراحی، بهسازی و بازسازی شهری با رویکرد معماری ایرانی - اسلامی
  کسب‌وکار و درآمدزایی پایدار شهری
  افزایش مشارکت‌های مردمی و اجتماعی در بستر محلی
  روش‌های خلاقانه و نوین در مدیریت پسماند و بازیافت
  طرح‌ها و ایده‌های نو در رفع آلودگی هوا، ترافیک و حمل‌ونقل عمومی