سکانس‌های ماندگار

سعید مروتی: روزنامه‌نگار

در انتهای دهه60، فیلم «عروس» منادی ورود به دورانی تازه شد؛ با پایان‌جنگ و آغاز تغییرات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی همه چیز حکایت از پایان یک دوران داشت و عروس اولین فیلم سینمای ایران بود که نمایشگر این تحولات شد.  فیلم گرچه به نقد فرهنگ دلالی می‌پرداخت ولی در نمایش آنچه پیش از این تجملات خوانده می‌شد هم، دست و دلبازانه عمل می‌کرد. حمید خوش‌مرام (ابوالفضل پورعرب) برای رسیدن به دختر دلخواهش مهین (نیکی کریمی) وارد مناسبات اقتصادی ناسالمی شده و در کمتر از 2سال صاحب آپارتمان شیک، ویلایی در شمال و اتومبیل گران‌قیمت آمریکایی می‌شود و همه اینها مسیری بود که او را به عشقش می‌رساند.  نزدیک به یک دهه، الگوقراردادن سینمای بلوک شرق، در نهایت به فیلمی منجر شد که سرمشقش سینمای آمریکا بود.

ساخت و پرداخت حرفه‌ای عروس، قصه‌گویی روان و بی‌لکنت و احیای سنت ستاره‌پروری با ظهور 2 بازیگر جوان (پورعرب و کریمی) باعث شد تا افخمی جوان، طعم‌ خوش موفقیت را با اقبال عمومی گسترده بچشد. عروس، مهم‌ترین فیلم سینمای ایران در انتهای دهه 60 بود که در سال 70 به نمایش درآمد. هر چند قصه فیلم در فاصله سال‌های 60 تا 62 می‌گذشت و تضاد میان آرمان‌خواهی و فرهنگ سرمایه‌داری (که به سوداگری و دلالی منجر می‌شد) را تصویر می‌کرد. هر چه بود عروس طعمی کاملا متفاوت از همه فیلم‌های آن دوران داشت و موفقیت تجاری خیره‌کننده‌اش حاصل تسلط حرفه‌ای و شناخت ذائقه عمومی از سوی سازندگانش بود.

سکانس برگزیده: فیلم با شب عروسی حمید خوش‌مرام و مهین آغاز  شده و با فلاش‌بک‌هایی جذاب از پیشینه دل‌بستن کاراکترها به یکدیگر همراه می‌شود. با ورود به جاده شمال و پایان پرده اول فیلم، افخمی با سکانسی جذاب و پرتعلیق، تماشاگر را مهیای سکانس تصادف می‌کند. جایی که عروس و داماد جوان لحظه‌ای کنار جاده توقف می‌کنند، حمید خوش‌مرام آبی به دست و صورتش می‌زند  و توجه مهین به لاک‌پشتی که در جاده حرکت می‌کند، جلب می‌شود. دنبال‌کردن حرکت لاک‌پشت که حالا به لبه پرتگاه رسیده، تعلیقی هیچکاکی را در بر دارد که با موسیقی درخشان بابک بیات ابعاد گسترده‌تری هم می‌یابد.

معمولا وقتی صحبت از فیلم عروس به میان می‌آید همه یاد سکانس تصادف می‌افتند که کارگردانی و مونتاژی استادانه دارد. با این همه سکانس ما قبل تصادف به واسطه خلق موقعیت پردلهره و آماده‌کردن تماشاگر برای خروج از فضای ملودرام عاشقانه نیم ساعت اول فیلم، بهترین فصل عروس محسوب می‌شود. سکانسی که بیش از بقیه دقایق فیلم، قدرت کارگردانی افخمی جوان را نمایان می‌کند.