درباره قوز بالا قوز و دوست‌یابی با آب حمام
موضوع: ضربالمثلهای حمامی
ویژگی: آداب و رفتارهای استحمام زمینه‌ساز شکل‌گیری ضرب‌المثل‌ها شد
ضرب‌المثل‌هایی که با موضوع حمام در ارتباطند ریشه در باورها و آداب و رسوم تهرانی‌ها دارند. حمام‌ها به‌عنوان دورهمی‌های مهم زنان و مردان تهرانی زمینه‌ساز به‌وجود‌آمدن بسیاری از ضرب‌المثل‌ها شده‌اند.
نصرالله حدادی، تهران‌پژوه، می‌گوید: «ضرب‌المثل‌ها نمونه ابراز عقیده مردم به‌خودمانی‌ترین حالت آن است. حمام‌ها نیز از خودمانی‌ترین مکان‌هایی بود که مردم تهران در آن دور هم جمع می‌شدند و زمان زیادی را آنجا می‌گذراندند.»
حدادی به روایتی عامیانه به معروف‌ترین ضربالمثلهای حمومی یعنی «قوز بالا قوز» اشاره می‌کند: «روزی مردی که قوز داشت به حمام می‌رود. از قضا آن روز بزم شادی و طرب اجنه در حمام فراهم بود. مرد نیز در این شادی شریک می‌شود و اجنه به یمن این خوش‌خدمتی قوزش را برمی‌دارند. دوست آن مرد که او هم قوز داشته وقتی ماجرا را متوجه می‌شود به حمام می‌رود. مرد نادان از روی خوش‌خدمتی برای اجنه به رقص و آواز روی می‌آورد ولی از شانس بدش آن روز اجنه در غم و غصه به سر می‌بردند و ازاین‌رو نه‌تنها قوزش را برنداشتند که برای تنبیه و ادب کردنش قوز دوستش را هم روی قوز او گذاشتند. هنگامی که یک نفر گرفتار مصیبتی شده و از روی ندانم‌کاری مصیبت تازه‌ای هم برای خودش فراهم می‌کند، این مثل را به‌کار می‌برند.»
این تهران‌پژوه درباره ضرب‌المثل «با آب حمام دوست می‌گیرد» می‌گوید: « این نیز از ضربالمثلهای معروف است. یکی از آداب حمام رفتن‌های قدیم در تهران این بود که هر کس وارد حمام می‌شد برای اظهار ادب و تواضع به افراد بزرگ‌تر که در صحن حمام نشسته، مشغول کیسه‌کشی و صابون زدن بودند، یک سطل یا طاس بزرگ آب گرم از خزینه حمام برمی‌داشت و بر سر آن بزرگ‌تر می‌ریخت. این ضرب‌المثل هم کنایه از این خوش‌خدمتی دارد و درباره کسانی است که به طرق سهل و ساده و بدون تحمل رنج و زحمت دوست و رفیق پیدا می‌کنند.»
