محمد باریکانی-روزنامه‌نگار
هفته میراث فرهنگی در شرایطی آغاز شده است که نیروهای یگان حفاظت از میراث فرهنگی همچنان در خط مقدم این جبهه مشغول حفاظت از آثار و بناهای تاریخی و محوطه‌های باستانی هستند. روزنامه همشهری در گفت‌وگوی مفصل با سردار حسن مهری، فرمانده یگان حفاظت میراث فرهنگی کشور به موضوعات پرچالش این حوزه پرداخته است. از قاچاق آثار تاریخی تا فروش فلزیاب و تشدید حفاری‌های غیرمجاز و کشف فروش آثار تاریخی در فضای مجازی تا تعداد اعضای یگان حفاظت میراث فرهنگی، همگی موضوعاتی بود که روزنامه همشهری در این گفت‌وگو به آنها پرداخت.
چه حجم اثر تاریخی زیر چتر حمایت یگان حفاظت میراث است؟
313موزه را در کشور حفاظت می‌کنیم و بالغ بر 33 هزار اثر ثبت ملی شده در کشور داریم و یک‌میلیون اثر شناسایی شده در نوبت ثبت و 27اثر ثبت جهانی شده داریم که در یک مورد سال گذشته 54کاروانسرای ایران ثبت جهانی شد که آثار ملموس و نیازمند حفاظت هستند. متأسفانه نیروی انسانی کافی برای حفاظت از این همه آثار در اختیار نداریم. حدود 20سال است در حوزه حفاظت از میراث فرهنگی وسیله نقلیه خریداری نشده و در بسیاری از استان‌ها تنها یک وسیله نقلیه داریم. 280موتورسیکلت در کشور داریم که بخش زیادی از آنها امکان استفاده ندارند. البته آقای وزیر حمایت زیادی برای رفع این مشکل دارند.
چه تعداد نیروی یگان حفاظت میراث فرهنگی در کشور داریم؟
حدود 2هزار نیرو داریم که تنها 200نفر استخدام رسمی هستند و باقی قراردادی و شرکتی. یگان مسلح نیاز به کادر رسمی دارد.
افزایش آمارجرائم میراثی نشانه چیست؟
در برخی حفاری‌ها 40متر حفاری شده، بعضا در این حفاری‌ها افراد جان خود را از دست داده‌اند. در 7سال گذشته حدود 50 مورد فوتی به‌دلیل گنج یابی با این شیوه داشتیم. سال قبل در منطقه مولوی تهران 2 نفر اتباع پیدا شدند که در یک خانه چاه برای رسیدن به دفینه کنده بودند اما با گاز چاه فوت شدند. مشکلات اقتصادی و توهم یک شبه پولدار شدن برخی را به سمت دفینه‌یابی سوق می‌دهد تا میلیاردر شوند.
آیا افراد صاحب نفوذ در قاچاق و یافتن دفینه هستند ؟
این موضوع را قبول ندارم و افرادی که خود را منتسب به افراد و مقامات کنند جعلی هستند.
آماری از ارزش مالی بازار قاچاق اشیای تاریخی دارید؟
خیر. آمار غیررسمی هم وجود ندارد. البته تهران هنوز هم بارانداز اشیای تاریخی و فرهنگی است. مناطق مرکزی شهر تهران و بازار عتیقه‌فروش‌ها و بازار منوچهری بعضا فعال است و البته این بازار کاملا تحت رصد است. این حوزه بیشتر به فضای مجازی رفته و ما هم داریم این فضا را رصد می‌کنیم و کشفیات خوبی هم داشته‌ایم.
سال گذشته محموله بزرگ اشیا از فرودگاه امام خمینی(ره) در حال خروج بود. چطور این دالان باز شده بود؟
افراد ممکن است فریب بخورند و باندی تشکیل شود که الحمدلله این باند منهدم شد. پرونده آنها هنوز باز و در اختیار مقامات قضایی است.
بحرانی‌ترین استان‌ها در حوزه حفاری و قاچاق اشیا کدام‌ها هستند؟
مازندران، قزوین و لرستان بیشترین دستگیری را دارند. شخصی هست معروف به پوآرو که در فضای مجازی از مردم کلاهبرداری می‌کند و آدرس غلط می‌دهد. لایو می‌گذارد و 35هزار نفر لایو او را نگاه می‌کنند. اینها کلاهبردار هستند. ولی چون این فعالیت جرم انگاری نشده به‌رغم درخواست‌های ما با اینها برخورد نشده است.
مهمترین بازارهای هدف قاچاق اشیای تاریخی ایران کجاست؟
اگر بخواهند از فرودگاه بروند بیشتر به حوزه خلیج‌فارس و ترکیه می‌روند. اما آثاری که در سامانه جام ثبت شده باشد امکان خرید و فروش در هیچ کجای جهان را ندارد.
تا به حال از جایی یا کسی درخواست داشته‌اید که بخواهد جایی را حفاری کند و بخواهد روی آن سرپوش بگذارید؟
چند روز قبل فردی با من تماس گرفت و گفت شما تیم دارید که برایتان کار کند؟ گفتم دروغ است. من که مسئول برخورد با جرائم میراث فرهنگی هستم آدم برای حفاری غیرمجاز ندارم.
پیشنهاد رشوه‌های چند میلیاردی داشته‌اید؟
خیر، ولی به یک همکار پیشنهاد 400میلیونی برای جابه‌جایی شیء دادند که مولاژ را با شیء اصل جابه‌جا کند.
درست است که الان قاچاقچیان اشیای تاریخی با رمز ارز فعالیت قاچاق می‌کنند؟
اطلاع ندارم. هر کس کار غیرقانونی کند در فضایی می‌رود که ردی برجای نگذارد. در همه جرائم ممکن است این اتفاق بیفتد تا اثری از خودش برجای نگذارد و ممکن است که این افراد هم به این سمت رفته باشند.
مهمترین مشکلات شما چیست؟
حوزه لجستیک، کمبود نیروی انسانی و سیستم‌های مخابراتی و بیسیم و وسایل ارتباطی. حفاظت الکترونیکی از موزه‌ها کامل و مطلوب نیست و مهندس ضرغامی اخیرا درخواست کرد بودجه و اعتبار از دولت برای حل این مشکلات تخصیص یابد. مشکل جدی ما بحث نیروی انسانی است. سال1412 تمام نیروهای یگان حفاظت میراث فرهنگی از خدمت رها می‌شوند و آنها که آمده‌اند در آن تاریخ بازنشست می‌شوند. بنابراین باید مجوزی به میراث فرهنگی داده شود تا سالانه 300نفر در کنار نیروهای قدیمی آموزش ببینند و وارد حوزه حفاظت از میراث فرهنگی شوند.
50نفر قربانی گنج‌یابی شدند
گفت‌وگوی همشهری با فرمانده یگان حفاظت میراث‌فرهنگی
در همینه زمینه :
