اولین جشنواره فجر بدون داریوش مهرجویی

شاهین شجری‌کهن

در ماه‌های گذشته جامعه فرهنگی و هنری سهم مفصلی از خبرهای تلخ و ناامیدکننده داشت. بسیاری از بزرگان از میان‌ ما رفتند و چند سالن سینما تعطیل شد و برخی اتفاق‌ها افتاد که برای اهل هنر و فرهنگ خوشایند نبود. اما قطعاً هیچ خبر و رویدادی تلخ‌تر و بهت‌آورتر از ماجرای قتل وحشتناک داریوش مهرجویی و وحیده محمدی‌فر نبود؛ 2 سینماگر سرشناس که در خانه و حریم شخصی خودشان قربانی خشمی کور و خشونتی غیرانسانی شدند و طنز تلخ قضیه در این است که مهرجویی در فیلم‌هایش بیش از هر کارگردان هم‌دوره خود دلواپس انسانیت و اخلاق و مفاهیم انسانی بود و از اجاره‌نشین‌ها تا بانو و لیلا و مهمان مامان و نارنجی‌پوش همواره شخصیت‌هایی از طبقات فرودست را تصویر می‌کرد که می‌کوشند در عین فقر و مشکلات زندگی، هویت انسانی خود را حفظ کنند و تن به فروپاشی اخلاقی ندهند.
امسال در آستانه آغاز جشنواره‌ای که خاطره 40 سال حضور بزرگانی چون داریوش مهرجویی هنوز در حافظه مخاطبان پرشمار دیروزش زنده است و در دوره‌ای که بیش از هر دوره دیگری فقدان نام‌های بزرگ و فیلمسازان برجسته و سرشناس توی چشم می‌زند، شاید دلایل مضاعفی برای خالی کردن جای مهرجویی وجود داشته باشد. کارگردان بزرگی که لااقل 3،2دهه از پربارترین دوره‌های فعالیت حرفه‌ای‌اش را به سر و کله زدن با نهادهای مختلف و بحث و جدل با تماشاگر و سینمادار و صاحب سرمایه و دلال و پخش‌کننده صرف کرد و شاید به همین دلیل بهترین فیلم‌هایش آنهایی نشدند که سال‌های آخر ساخت. اما نفس حضور کارگردانی چون مهرجویی برای یک جشنواره سینمایی غنیمت بزرگی است. سال‌هایی که کیمیایی، مهرجویی، بیضایی، عیاری، پوراحمد، بنی‌اعتماد و سایر بزرگان سینما در جشنواره فیلم داشته‌اند، فارغ از کیفیت فیلم‌های‌شان و اینکه جایزه‌ای بردند یا نبردند صرفاً آمدن‌شان و سنگینی حضورشان به وزن سینما می‌افزاید و مایه دلگرمی سینمادوستان و مخاطبان جشنواره است. امسال بدون مهرجویی و پوراحمد و در غیاب ده‌ها نام محبوب و بزرگ دیگر، جشنواره قطعاً فرصتی خواهد بود برای به یاد آوردن عزیزان ازدست‌رفته و بزرگانی که بین‌مان نیستند و شاید تذکر یک نکته به‌خودمان که با بازماندگان و آنان که هنوز در قید حیاتند مهربان‌تر باشیم.