بیراهه خرید تضمینی

خبر: رسول فرخی میکال، نماینده مردم لاهیجان در مجلس می‌گوید: هنوز برنج از سال گذشته در انبار کشاورزان باقی مانده است و انتظار می‌رود با دستور رئیس‌جمهور برای خرید برنج اقدام لازم صورت گیرد.
نقد: به‌نظر می‌رسد هنوز برخی فکر می‌کنند که مشکل عرضه و تقاضا در بازار را می‌شود با مداخله دولت حل کرد. مصداق بارز این نگاه غلط اصرار نمایندگان بر خرید تضمینی محصولات کشاورزی از سوی دولت است. پر واضح است که دولت بودجه‌ای برای این کار ندارد و اصولا مداخله دولت‌ها در بازارها درنهایت به زیان تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان است. اگر به میانه دهه70 برگردیم، متوجه می‌شویم که آن زمان خرید تضمینی محدود به اقلام خاصی بود و پس از آن شاهد طولانی‌تر شدن فهرست کالاهای مشمول خرید تضمینی بودیم؛ از گندم، چای و برنج گرفته تا تقاضا برای دیگر کالاها حتی خرما! این نگاه‌های منطقه‌ای و مقطعی هرچند در پوشش حمایت از کشاورزان شکل می‌گیرد اما ریشه آن را باید در تصمیم‌گیری‌های اشتباه جست‌وجو کرد. حال آنکه به هر اندازه دامنه مداخله دولت در بازار و قیمت‌ها افزایش یابد، نتیجه‌اش گرفتار کردن دولت در باتلاق است و دردسر ایجاد کردن برای مردم. تصور اینکه دولت باید حلال همه مشکلات باشد و هرجا که بازاری برای محصولی وجود نداشت، دولت باید در نقش خریدار ظاهر شود و هرجا تقاضا بالا رفت و قیمت صعودی شد، دولت در مقام فروشنده عیان شود، نتیجه‌اش پیچیده‌تر شدن کلاف تصمیم‌گیری و سیاستگذاری و زمین‌گیر شدن دولت است. مداخله حداقلی دولت به قصد بازگرداندن بازار به تعادل شاید قابل دفاع باشد اما وقتی مداخله قاعده شد، خطاست.