«فهرست‌»های جاده‌ صاف‌کن

روز گذشته خبری مبنی بر افزایش قیمت لاستیک خودرو منتشر شد که نشان می‌داد از روز یکشنبه 8خرداد، قیمت تایر‌های رادیال سواری و تایر‌های کشاورزی بایاس بین ۲۵ تا ۳۰درصد افزایش خواهد داشت. با اینکه نامه منتشرشده از تغییرات قیمت تولیدات یک شرکت حکایت داشت، باز تغییرات نرخ لاستیک با توجه به تقاضاهای مکرر انجمن صنفی صنعت تایر در یک‌سال اخیر برای افزایش قیمت تولیدات، منطقی و قابل باور بود و زمزمه‌های آن نیز به‌ویژه در یک‌ماه گذشته به گوش می‌رسید.
کمتر از 20روز پیش سخنگوی انجمن صنفی صنعت تایر در گفت‌وگو با خبرگزاری‌ها از افزایش ۴۰درصدی هزینه تولید لاستیک خبر داده و پیش‌بینی کرده بود؛ قیمت لاستیک نیز در همین محدوده مجوز افزایش قیمت بگیرد. مصطفی‌ تنها با اشاره به اینکه قیمت لاستیک یک‌سال و نیم است که تغییر نداشته، از ارائه پیشنهاد افزایش قیمت تایرهای تولید داخلی کشور به سازمان حمایت و ارائه مستندات گفت و تأکید کرد: «تاکنون سازمان حمایت این پیشنهاد را بررسی نکرده است.» ساعتی پس از انتشار خبر افزایش قیمت لاستیک در روز گذشته، مدیرعامل اتحادیه صنف لاستیک‌فروشان تهران از غیرواقعی بودن خبر منتشرشده خبر داد و اعلام کرد هیچ مصوبه‌ای مبنی بر افزایش نرخ لاستیک و روغن موتور به این صنف ابلاغ نشده است. تماس‌های مکرر همشهری با انجمن صنفی تولیدکنندگان لاستیک کشور برای پیگیری موضوع بی‌نتیجه ماند و این انجمن در این زمینه سکوت کرد تا یک کالای دیگر به فهرست کالاهایی اضافه شود که بدون هماهنگی‌های لازم با انتشار فهرستی از تغییرات نرخ تولیداتشان بازار مصرف را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند.

هدف؛ آماده‌سازی اذهان عمومی
در یک‌ماه گذشته بازار کالاهای تحت‌تأثیر اصلاحات نرخ ارز و ساماندهی نظام پرداخت یارانه با نوساناتی همراه بوده است. پیش از آن اما اعلام خبر افزایش نرخ خرید تضمینی گندم که قیمت آرد را برای صنف و صنعت بالا می‌برد، بازار محصولات وابسته به آرد را تحت‌الشعاع قرار داد. در نخستین روزهای اعلام قیمت جدید خرید گندم، انجمن صنفی تولیدکنندگان ماکارونی از رشد دوبرابری قیمت این محصول خبر داد؛ درحالی‌که هنوز نرخ آرد صنف و صنعت به‌طور رسمی اعلام نشده بود. همزمان گمانه‌زنی‌هایی که در زمینه تغییر نرخ ارز واردات کالاهای اساسی ازجمله دانه‌های روغنی و روغن خام انجام می‌شد، باعث افزایش تقاضا در بازار شد و در فاصله چند روز قفسه بیشتر فروشگاه‌ها از روغن و ماکارونی خالی شد؛ درحالی‌که در هر دو کالا دولت و اصناف مربوطه از وفور کالا خبر می‌دادند، اما تأثیر روانی اخباری که به‌نظر می‌رسید به‌منظور آماده‌سازی اذهان عمومی برای پذیرش قیمت‌های جدید انتشار یافته بود، پیش از اینکه قیمت‌ها تغییر کند، بازار را با بحران کمبود و گرانی کاذب مواجه کرد.

کدام کالاها لیست قیمت منتشر کردند؟
همزمان با اعلام افزایش نرخ آرد صنف و صنعت به جز نان سنتی، فهرستی از قیمت جدید انواع نان فانتزی در سربرگ بدون مهر اتحادیه نان‌های فانتزی تهران در خبرگزاری‌ها منتشر شد که از افزایش قیمت هر عدد نان باگت به 10هزار تومان خبر می‌داد. این فهرست قیمت را به سرعت اتحادیه نانوایان فانتزی تهران تکذیب و اعلام کرد فهرست مذکور مورد تأیید اتحادیه نیست، قیمت‌های قطعی پس از رایزنی‌های بیشتر، متعاقبا اعلام می‌شود، اما کمتر از یک‌هفته بعد تمام نانوایی‌های فانتزی تهران همان فهرست قیمت را با مهر و امضای اتحادیه بر دیوار واحد صنفی خود نصب کردند. شوینده‌ها دیگر محصولاتی بودند که به‌تازگی و کمتر از 2هفته پیش انتشار فهرست غیررسمی افزایش قیمت آنها خبرساز شد.
 مسئولان انجمن صنایع شوینده، بهداشتی و آرایشی کشور در ابتدا این فهرست و ارقام 30تا 80درصدی رشد قیمت تولیدات را تکذیب و اعلام کردند نامه منتشر شده مهر و تاریخ و امضا ندارد و مورد تأیید انجمن نیست، اما کمتر از یک هفته بعد تغییر قیمت این محصولات با رقمی بین 25تا 40درصد مورد تأیید رئیس هیأت‌مدیره انجمن قرار گرفت؛ این درحالی بود که تغییر نرخ شوینده‌ها نه مجوز سازمان حمایت را کسب کرده بود و نه تأیید ستاد تنظیم بازار را داشت. به این اقلام باید فهرست جدید قیمت یکی از شرکت‌های لوازم خانگی را نیز اضافه کرد که روز گذشته از افزایش17درصدی قیمت فروش محصولات خود به فروشندگان لوازم خانگی خبر داد. به‌نظر می‌رسد انتشار فهرست افزایش قیمت کالاها پیش از رسمی شدن و دریافت تأییدیه‌های لازم و سپس تکذیب آن، به رویه عادی برخی تولیدکنندگان، اصناف و انجمن‌ها تبدیل شده تا از این طریق ضمن برآورد واکنش‌های بازار، پذیرش تغییرات قیمتی را برای مصرف‌کنندگان عادی‌سازی کنند. از آنجا که این نامه‌ها در سربرگ‌های رسمی انجمن‌ها و اتحادیه‌ها منتشر می‌شود و اینکه تداوم این رویه بازار را با کمبود و گرانی کاذب مواجه و امکان سوءاستفاده را برای برخی افراد فراهم می‌کند، به‌نظر می‌رسد افزایش نظارت یا برخورد با تخلفاتی از این دست در مراجع ذیربط بتواند در ساماندهی این شرایط راهگشا باشد.