فقیرتر شدن جهان در پی جنگ اوکراین

درست در دورانی که جهان امیدوار بود تلاش‌هایش برای رهایی از تبعات اقتصادی همه‌گیری کرونا نتیجه دهد، روسیه به اوکراین حمله کرد و جهان را درگیر بحرانی تازه ساخت. اکنون تبعات اقتصادی یک جنگ تمام‌عیار در دل اروپا، به آثار اقتصادی ویرانگر به جا مانده از همه‌گیری کرونا افزوده شده تا فشار مالی بیشتری به جهان، ‌به‌ویژه به کشورهای کم‌درآمد وارد کند و فقر و گرسنگی را در جهان افزایش دهد؛ روندی که 2سازمان جهانی بزرگ هم به تازگی نسبت به تبعات آن هشدار داده‌اند.

بحران بدهی جهانی
صندوق بین‌المللی پول اعلام کرد افزایش شدید قیمت غذا و انرژی در جهان تحت ‌تأثیر جنگ اوکراین کشورهای درحال توسعه را به ‌شدت تحت‌ فشار بدهی قرار داده و تنها با ایجاد مکانیسمی جدید می‌توان این فشارهای مالی را کم کرد. به‌گفته ویکتور گسپر، مدیر امور مالی صندوق جهانی پول، جنگ اوکراین خطر افزایش بی‌سابقه استقراض عمومی را تشدید می‌کند؛ آن‌ هم در شرایطی که بودجه بسیاری از دولت‌ها هنوز تحت فشار آسیب‌های به‌جامانده از همه‌گیری کروناست. به‌گفته این سازمان، برای حل بحران استقراض و جلوگیری از ایجاد بدهی‌های غیرضروری برای دولت‌های کم‌درآمد نیاز به یک همکاری جهانی است.
جهش قیمت مواد غذایی و انرژی به‌ویژه کشورهای کم‌درآمد را تا حدی تحت‌تأثیر قرار داده که ممکن است به کمک‌های بلاعوض و کمک‌های مالی ویژه نیاز پیدا کنند. براساس گزارش صندوق جهانی پول، درحدود 60درصد از کشورهای کم‌درآمد از گذشته در معرض مشکلات ناشی از بدهی‌های دولتی قرار داشته‌اند و افزایش قیمت‌ها در ماه‌های اخیر بر مشکلات آنها افزوده است.
صندوق جهانی پول می‌گوید طرح توقف پرداخت دوجانبه بدهی‌ها که در آغاز بحران کرونا برای کنترل آسیب‌های اقتصادی ناشی از آن در جهان به اجرا گذاشته شده بود، اکنون به پایان رسیده و هیچ سازوکار جدیدی برای مدیریت بازپرداخت بدهی‌ها ایجاد نشده است. در چارچوب این طرح، کشورها بین خود به توافق رسیدند که فعلا بازپرداخت بدهی‌ها به یکدیگر را متوقف کنند. طبق اعلام این نهاد، آشفتگی اقتصادی جهان، هزینه‌ها و ریسک‌ها را برای وام‌دهندگان و ‌بدهکاران افزایش خواهد داد و در پایان مانند همیشه خانوارهایی که توان مالی کمتری دارند، بیشترین آسیب را متحمل خواهند شد.

بیش از 250میلیون نفر در آستانه فقر مطلق
سازمان بین‌المللی آکسفام هم در گزارشی دیگر هشدار داده که افزایش قیمت غذا و هزینه انرژی تحت‌تأثیر جنگ اوکراین، می‌تواند نزدیک به 250میلیون انسان را دچار فقر مطلق سازد. بانک جهانی پیش از این تخمین زده بود که ممکن است امسال 198میلیون انسان در نتیجه تبعات همه‌گیری کرونا دچار فقر مطلق شوند، اما تخمین‌های آکسفام با به‌حساب آوردن تبعات ناشی از جنگ اوکراین و افزایش قیمت انرژی، حدود 65میلیون دیگر به این آمار افزوده است. آکسفام همچنین تخمین زده است 28میلیون نفر بیشتر از پیش‌بینی‌های گذشته در نتیجه بحران‌های مالی جهانی دچار کمبود غذا یا سوءتغذیه خواهند شد.
این سازمان خیریه بین‌المللی هشدار داده که چالش‌های جدید ناشی از جنگ می‌تواند به فشارهای اقتصادی که همه‌گیری کرونا بر جهان تحمیل کرده، بیفزاید و خواستار اقدام فوری بین‌المللی ازجمله لغو بازپرداخت بدهی کشورهای فقیر شده است. در گزارش آکسفام آمده که دولت‌های بدهکار ممکن است برای تامین هزینه‌های فزاینده غذا و سوخت مجبور شوند از هزینه‌های عمومی خود بکاهند.
به‌گفته این سازمان، متوقف کردن بازپرداخت وام‌ها طی امسال و سال آینده می‌تواند حدود 30میلیارد دلار پول را برای ده‌ها کشوری که بیشترین بدهکاری‌ها را دارند، آزاد کند. این سازمان بین‌المللی خواستار دریافت مالیات بیشتر از ثروتمندان و همچنین از شرکت‌هایی شد که همه‌گیری کرونا و جنگ اوکراین برایشان درآمدزایی داشته است. در عین حال از «گروه20» هم خواسته که 100میلیارد دلار به کشورهای فقیر اختصاص دهد تا به‌واسطه تخصیص یارانه‌ها و کاهش مالیات بر خدمات و کالاها، از فقرا در برابر تورم محافظت شود.
سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (فائو) هفته گذشته گزارش داد که جنگ اوکراین قیمت مواد غذایی را طی ماه گذشته، نسبت به دوره مشابه در سال گذشته، 3برابر کرده است. انتظار می‌رود خاورمیانه و بخش‌هایی از آفریقا به واسطه اختلالی که در چرخه واردات غلات از منطقه دریای سیاه ایجاد شده، بیشترین آسیب را ببینند؛ وضعیتی که بحران‌های اقلیمی و اقتصادی موجود در این مناطق را تشدید خواهد کرد. به گزارش آکسفام، افزایش قیمت مواد غذایی باعث شده سهم هزینه خورد و خوراک در منطقه صحرای آفریقا 40درصد از درآمد افراد را تشکیل دهد.
گابریلا باچر، مدیر اجرای آکسفام، می‌گوید: انفعال دولت‌ها برای مهار فقر فزاینده در جهان غیرقابل توجیه است. به‌گفته او، اینکه گفته می‌شود دولت‌ها ابزار یا پول کافی برای نجات انسان‌ها از فقر و تامین سلامت و رفاه آنها را در اختیار ندارند، بی‌اساس است. آنچه مسلم است، این است که هیچ تفکر اقتصادی و اراده سیاسی برای انجام چنین اقداماتی وجود ندارد.