بحران روغن در صنایع غذایی

فرخنده رفائی - روزنامه‌نگار

بازار روغن یک‌بار دیگر در آستانه عید متشنج شده و این بار اگرچه مردم به‌طور مستقیم با کمبودی در فروشگاه‌ها مواجه نشده‌اند اما بدون شک دیر یا زود تأثیر این آشفتگی را در قیمت مواد غذایی خواهند دید. شنیده‌های خبرنگاران همشهری از وضعیت توزیع روغن صنف و صنعت نشان می‌دهد تمام شاخه‌های صنایع غذایی که روغن از مواداولیه تولیداتشان محسوب می‌شود به‌شدت با کمبود این کالا مواجه‌اند و به فاصله یک‌ماه تا پایان سال، نیمی از سهمیه مورد نیازشان را هم دریافت نکرده‌اند. زمزمه‌های کمبود روغن با طرح بحث حذف ارز 4.200تومانی واردات روغن خام و دانه‌های روغنی، آغاز شد و به سرعت تأثیر خود را بر قیمت و میزان روغن صنایع نشان داد. این بار برخلاف سال گذشته خبری از قفسه‌های خالی فروشگاه‌ها نبود اما تخصیص نیافتن سهمیه روغن صنف و صنعت در ماه‌های پایانی سال و آستانه عید که برای بسیاری از صنایع غذایی دوران اوج تولید محسوب می‌شود حاکی از آن بود که در حوزه ذخایر روغن، مشکلاتی وجود دارد.

روغن هست، اما با نرخ آزاد
دبیر اجرایی سندیکای صنایع کنسرو در گفت‌و‌گو با همشهری گفت: از آذرماه مشکل تامین روغن صنایع آغاز شده، درحالی‌که ما برای اسفند و فروردین که مصادف با نوروز و ماه رمضان است، به‌شدت نیازمند روغن هستیم، تنها سهمیه بهمن‌ماه تامین شد و صنایع کنسروسازی سهمیه دی ماه را دریافت نکرده‌اند. محمد میررضوی افزود: نکته مهم این است که تماس‌هایی با واحدهای تولیدی گرفته می‌شود و اشخاصی می‌گویند می‌توانیم روغن مورد نیاز شما را تامین کنیم، درحالی‌که روغن صنف و صنعت را باید وزارت جهاد به‌عنوان مسئول تنظیم بازار تامین کند. سؤال ما این است اگر روغن نیست چطور این روغن در بازار آزاد به وفور وجود دارد؟ او تأکید کرد: واحدهایی که روغن را با ارز 4.200تومانی وارد کرده‌اند باید پاسخگو باشند، زیرا روغن وارد شده با ارز ترجیحی قطعا از مبادی رسمی و گمرک وارد شده و ستاد تنظیم بازار باید به این موضوع رسیدگی کند که روغن وارد شده کجاست؟
به‌گفته این مقام صنفی حداقل نیاز صنایع کنسرو تا پایان ماه مبارک رمضان 20هزار تن است که تاکنون فقط سهمیه 5هزارتنی مربوط به بهمن تامین شده درحالی‌که به‌دلیل افزایش تولید صنایع کنسرو در اسفند و فروردین، نیاز روغن این صنعت تا 10هزار تن افزایش می‌یابد. او یک‌ماه پیش نیز در گفت‌وگو با همشهری درباره احتمال توقف تولید در صنعت کنسرو به‌دلیل تامین نشدن روغن هشدار داده بود.

کمبود روغن در اوج تولید
دبیر انجمن صنفی صنایع بیسکوئیت، شیرینی و شکلات ایران نیز به همشهری گفت: سهمیه روغن به‌موقع تامین نمی‌شود و آنچه تامین می‌شود هم کفاف تولید 2روز واحدهای تولیدی است. به‌گفته جمشید مغازه‌ای، واحدهای تولید تحت پوشش صنایع بیسکویت، شیرینی و شکلات تا پایان سال دست‌کم به 30هزارتن روغن نیاز دارند درحالی‌که تاکنون فقط 4هزار تن تامین شده است. به‌گفته این مقام صنفی میزان نیاز صنعت بیسکوئیت، شیرینی و شکلات به روغن به‌طور میانگین 20هزار تن است که در نیمه دوم سال به‌طور معمول تولید و درنتیجه میزان مصرف روغن دراین صنعت افزایش می‌یابد. دبیر انجمن صنفی صنایع بیسکوئیت، شیرینی و شکلات نیز از وفور روغن در بازار آزاد با قیمت 2تا 3‌برابر نرخ مصوب خبر داد؛ قیمتی که واحدهای صنفی ناچارند بپردازند تا خط تولیدشان متوقف نشود اما این گرانی در کنار افزایش قیمت شکر، قطعا بر قیمت تمام‌شده محصولات تأثیرگذار خواهد بود.
بحران روغن در صنایع غذایی در حالی است که مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران 4بهمن با بیان اینکه روغن مورد نیاز صنایع مختلف تامین شده است، اعلام کرد: ۳۰۰ میلیون یورو ارز مورد نیاز ترخیص روغن‌های خام نیز تخصیص یافته است. یزدان سیف افزود: روغن خام مورد نیاز صنایع تا پایان سال تامین شده است.

تکرار بحران پارسال
بازار روغن در نیمه دوم سال گذشته هم بحرانی بود. روغن جامد نایاب شد و روغن مایع، گران. جیره‌بندی روغن در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و قفسه‌های خالی روغن مایع در سوپرمارکت‌ها تصاویری بود که نه فقط در زمستان پارسال بلکه در 3‌ماه ابتدای امسال نیز خود را نشان می‌داد و شرایط تنها پس از افزایش نرخ مصوب روغن آرام گرفت. با مطرح شدن حذف ارز ترجیحی، کارشناسان درباره افزایش قیمت روغن و محصولات وابسته به آن هشدار دادند. پیش از آن اما توقف واردات و بحرانی بودن وضعیت ذخایر روغن بود که خبرساز شد.
گفته شد که دولت ارز روغن‌هایی را که 6تا 9ماه قبل وارد شده بودند، تخصیص داده و واردکنندگان بخش خصوصی در 2ماه گذشته هیچ معامله‌ای انجام نداده‌اند و محموله جدیدی وارد کشور نشده است. با این حال دبیر انجمن صنفی روغن نباتی با اینکه در اعتراض به سیاست توقف واردات روغن خام با وزارت صمت نامه‌نگاری کرده بود، در گفت‌وگو با خبرگزاری‌ها وضعیت تامین روغن خانوار و صنعت را تا پایان سال خوب ارزیابی کرد. امیرهوشنگ بیرشک، 3بهمن در گفت‌وگو با خبرگزاری‌ها از «خبرهای خوش» درباره تامین ارز روغن گفت و با وعده بازار آرام و خوب تا پایان سال، اعلام کرده بود «تا 10روز آینده» ارز روغن‌های 90درصدی و رسوبی تخصیص می‌یابد و در بخش خانوار، صنف و صنعت هیچ مشکلی نداریم و نخواهیم داشت. او به‌رغم این ابراز خوش‌بینی تأکید کرد: پیش‌بینی می‌کنیم اگر ارز ترجیحی به واردات روغن تخصیص داده نشود و شرکت بازرگانی دولتی هم برای تخصیص سهمیه روغن خام به کارخانه‌ها اقدام نکند، ممکن است در بازار تنش ایجاد شود.