جهان روی موج اومیکرون

سمیرا مصطفی نژاد - روزنامه‌نگار

 دیر یا زود سویه اومیکرون با تمام قوا حمله‌ور خواهد شد؛ هیچ اما و اگری هم وجود ندارد. تنها نکته ابهام، «زمان» حمله است و تا فرارسیدن آن زمان هم چیزی باقی نمانده است. به‌گفته پژوهشگران آلمانی، سویه اومیکرون تا اواسط ژانویه 2022، یعنی حدود یک ‌ماه دیگر، به‌سویه شایع ویروس کرونا در جهان تبدیل خواهد شد و از نظر سرایت از سویه دلتا هم سبقت خواهد گرفت. این خطر وجود دارد که افزایش لجام‌گسیخته مبتلایان به اومیکرون دوباره موجب فروپاشی نظام‌های بهداشتی و درمانی در کشورهای مختلف جهان شود؛ وضعیتی که چند کشور درگیر با اومیکرون درحال تجربه کردن آن هستند و دیگر کشورها برای اینکه وضعیتی مشابه را تجربه نکنند، باید سریع‌تر دست به اجرای اقدامات پیشگیرانه بزنند.
در حال حاضر اومیکرون با سرعتی باورنکردنی درحال پخش شدن در جهان است. وب سایت شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان به نقل از کریستوف نومان هفلین، ایمنی‌شناس دانشگاه فرایبورگ آلمان، گزارش داده که به‌زودی میزان ابتلا به این سویه جدید به سرعت افزایش یافته و به چند صد هزار نفر در روز خواهد رسید. داده‌های جهانی نشان می‌دهند در بعضی از کشورها ازجمله انگلیس، آمار ابتلا به اومیکرون در هر 2 تا 3روز، 2برابر می‌شود. محققان انگلیسی هم پیش‌بینی کرده‌اند آمار ابتلا به اومیکرون به‌زودی به 400هزار تا 700هزار مورد در روز خواهد رسید. انگلیسی‌ها پیش‌بینی می‌کنند تا 5‌ماه دیگر، بین20تا 34میلیون نفر در این کشور به‌سویه جدید مبتلا خواهند شد. این به آن معنی است که جمعیتی برابر نیمی از جمعیت انگلیس با وجود اجرای دوباره مقررات فاصله‌گذاری اجتماعی، ‌استفاده از ماسک و تعطیلی مدارس به کرونا مبتلا خواهند شد.

پیشتازی اومیکرون در 3کشور جهان
آفریقای جنوبی، انگلیس و دانمارک 3 کشوری هستند که تنها یک ‌ماه پس از شناسایی سویه جدید کرونا، با افزایش مهارنشدنی ابتلا به اومیکرون مواجه شده‌اند. انگلیس برای نجات خود از این بحران به‌دنبال سرعت بخشیدن به روند واکسیناسیون است و کمپین‌هایی به راه انداخته است تا دوز سوم واکسن را تا آخر سال 2021به افراد واجد شرایط تزریق کند. دولت قصد دارد طی 15روز، 15میلیون دوز واکسن تزریق کند؛ طرحی که در مورد موفقیت آن اما و اگرهای بسیاری مطرح شده است. در انگلیس، نخستین موارد ابتلا به اومیکرون در 6آذرماه شناسایی شدند. براساس گزارش آژانس امنیت سلامت انگلیس، در عرض 20روز، تعداد موارد ابتلای روزانه به کرونا در انگلیس به بیش از 93هزار مورد رسیده است. دلیل اصلی افزایش آمار مبتلایان، شیوع سویه اومیکرون اعلام شده است. سویه اومیکرون اکنون در لندن از سویه دلتا سبقت گرفته است. از این‌رو مسئولان بهداشتی شهروندان را تشویق می‌کنند تا هرچه سریع‌تر دوز‌های اول، دوم یا سوم خود را تزریق کنند. 93هزار مورد جدید ابتلا، بالاترین آمار ابتلای روزانه در انگلیس از آغاز همه‌گیری تا به امروز بوده است.
همزمان، پژوهشگران آفریقای جنوبی براساس داده‌های اولیه به این نتیجه رسیده‌اند که اومیکرون علائم خفیف‌تری نسبت به‌سویه‌های دیگر کرونا دارد، اما هنوز میزان ایمنی که واکسن‌ها در برابر آن ایجاد می‌کنند مشخص نشده است. آمار روزانه ابتلا به کرونا در این کشور، بیش از 20هزار نفر اعلام شده است.
همچنین در هفته گذشته در دانمارک تقریبا 10هزار مورد جدید ابتلا به این سویه به ثبت رسیده است. «مته فردریکسن» نخست‌وزیر دانمارک آمار ابتلا در این کشور را بسیار بالا اعلام کرد و گفت برای قطع زنجیره ابتلا باید محدودیت‌های جدید وضع شود. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ اروپا در جدید‌ترین ارزیابی خود هشدار داده است که خطر شیوع گسترده این سویه در اروپا بسیار جدی است و می‌تواند آمار بستری‌ها و و مرگ‌ومیر را در این منطقه افزایش دهد؛ حقیقتی که آنتونی فائوچی، رئیس مؤسسه ملی آلرژی و بیماری‌های مسری آمریکا هم آن را در مورد آمریکا  تأیید کرده است.

زمانی که از دست رفت
باوجود اجرای محدودیت‌های شدید مسافرتی، سویه جدید با سرعت درحال پخش شدن در گوشه و کنار جهان است و تاکنون به 89کشور جهان رسیده است. این به آن معنی است که زمان برای جلوگیری از ورود اومیکرون به کشورهای جهان از دست رفته است. به‌گفته تدروس آدهانوم، رئیس سازمان بهداشت جهانی، سویه جدید در بیشتر کشورهای جهان گسترش یافته و کشورها نتوانسته‌اند آن را ردیابی کنند. به‌گفته او، اومیکرون با سرعتی بالاتر از هر سویه دیگری در جهان درحال پخش شدن است و این خطر وجود دارد که مردم این سویه را به‌دلیل کم‌خطر بودن، دست‌کم بگیرند؛ رویکردی که می‌تواند بار دیگر نظام‌های بهداشتی و درمانی کشورها را در معرض فروپاشی قرار دهد. مایکل هد، پژوهشگر ارشد دانشگاه ساوتهمپتون معتقد است که اومیکرون درحال حاضر در کشورهای زیادی پخش شده اما به‌دلیل ضعف سیستم‌های تست‌گیری و نظام‌های بهداشت و درمان، کشورهای مختلف هنوز موفق به شناسایی این سویه نشده‌اند و تصور می‌کنند اومیکرون هنوز از مرزهای آنها رد نشده است.

نشانه‌های اومیکرون واقعا خفیف است؟
مؤسسه ملی بیماری‌های مسری آفریقای جنوبی نسبت عوارض سویه جدید خوش‌بینی محتاطانه‌ای دارد. براساس گزارش این مرکز، عوارض اومیکرون نسبت به موج‌های پیشین ویروس کرونا خفیف‌تر است. همچنین نتایج پژوهش شرکت بیمه «دیسکاوری هلث» در آفریقای جنوبی نشان می‌دهد اگرچه واکسیناسیون در برابر سویه جدید ایمنی کمی ایجاد می‌کند اما باعث می‌شود علائم ایجاد شده توسط اومیکرون نسبت به‌سویه‌های پیشین خفیف‌تر باشد. نتایج این پژوهش که از بررسی داده‌های 3.7میلیون نفر به‌دست آمده، ‌نشان می‌دهد 2دوز از واکسن فایزر در برابر ابتلا به اومیکرون 33درصد ایمنی ایجاد می‌کند اما در ممانعت از بروز علائم شدید و بستری شدن در بیمارستان 70درصد مؤثر است. همچنین نتایج نشان داده‌اند که خطر بستری شدن در بیمارستان پس از ابتلا به اومیکرون 29درصد پایین‌تر از دیگر سویه‌های کروناست.
اما دیگر کشورهای درگیر با اومیکرون چندان نسبت به این نتایج مطمئن نیستند و نسبت به بستری شدن تعداد زیادی از شهروندان انگلیسی هشدار می‌دهند. به‌گفته مایکل هد، برای ارزیابی دقیق شدت ابتلا، به داده‌های جدید و به روز نیاز خواهد بود. در انگلیس دانشمندان روی جامعه‌ای تحقیق می‌کنند که 89درصد از اعضای 12سال به بالای آن دست‌کم یک دوز و 44درصد از این جامعه دوز دوم یا بوستر را تزریق کرده‌ است. اما این تصویری نیست که بتوان در همه کشورهای جهان مشاهده کرد. مثلا بخش بزرگی از جمعیت کشورهای مختلف آفریقایی هنوز دوز دوم را دریافت نکرده‌اند و بخشی دیگر اصلا واکسینه نشده‌اند. از این‌رو نوع مقاومتی که جوامع در برابر اومیکرون از خود بروز می‌دهد جنس‌های متفاوتی دارد. برای مثال در آفریقا ممکن است بدن مردم به واسطه تزریق واکسن یا ابتلا به کرونا و یا ترکیبی از هردو، در برابر اومیکرون مقاوم شده باشد. علاوه بر این، جوان بودن جمعیت بیشتر کشورهای آفریقایی هم می‌تواند بر متفاوت بودن نوع ایمنی این جوامع تأثیرگذار باشد.

واکسیناسیون به تنهایی کافی نیست
متخصصان بهداشت و سلامت توصیه می‌کنند کشورها علاوه بر سرعت بخشیدن به واکسیناسیون، ‌تمهیدات غیردارویی مانند فاصله‌گذاری اجتماعی و بهبود تهویه هوا در فضاهای بسته را هم برای کاهش میزان ابتلا به اجرا بگذارند. به‌گفته رئیس سازمان بهداشت جهانی، کشورها باید با به‌کار گرفتن راهکارهایی که قابلیت‌های خود را در مهار همه‌گیری ثابت کرده‌اند، مانع از شیوع اومیکرون شوند. آدهانوم می‌گوید نباید واکسن جایگزین فاصله‌گذاری، استفاده از ماسک یا رعایت بهداشت شخصی شود. همه این اقدامات باید به‌صورت مداوم و به درستی درکنار یکدیگر انجام گیرند.
در راستای همین توصیه‌ها دولت انگلیس داشتن گواهینامه تزریق واکسن، گواهی تست منفی کرونا و استفاده از ماسک را برای ورود به مراکز عمومی سرپوشیده اجباری کرده است. وزیر بهداشت آفریقای جنوبی هم روز پنجشنبه از شهروندان این کشور درخواست کرد تا در برابر محدودیت‌های کرونایی رفتارهای مسئولانه‌تری از خود نشان دهند تا در فصل تعطیلات سال نو از اوج گرفتن موارد ابتلا جلوگیری شود. به‌گفته مایکل هد، تداوم تمهیدات پیشگیرانه همراه با تضمین دسترسی تمامی مردم جهان به هر 3 دوز واکسن است که می‌تواند شیوع جهانی اومیکرون را مهار کند.

افزایش تقاضای واکسن و تست
خیزش موارد ابتلا به اومیکرون در جهان باعث شده تا مردم بیشتری برای دریافت دوز سوم تشویق شوند. همچنین میزان استفاده از تست‌های کرونا هم در جهان افزایش داشته است. در انگلیس با سرعت گرفتن روند تزریق دوز سوم واکسن، میزان تقاضا در حدی افزایش یافت که وب‌سایت خدمات سلامت همگانی انگلیس به‌دلیل هجوم متقاضیان از کار افتاد. همچنین موجودی تست‌های کرونا در فروشگاه‌های آنلاین در این کشور صفر و صف‌هایی طولانی در مراکز تزریق واکسن تشکیل شد. دانمارک هم به واسطه افزایش آمار ابتلا با کمبود کیت‌های تست مواجه شده است.

خبری از منع تردد نیست
باوجود نگرانی‌هایی که بابت شیوع سریع اومیکرون وجود دارد، موضوع قرنطینه، منع تردد و ممنوعیت سفر هنوز در جهان چندان جدی نیست. کشورهای جهان برای جلوگیری از شیوع، تقریبا ‌تمامی راهکارهای دیگر به جز منع تردد و سفر را در پیش گرفته‌اند. فرانسه از روز جمعه برگزاری تجمع‌های بزرگ در فضاهای باز به مناسبت سال نو میلادی را ممنوع کرد. ایرلند فعالیت رستوران‌ها و کافه‌ها را فقط تا ساعت 8شب مجاز اعلام کرد و نروژ هم با اعلام محدودیت‌های جدید برای رستوران‌ها، سرعت واکسیناسیون را بالا برده و حضور دانش‌آموزان در مدارس را محدودتر ساخته است. آلمان و هلند هم محدودیت‌هایی مشابه برای شهروندان خود وضع کرده‌اند. همزمان، میزانی از پذیرش عمومی نسبت به همه‌گیری کرونا به‌وجود آمده است. این دیدگاه که مردم باید زندگی‌ کردن با سویه جدید را بیاموزند، به‌ویژه در استرالیا که یکی از سخت‌گیرانه‌ترین محدودیت‌های کرونایی را به اجرا گذاشته بود پا گرفته است. اسکات موریسون، نخست‌وزیر استرالیا به تازگی در سخنان خود با اشاره به شیوع اومیکرون در این کشور گفته که ما با این ویروس زندگی می‌کنیم و نمی‌گذاریم ما را عقب براند.