لوبیای سحرآمیز در سرزمین اجاره‌نشین‌ها

مریم ساحلی

اسباب و اثاث‌اش را که پهن کرد، گفت: از همین امروز دلواپس سال بعد و تمدید قرارداد هستم.
حق دارد. حالا از آن‌وقت‌ها که برخی اجاره‌نشینی را خوش‌نشینی می‌دانستند، سال‌ها گذشته است؛ چراکه نزدیک به یک‌سوم خانوارهای ایرانی مستأجرند و بسیاری از آنها این روزها به ‌هیچ‌وجه من‌الوجوه خوش‌نشین‌بودن اجاره‌نشین‌ها را باور ندارند. زمانی، خوبی اجاره‌نشینی را در این می‌دانستند که می‌شود هر چندوقت یک‌بار در خانه و محلی دیگر با چشم‌اندازهای نو، همسایگان جدید و فضایی تازه ساکن شد.‌ گذشته از این، در امان‌بودن از هزینه استهلاک بنا و تجهیزاتش با گذشت زمان یا به‌دنبال سهل‌انگاری‌های ساکنان، از دیگر محاسن اجاره‌نشینی به‌حساب می‌آمد. حالا اما از چنین تصوراتی اثری نمانده و در فرازونشیب اقتصاد رنجور کشور، بی‌تردید اکثریت قریب‌به‌اتفاق مستأجران با دشواری‌های اجاره‌‌نشینی دست به‌گریبان هستند. می‌دانید خانه‌ها کوچک باشند یا بزرگ، باری عظیم از احساسات ساکنان‌شان را به دوش می‌کشند. ما به خانه‌هایمان دل می‌بندیم. تا همین چند سال پیش مدت زمان اجاره‌نشینی در هر خانه به چندسال می‌رسید اما این روزها از هنگام عقد قرارداد و فروکش‌کردن تب‌وتاب اسباب‌کشی، دلهره جابه‌جایی دوباره و توان پرداخت اجاره‌بهای سال بعد همچون لوبیایی سحرآمیز در دل سرپرستان خانوار قد می‌کشد؛ بوته‌ای که شاخ‌وبال می‌گستراند تا آدم‌ها را نه به سرزمینی در فراسوی ابرها که به سرگردانی در آگهی‌ها و دفاتر مشاور املاک برساند. روزنامه‌پیچ‌کردن ظرف و ظروف، کارتن‌های چیده‌شده روی هم، یافتن خانه مناسب، برگ‌های تقویم و اعلام زمان تخلیه، مرارتی‌ است که بسیاری از اجاره‌نشین‌ها با آن دست‌به‌گریبان هستند. آنها اغلب پیش از آنکه با خانه‌ای انس بگیرند، ترکش می‌گویند تا روانه خانه‌ای کوچک‌تر یا نزدیک‌تر به حاشیه شهر شوند. همین است که تماشای اسباب و اثاثی که بر دوش ماشین‌های حمل بار می‌روند، ابرهای اندوه را در دل آدم‌ها می‌باراند؛‌ بارانی که با خیال «شاید اینها صاحب‌خانه شده‌اند» بند می‌آید اما سیلاب رنجی که در زندگی بسیاری از اجاره‌نشین‌ها جاری است، همچنان پیش‌ می‌تازد.