اثربخشی واکسن برای تمام افراد یکسان نیست

ترجمه: نیما فاتح و دامون افضلی
گونه‌ دلتا که نخستین‌بار در هندوستان ظاهر شد، حالا به بیش از 80کشور جهان گسترش یافته و به سرعت در حال تبدیل ‌شدن به‌گونه‌ غالب این ویروس است. گونه دلتا در کشوری مثل بریتانیا، به‌عنوان شایع‌ترین شکل ویروس از گونه‌ بسیار مسری آلفا شناخته می‌شود. آخرین مطالعات نشان می‌دهد، بزرگ‌ترین تهدید دلتا  برای افراد واکسینه نشده است. در ایالات متحده، حدود 26.1درصد از جمعیت به ‌گونه دلتا مبتلا هستند، میزان سرایت آن آنقدر بالاست که هر دو هفته یک بار، میزان شیوع آن دوبرابر می‌شود. در ایالت‌هایی مثل میسوری و وایومینگ هم با نرخ پایین واکسیناسیون، بیشتر مبتلایان  درگیر گونه دلتا هستند. حالا نگرانی جهانی از شیوع دلتا بالاتر رفته است. آمارها نشان می‌دهد تنها 23.4درصد از مردم جهان، حداقل یک دوز واکسن دریافت کرده‌اند که بیشترشان ساکن کشورهای ثروتمندند و کمتر از یک درصد مردم کشورهای کم‌درآمد واکسینه شده‌اند. راویندرا گوپتا، ویروس‌شناس مؤسسه‌ ایمنی‌شناسی درمانی و بیماری‌های عفونی دانشگاه کمبریج انگلستان می‌گوید ویروس کرونا، عامل بیماری کووید-‌19، هنوز هم در همه جا حضور دارد، چرا که این ویروس می‌تواند به خوبی با محیط سازگار شود و بین انسان‌ها گسترش پیدا کند؛ درحالی‌که گونه‌ آلفا تقریبا 50درصد مسری‌تر از انواعِ قبلی ویروس بوده، اما دلتا  از آلفا پیشی گرفته است. یکی از سازمان‌های بهداشتی دولتی بریتانیا اعلام کرده که میزان سرایت گونه دلتا 60درصد بیشتر از آلفاست. راوینا کولار، متخصص اپیدمیولوژی در UCLA و سخنگوی انجمن بیماری‌های عفونی آمریکا هم در این‌باره می‌گوید: «ممکن است افراد بدون اینکه بدانند مبتلا به دلتا شده‌اند، ویروس را به 7 تا 8نفر دیگر منتقل کرده باشند.» 
تنها نگرانی ناشی از دلتا امکانِ بیشتر انتقال آن به دیگران نیست. به‌گفته‌ گوپتا، دلتا می‌تواند از چنگ برخی قسمت‌های سیستم ایمنی بدن فرار کند؛ به‌عنوان مثال طبق گزارشی که از مطالعه‌ مقدماتی گوپتا و همکارانش در 22ژوئن در Research Square منتشر شد، آنتی‌بادی‌های افراد بهبودیافته و واکسینه‌شده، در مقایسه با گونه آلفا یا گونه‌ اصلی ویروس از ووهان چین در بازداشتن دلتا از آلوده‌کردن سلول‌ها قدرت کمتری دارند. هنگامی که این تیم از پژوهشگران مشغول تحلیل خوشه‌ای از مبتلایان به کووید-‌19 بودند (کارکنان مراقبت‌های بهداشتی بیمارستانی در هند که قبلا در ‌ماه آوریل آسترازنکا دریافت کرده بودند)، دریافتند که بیشترشان به دلتا مبتلا شده‌اند. همین اتفاق در 2مرکز بهداشتی‌درمانی دیگر در دهلی هم رخ‌ داده بود. این مسئله نشان می‌دهد که دلتا احتمالا بیش از گونه‌هایی مثل آلفا، برخی از واکسینه شده‌ها را مبتلا می‌کند که از آن تحت عنوان پیشروی عفونت یاد می‌کنند. با همه اینها اما پژوهشگران تأکید می‌کنند که واکسیناسیون همچنان افراد را در برابر بدترین حالت کووید-19 محافظت می‌کند. یک مطالعه‌ مقدماتی در این زمینه نشان می‌دهد که واکسن کووید-‌19 در برابر دلتا، در مقایسه با برخی از گونه‌های دیگر، اثربخشی کمتری نشان داده است، با این حال اما تأثیر تزریق 2دوز واکسن بهتر از یک دوز است. طبق گزارشی از محققان که در 24مه در medRxiv.org منتشر شد، تزریق یک دوز از واکسن‌های فایزر یا آسترازنکا تقریبا 33درصد در پیشگیری از بیماری همراه با علائمِ ناشی از گونه‌ دلتا مؤثر است. هر چند که مقاومت در برابر آلفا 55درصد اعلام شده است. با این حال گفته می‌شود که با تزریق دوز دوم واکسن فایزر اثربخشی آن در برابر دلتا به 88درصد افزایش می‌یابد؛ درحالی‌که اثربخشی آن در برابر آلفا 93.4درصد بوده است. 21ژوئن گروه دیگری از محققان که مطالعه‌ مقدماتی جداگانه در Public Healt England انجام داده بودند، گزارش کردند واکسن‌ها در پیشگیری از بستری‌شدنِ افراد عملکرد مؤثرتری دارند. در موارد ابتلای ناشی از گونه‌ دلتا، تزریق یک دوز از واکسن کرونای فایزر، 94درصد در بستری‌نشدنِ افراد مؤثر بوده و تزریق یک دوز واکسن آسترازنکا در این زمینه 71درصد اثربخشی داشته است. تزریق دوز دوم، این اعداد را به‌ترتیب تا 96و92درصد افزایش داده است. تا به حال، در کشورهایی با میزان واکسیناسیون بالا مثل بریتانیا و رژیم صهیونیستی، افزایش موارد ابتلا به کووید-‌19 هنوز به افزایش چشمگیر در موارد بستری‌شدن یا مرگ‌ها منجر نشده است، اما موارد بستری و مرگ‌ها معمولا 2هفته پس از افزایش موارد ابتلا رخ‌ می‌دهد. خبر خوب اینکه افراد جوان و نسبتا سالمی که واکسینه شده‌اند احتمالا مشکلی نخواهند داشت. گوپتا می‌گوید: «ما شاهد بستری و مرگ سالمندانی هستیم که واکسینه شده‌اند و بیماری زمینه ای داشته‌اند.» بررسی‌ها نشان می‌دهد تمام افراد سطح محافظت یکسانی از واکسن‌ها به‌دست نمی‌آورند.