گزارش
«چگونه می‌نویسم» ششصد و دهمین شب از مجموعه شب‌های بخارا
نوشتن به‌مثابه فکر و زندگی
عصر پنجشنبه دهم تیرماه سال یک‌هزار و چهارصد، ششصد و دهمین شب از مجموعه شب‌های مجله بخارا با همراهی انتشارات کتاب خورشید به شب «چگونه می‌نویسم» اختصاص یافت. این مراسم در شرایطی به‌صورت مجازی برگزار شد که دور پنجم شیوع ویروس کرونا با ترکیبی خطرناک‌تر از گذشته در تهران و بسیاری دیگر از شهرها آغاز شده است. امروز کمتر خانواده‌ای را می‌شناسیم که تجربه تلخ این بیماری را در خود نداشته باشد. تنها توصیه ما به یکدیگر رعایت بیشتر موازین بهداشتی است؛ شاید ما را در گذر از این بختک سیاه قرن یاری دهد. بنابراین در این شب که به مناسبت انتشار جلد هشتم کتاب چگونه می‌نویسم به‌صورت مجازی برگزار شد، سخنرانان: بهروز بهزادی، عباس عبدی، علی‌اکبر زین‌العابدین، فریبا خانی، کاظم رهبر و علی دهباشی به سخنرانی پرداختند.
شب‌های بخارا با موضوع نوشتن
علی دهباشی سردبیر بخارا و برگزار‌کننده شب‌های بخارا گفت: «ششصد و دهمین شب از شب‌های بخارا به مناسبت انتشار جلد هشتم از مجموعه کتاب‌های چگونه می‌نویسم است که انتشارات کتاب خورشید، به طرز شایسته‌ای هفته پیش آن را منتشر کرده و ما این مراسم را به این مناسبت برگزار می‌کنیم. ما در شب‌های بخارا نسبت به مسئله نوشتن و خلاقیتِ در نوشتن پیش از این شب‌های متفاوتی را برگزار کرده‌ایم: شب «تجربه‌های نوشتن خلاق»، شب «از انشا به نویسندگی»، شب «قلم» و اینک شب «چگونه می‌نویسم». امشب چند تن از ده‌ها نویسنده مجموعه 8جلدی این کتاب‌ها خانم فریبا خانی و آقایان بهروز بهزادی، عباس عبدی، اکبر زین‌العابدین و کاظم رهبر دبیر و سرپرست این مجموعه سخنرانی خواهند کرد و وجوه متفاوت این کتاب‌ها را یک به یک در حد وقت مقرر بررسی می‌کنند».
فراز و نشیب انتشار کتاب چگونه می‌نویسم
کاظم رهبر درباره مجموعه کتاب‌های چگونه می‌نویسم گفت: «مجموعه کتاب‌های چگونه می‌نویسم که تاکنون هفت جلد از آنها منتشر شده و جلد هشتم آن هم در دست تهیه است، حاصل 21سال مطالعه و تحقیق است. شروع این مجموعه از روزنامه آفتاب امروز در سال1378 بود. به سردبیر روزنامه پیشنهاد کردم تا صفحه جدیدی ایجاد کنیم و در مورد تازه‌های کتاب و ادبیات در ایران و جهان مطالب متنوع و بهروز داشته باشیم. از این ایده استقبال شد و برای آن صفحه بخش‌ها و ستون‌های مختلفی طراحی شد. یکی از ستون‌های این صفحه ستونی با عنوان چگونه می‌نویسم بود. این ستون هر بار شامل مطلبی از یک نویسنده‌ای بود که می‌گفت هر روز چگونه می‌نویسد و در مورد مسائل و مشکلاتش صحبت می‌کرد. پس از انتشار این مطالب و استقبالی که از آنها شد، تصمیم گرفتم تا برای علاقه‌مندانی که این مطالب را در روزنامه نخوانده بودند، همه را گردآوری و به‌صورت کتاب منتشر کنم».
اهمیت مطالعه مجموعه کتاب چگونه می‌نویسم برای نویسندگان
بهروز بهزادی، روزنامه‌نگار گفت: «شما وقتی سفرنامه می‌نویسید این نوشته‌تان قطعاً مثل گزارش نمی‌شود. گزارش چیز دیگری است و سفرنامه چیز دیگری. به همین دلیل اول کار پیشنهاد می‌کنم کسانی که صحبت مرا می‌شنوند اگر بخواهند در هر کدام از این زمینه‌ها یا در بخش‌های دیگر به نوشتن روی آورند، این کتاب‌ها خیلی کمکشان می‌کند و باعث می‌شود که حداقل در نوشتن دست بازی داشته باشند. یکی مثلاً می‌خواهد سناریو بنویسد، خب سناریونویسی اصول و فضاسازی خود را دارد. نویسنده مثل همین فیلم سینمایی باید طوری رفتار کند که خواننده بتواند این فضا را درک کند. مثلاً در همین اتاقی که نشسته‌ایم شما نمی‌دانید چه شکلی است و من اگر این را برایتان تعریف کنم، آن چیزی که در ذهنتان می‌آید شبیه همان فیلمی است که خواهید دید. حالا با تمام این اوصاف به آخرین کتاب آقای رهبر بپردازیم که در مورد سفرنامه‌نویسی معاصر است. آثاری از عیسی امیدوار و عبدالله امیدوار (برادران امیدوار)، دکتر محمود زند مقدم، منصور ضابطیان، رضا امیرخانی، مهدی حجوانی، دان جورج و.... اینها نشان می‌دهد که کاظم رهبر با انتخابش آدم‌هایی را وارد کار کرده است که این کاره هستند».
راهنمای مناسب برای نوشتن
عباس عبدی، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی نیز در شب بخارا گفت: «فکر می‌کنم که انتقال این تجربیات برای تمام کسانی که علاقه به نوشتن دارند اهمیت دارد و از این نظر باید از کاظم رهبر هم تشکر کرد که فقط به مسئله روزنامه‌نگاران بسنده نکردند و تا به حال تعداد زیادی کتاب از سبک نوشتن و زندگی نویسنده اعم از نویسندگان داخلی و خارجی در حوزه‌های مختلف نوشتاری را عرضه کرده‌اند و فکر می‌کنم که حتماً برای کسانی که می‌خواهند به این حوزه وارد شوند یا آنهایی که وارد شده‌اند، مفید خواهد بود».
او گفت: «به‌نظر من نوشته و کتابت بسیار بسیار کار سختی است و در عین حال ساده. یعنی یکی ازموضوعات سهل و ممتنع، نوشتن است. برای خیلی‌ها یک صفحه مطلب نوشتن بسیار بسیار کار سختی است اما تعدادی هم هستند که اگر ننویسند اصلاً امور عادیشان نمی‌گذرد، نه به‌خاطر بخش مادی بلکه حیات و زندگی‌شان دچار کم و کسری می‌شود. نوشتن بازتاب چیزی است که فکر و زندگی کرده‌اند و روی کاغذ آوردن و ماندگار کردن آن».
نیازمان به نوشتن بیشتر شده
علی‌اکبر زین‌العابدین نیز در این نشست مجازی گفت: «امروزه نیازمان به نوشتن بیشتر شده است. از صبح که بیدار می‌شویم در شبکه‌های اجتماعی، در پیام‌رسان‌ها می‌نویسیم و پاسخ می‌گیریم و پاسخ می‌دهیم و برخلاف گذشته که بیشتر ارتباطاتمان با تلفن و رو‌دررو بود، اما امروز تبدیل به نوشتن شده است. امروزه هر کسی در شبکه اجتماعی صفحه‌ای دارد که نیاز به نوشتن دارد. هر چند این کتاب برای کسانی که است که می‌خواهند نویسنده حرفه‌ای شوند اما من مقاله‌ای را در ماهنامه مدیریت ارتباطات نوشتم درباره اینکه از وقتی شبکه‌های اجتماعی پدید آمدند ناخواسته دو مهارت در جوامع گسترش پیدا کرد: یک عکاسی و دیگری نوشتن».
ناداستان در ادبیات ایران و جهان
از دیگر سخنرانان این شب، فریبا خانی، روزنامه‌نگار بود که درباره ناداستان و خاطره داستان گفت: «ناداستان چیست؟ قبل از اینکه بگوییم ناداستان چیست، یاد جمله‌ای از شاعر و نویسنده اسپانیایی کامیلو خوزه سلامی می‌افتم. او می‌گوید که ادبیات در همه حال در حال فریبکاری است. اما ناداستان نمی‌تواند، چون‌گونه‌ای از نوشتار مستند است و نویسنده باید در مقابل اطلاعاتی که به مخاطبش می‌دهد پاسخگو و همه‌‌چیز واقعی باشد. پس نمی‌تواند فریبکاری کند. بنابراین در گزارش‌هایی که ما در مطبوعات می‌خوانیم نباید خیال‌پردازی باشد. عنصری که در داستان خیلی ارزش دارد و مهم است دیگر اینجا جایگاهی ندارد. ناداستان به نوشتار و روایت‌هایی گفته می‌شود و از شخصیت‌ها و رخدادهایی حرف می‌زند که وجود دارند و همه آن اتفاق‌ها رخ داده است».
در همینه زمینه :
