آخرین تیر آمریکا به برجام خطا رفت

آمریکا پس از ناامیدی از بازگرداندن تحریم‌های تسلیحاتی ایران از طرف شورای امنیت سازمان ملل به سراغ گزینه نهایی خود رفته تا با یک تفسیر خودسرانه از قطعنامه2231 شورای امنیت، تحریم‌های ایران را احیا کند؛ اقدامی که حتی جان بولتون مشاور سابق امنیت ملی آمریکا آن را احمقانه خوانده است. مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا در یک توییت نوشت: هفته گذشته، ایالات متحده آمریکا روند ۳۰روزه را فعال کرد تا تقریبا همه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران بازیابی شود. 
وی در ادامه مدعی شد که پس از آنکه شورای امنیت نتوانسته ماموریت خود برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را تأیید کند، این تحریم‌ها از نیمه‌شب به وقت گرینویچ در تاریخ ۲۰سپتامبر (۳۰شهریور) بازمی‌گردد.
به ادعای او، ‌اگر هریک از اعضای شورای امنیت قطعنامه‌ای برای تمدید تعلیق تحریم‌ها ارائه بدهد، ایالات متحده با آن مخالفت خواهد کرد. اگر هیچ قطعنامه‌ای ارائه نشود، تحریم‌ها علیه ایران در ۲۰سپتامبر باز خواهد گشت. این چگونگی عملکرد قطعنامه۲۲۳۱ است.
ادعای پمپئو در حالی است که آمریکا حتی مسیر شکلی مکانیسم حل اختلاف در برجام و قطعنامه2231 شورای امنیت را هم طی نکرده، چون براساس این 2سند اگر طرفی مدعی نقض تعهدات از سوی ایران شود می‌بایست با حسن نیت برای حل اختلاف تلاش کرده و به شورای حل اختلاف برجام مراجعه کند و درصورت باقی‌ماندن اختلاف در یک بازه زمانی مشخص جلسه وزیران خارجه تشکیل و سپس موضوع به شورای امنیت ارجاع شود اما آمریکا با خروج از برجام تنها ناقض این توافق به اذعان جامعه بین‌المللی و اعضای برجام بوده است؛ بنابراین اساسا امکان استفاده آمریکا از مکانیسم حل اختلاف برجام وجود نداشته است. 
مهم‌ترین علت تکاپو و تقلای آمریکا در‌ ماه‌های اخیر نزدیک‌شدن به 27مهرماه موعد لغو تحریم تسلیحاتی ایران براساس برجام است. آمریکا برای جلوگیری از این رخداد،‌ ماه گذشته قطعنامه تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران را به شورای امنیت برد اما از 15رأی تنها موفق به جلب رأی کشور دومینیکن شد؛ با این حال تلاش کرد با ادعای عضویت در برجام، مکانیسم ماشه را فعال کند که البته شکایت این کشور به شورای امنیت با بی‌اعتنایی 13عضو شورا مواجه شد و به‌رغم این شکست در تلاش است رأسا اعلام کند که تحریم‌های ایران بازگشته؛ موضوعی که اگر به‌عنوان یک قطعنامه یا مصوبه از سوی شورای امنیت تأیید نشود شکستی فاحش در کارنامه دیپلماسی دولت آمریکا به ثبت خواهد رسید، چون کشورهای جهان برای اجرای قطعنامه‌های بین‌المللی مصوبات شورای امنیت که در وبسایت این سازمان قرار می‌گیرند را محل مراجعه قرار می‌دهند.
در همین رابطه محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان روز جمعه در توییتی سعی کرد خروج آمریکا از برجام را با یک مثال عینی نشان دهد. او نوشت: روشن است که آنها نه فهمی نسبت به «حقوق» دارند و نه از ملل متحد چیزی می‌دانند. شاید این یک مثال برای آنها روشن کند: شما سال۲۰۱۸ از برجام طلاق گرفتید، قرار داشتن نام شما در سند ازدواج بی‌معناست. سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران هم به توییت وزیر خارجه آمریکا واکنشی توییتری نشان داد و نوشت: ۱۳عضو شورای امنیت، ازجمله رئیس شورا اعلام کرده‌اند آمریکا به‌دلیل آنکه عضو برجام‌ نیست، از اساس هیچ جایگاه قانونی ندارد تا بتواند به قطعنامه۲۲۳۱ متوسل شود. عقربه‌های ساعت فقط در جهان خیالی موازی پمپئو حرکت می‌کنند. این امر وقتی اتفاق می‌افتد که یک استاد سابق جاسوسی، رهبر دستگاه دیپلماسی ایالات متحده می‌شود.
 مجید تخت‌روانچی، نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد هم در توییتی نوشت: تحقیر حقوق بین‌الملل توسط آمریکا به حد جدیدی رسیده است. آمریکا ناقض برجام و قطعنامه٢٢٣١ شورای امنیت سازمان ملل متحد است، به عمد قطعنامه٢٢٣١ را تفسیر غلط می‌کند و اعضای سازمان ملل -اعم از نزدیک‌ترین متحدانش- را به‌خاطر مقابله با زورگویی، تهدید می‌کند. یکجانبه‌گرایی آمریکا سازمان ملل را تضعیف می‌کند. اقتدار شورای امنیت در خطر است.
با این حال دیروز رسانه‌ها گزارش دادند که تروئیکای اروپایی مذاکراتی با واشنگتن درباره سناریوهای پس از بازگشت مفروض تحریم‌ها علیه ایران داشته‌اند. در این رابطه یک دیپلمات اروپایی گفته است: ما به آنها می‌گوییم اینکه شما در مکانیسم‌ماشه (بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران) موفق شوید هیچ اهمیتی نخواهد داشت، چون روسیه و چین آن را نادیده خواهند گرفت و شما درنهایت با وضعیت فروش سلاح به ایران از یک طرف و گام‌های هسته‌ای این کشور از طرف دیگر مواجه می‌شوید.
درخواست فعال‌کردن مکانیسم ماشه نه فقط توسط اعضای برجام بلکه در داخل آمریکا و از جانب یکی از کلیدی‌ترین اعضای تیم سابق ترامپ هم مورد تمسخر قرار گرفته است، جان بولتون، مشاور پیشین امنیت ملی آمریکا روز جمعه درخصوص کلید زدن مکانیسم ماشه به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت: درسی که از این مسئله می‌گیریم این است که ایالات متحده به اینکه برای حمایت از اصول‌مان به‌تنهایی در سازمان ملل ایستاده، مفتخر است‌. ما حداقل باید این‌کار را هوشمندانه انجام دهیم؛ نه اینکه خودمان را احمق جلوه دهیم.


نخستین گردهمایی برجامی‌ها پس از کرونا

درحالی‌که دولت آمریکا تلاش‌های خود را برای نابودی برجام تشدید کرده، شهر وین پایتخت اتریش ۱۱شهریور‌ میزبان نشست کمیسیون مشترک برجام با حضور هیأت‌های ایران و 1+4 (آلمان، فرانسه، روسیه، چین و انگلیس) و هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپاست و آنگونه که پیش از این هم اعلام شده بود سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران و هلگا اشمید، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ریاست این دور از نشست را برعهده دارند. مرداد‌ماه سال‌جاری ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه از احتمال برگزاری کمیسیون مشترک برجام به‌طور حضوری در آینده نزدیک خبر داده بود.