اندوه‌زدایی از موسیقی کشور

  محمدناصر احدی   

در سالی که فرخی یزدی و تقی ارانی به جرم ایستادگی در برابر دیکتاتوری، فساد، سوءاستفاده از قدرت و نیز ترویج آزادی‌خواهی در زندان جان می‌دهند، بهترین انتخاب نوشتن از این دو است که جزو چهره‌های مهم تاریخ مطبوعات ایران هستند. اما از آنجا که در شماره‌های قبلی، چه در این ستون و چه در سایر مطالب، به قدر مقدورات از آنها سخن رانده شده، ترجیح بر این شد در این نوبت به نشریه‌ای بپردازیم که گروهی از روشنفکران پرآوازه در آن قلم می‌زدند. در سال1318، اداره موسیقی که از اداره‌های تابعه وزارت فرهنگ بود، «مجله موسیقی» را منتشر کرد. مدیریت مجله را سرگرد غلامحسین مین‌باشیان، فرزند غلامرضاخان مین‌باشیان معروف به «سالار معزز»، بر عهده داشت که همچون پدرش نظامی و موسیقی‌دان بود. مین‌باشیان از کودکی نزد پدرش و از 18سالگی به بعد با تحصیل در ژنو و برلین موسیقی آموخت و چون زیاد با موسیقی ایرانی مأنوس نبود، طبیعتا مطالب مجله موسیقی هم بیشتر به موسیقی کلاسیک غرب و نقد کنسرت‌هایی که در تهران برگزار می شد، اختصاص داشت. همکاران این مجله نیما یوشیج، عبدالحسین نوشین، ضیاء هشترودی، صبحی مهتدی و حسین خیرخواه بودند. در جلد سوم کتاب «از نیما تا روزگا ما» آمده که در سرمقاله شماره نخست این مجله، غرض از انتشار آن چنین توضیح داده شده است: «در این عصر فرخنده، که جمیع شئون کشور و حیثیت میهن رو به کمال حقیقی می رود و برای احیای قوای مادی و معنوی این سرزمین باستانی همه‌گونه وسایل به‌کار برده می‌شود، نسبت به امر موسیقی نیز به نوبه‌خود... توجهات خاصی مبذول شده و مقرر فرموده‌اند که موسیقی کشور تغییر کرده از حالت حزن و اندوه بیرون ‌آید... برای همین منظور و نیز از آنجا که یکی از وظایف اداره موسیقی کشور آشنا نمودن فکر و ذوق عامه به موسیقی علمی و ترویج آن است، به نشر این مجله، که برای نخستین بار در ایران اشاعه می‌یابد، اقدام نمود و سعی خواهد داشت در هر شماره مطالب سودمند فنی برای شناساندن ادبیات موسیقی و ترکیبات استادان بزرگ و شرح زندگی آنها درج گردد و با گراورهای مناسب زینت یابد.» در کنار مندرجاتی همچون تاریخچه مختصری از زندگی بتهوون در عالم موسیقی، پرورش ذوق موسیقی نزد خردسالان و مطالب دیگری در زمینه موسیقی، «افسانه‌های عامیانه» صادق هدایت و همچنین مقالاتی از او در باب ترانه‌های عامیانه و... در این مجله منتشر می‌شد. مجله موسیقی در سه دوره منتشر شد که دوره اول آن تا شهریور1320دوام داشت و در دو دوره بعدی نشر مجله از اداره موسیقی به اشخاص واگذار شد.