نقد و نظر
نمادهای شهری؛ هویت شهروندی
ایمان مهدی‌زاده ـ پژوهشگر توسعه پایدار
شهرهای مشهور و بزرگ دنیا دارای نمادهای منحصر به خودشان هستند که اغلب در معماری‌های شهری خود را نمایان می‌سازد؛ نمادهایی که بخشی از هویت شهروندان محسوب می‌شود. نمادهای هر شهر، برآمده از فرهنگ، هنر و معماری شهروندانش است و به آنان تشخص ویژه‌ای می‌دهد. برای نمونه برج ایفل در پاریس، رودخانه تیمز در لندن، پل بروکلین و مجسمه آزادی در نیویورک، مجموعه آکروپلیس در آتن، مجموعه تخت‌جمشید در شیراز و سیوسهپل و پل‌خواجو در اصفهان موجب شهرت آن شهر، افزایش عزت نفس شهروندانش و جاگیری در خاطره جمعی آنان شده که نوعی افزایش سرمایه اجتماعی آن شهر را رقم می‌زند. همه اصفهانی‌ها شب‌هایی را کنار سیوسهپل یا پل‌خواجو رفته و آوازهای سنتی و شب‌نشینی‌ها را تجربه کرده‌اند. هر فیلم آمریکایی که لوکیشنی از نیویورک دارد در صحنه‌ای پل بروکلین را نشان می‌دهد و این محله را شهرتی جهانی بخشیده است. معمولا مهم‌ترین رویدادهای شهری و خاطرات جمعی شهروندان در حول و حوش این نمادها شکل می‌گیرد. میدان آزادی تهران یکی از تثبیت شده‌ترین نمادهای پیشین شهر تهران است. معماری ایرانی این برج و رویدادهای تاریخی این خیابان باعث شد، این نماد تهران، جهانی شود. پیش از آن مجموعه کاخ گلستان و ساختمان شمس‌العماره نمادهای شهر تهران بود. برج میلاد با ویژگی‌های مخابراتی و تجاری نتوانست در نمادهای شهری جایگزینی برای برج آزادی باشد. کمبود عناصر ایرانی یکی از دلایلی است که صرفا برجی بزرگ را به‌نام میلاد نمایش می‌دهد. توسعه شهر تهران و احداث بزرگراه‌های متعدد، برخورد و تماس شهروندان را با برج آزادی کمتر کرده و از وجه نمادین آن کاسته است. پل طبیعت از معماری‌های شاخص شهر تهران است که دارای رکوردهای ثبت شده جهانی است و از سویی مبین فرهنگ طبیعت‌دوستی ایرانیان است. ویژگی‌های سازه‌ای و طراحی این پل، محل استقرار و چشم‌اندازها و دسترسی‌هایش، این پل را دارای توانایی‌های نمادین کرده است. به‌شرط جلب حضور شهروندان و جای‌گیری در خاطرات جمعی آنان، این پل می‌تواند نمادی برای تهران مدرن و در حال توسعه به حساب بیاید.
