گریز به زیرزمین

سید محمد فخار _ خبر‌نگار

حمل ونقل عمومی پایتخت در روزهای اخیر توانست موج جدید ترددهای شهری را مدیریت کند. ساعت صفر ۲۴آبان بود که بنزین وسایل نقلیه سهمیه‌بندی و گران شد. همزمان با افزایش قیمت بنزین بسیاری از مردم برای جابه‌جایی در شهر از وسایل نقلیه عمومی یعنی مترو و اتوبوس استفاده کردند. چندی بعد پیروز حناچی، شهردار تهران بخشنامه خود به مترو و اتوبوسرانی را علنی و اعلام کرد که علاوه بر سرویس‌دهی 24ساعته خطوط بی.آر.تی، خطوط مترو نیز تا 12شب فعال هستند. هچنین خطوط متروی کرج و فرودگاه امام خمینی هم تا صبح سرویس‌دهی خواهند کرد. درپی اعلام شهردار، حمل‌ونقل شهری جانی تازه برای خدمت‌رسانی به شهروندان گرفت و با افزایش ارسال ناوگان در ساعات پیک تلاش کرد مسافری روی زمین نماند.

حالا صرفه با کدومه؟
تهران 3.6میلیون خودروی سواری دارد که هر روز میلیون‌ها لیتر بنزین می‌سوزانند. بدین‌ترتیب با 3برابر شدن قیمت بنزین، صرفه با استفاده از مترو و اتوبوس است. این وسایل با هزارتومان، شهروندان را از جایی به جای دیگر شهر منتقل می‌کنند. در هر سفر شهری خودروهای سواری با متوسط 9کیلومتر، اگر یک لیتر بنزین بسوزانند، روزانه 21میلیارد تومان هزینه بنزینشان می‌شود حال آنکه اگر اتوبوس گازوییلی و متروی برقی هم بنزین می‌سوزاندند، قیمت سفر با آنها یک‌سوم خودروی سواری بود. بدین‌ترتیب صرفه سفر با حمل ونقل عمومی در تهران 3برابر شده است.

کارکرد حداکثری
در روزهای هفته اخیر اتوبوسرانی تهران آماده‌باش صددرصد بود و طرحی برای مدیریت ترددهای سطح شهر داشت. بر این اساس از ابتدای هفته جاری همزمان با افزایش سفرهای شهری حاصل از گرانی بنزین، از 6صبح، شرکت واحد با همه 5920دستگاه اتوبوس فعال خود در معابر شهری حاضر شد تا سرویسی کامل به شهروندان بدهد. گرچه ناوگان اتوبوسرانی تهران با فرسودگی قابل توجهی روبه‌روست اما برای این برهه توانست با اورهال ناوگان فرسوده و حضور همه ناوگان تندروی خود، کارکردی مناسب داشته باشد. از ابتدای هفته، خودروهای گشت‌زنی نسبت به نحوه فعالیت تمامی اتوبوس‌های شرکت واحد نظارت داشتند و مدیران خطوط اتوبوسرانی نیز به‌صورت مداوم بر ایستگاه‌ها نظارت خود را آغاز کردند. یکی از مشکلاتی که در روز 24آبان با بارش سنگین برف ایجاد شد، ناتوانی اتوبوس‌ها در تردد از سربالایی‌های لغزنده بود. در این زمینه به‌منظور جلوگیری از لغزندگی، بر توقفگاه‌های خطوط نظارت جدی صورت گرفت. همچنین در مناطق شمالی شهر و معابری که دارای شیب تند هستند، اتوبوس‌ها به زنجیرچرخ مجهز شدند. محور دیگر فعالیت‌های اتوبوسرانی شناسایی ایستگاه‌های پر ازدحام بود که به‌ویژه در تقاطع‌ها و میادین بزرگ، بحران‌زا می‌شوند. برای رهایی از این خلأ، در زمان بارش برف و باران اتوبوس‌های دپو شده به‌منظور کاهش بار مسافر به این ایستگاه‌ها اعزام ‌شدند تا مسافری روی زمین نماند. بدین‌ترتیب طرح «کارکرد حداکثری» ناوگان اتوبوسرانی برای مواقع خاص عملیاتی شد. از دیگر جزئیات این طرح اینکه در این مواقع مرخصی رانندگان به حداقل می‌رسد. همچنین درصورت بروز مشکلات فنی اتوبوس‌ سریعاً به تعمیرگاه اعزام می‌شود. در فصل پاییز و زمستان تعمیر و نگهداشت و بازدیدهای دوره‌ای اتوبوس‌ها در فواصل کوتاه انجام شده و روشویی و توشویی اتوبوس‌ها روزانه بعد از برگشت سرویس انجام می‌شود.

افزایش سفرهای زیرزمینی
درست چند ساعت پیش از آغاز گرانی بنزین بود که اعلام شد رکورد جابه‌جایی روزانه مسافر در متروی تهران شکسته شده و 132هزار سفر جدید روزانه به مترو افزوده شده است. این آمار در هفته سوم آبان 7درصد رشد سفر مترویی نسبت به سال گذشته را نشان می‌دهد. همچنین آمار جابه‌جایی مسافر در آبان‌ماه98 نیز نسبت به‌ماه مهر افزایش داشت. با شروع هفته جاری، همه 1400واگن مترو برای خدمت‌رسانی به شهروندان به خط شدند. سرفاصله قطارها در خطوط پرتردد به 3.5دقیقه رسید. حتی خط7 نیز با کاهش 2دقیقه‌ای سرفاصله روبه‌رو بود و این توانست هجوم مسافران در ساعات پیک تردد یعنی 7تا 10صبح و 16تا 20 را مدیریت کند.

اتوبوس‌ها و واگن‌های جدید برای تهران
اگرچه در هفته اخیر، شاهد موفقیت‌هایی در مدیریت ترددهای شهری بوده‌ایم اما هنوز بخشی از ترددهای شهری با خودروی شخصی انجام می‌شود و باید برای پیوستن این گروه به مسافران مترو و اتوبوس نیز ظرفیت‌سازی‌ شود. دیروز رئیس شورای اسلامی شهر تهران در این‌باره نتایج اخیر خود با معاون اول رئیس‌جمهور درخصوص تأثیر افزایش نرخ سوخت بر حمل‌ونقل تهران را تشریح کرد. 
محسن هاشمی گفت: روز دوشنبه با حضور جمالی‌نژاد معاون عمرانی وزارت کشور جلسه‌ای را با آقای جهانگیری برگزار کردیم که جلسه خوبی بود و مطرح شد که افزایش نرخ سوخت تأثیر مستقیمی بر حمل‌ونقل تهران دارد. پس این موضوع را در جلسه با آقای جهانگیری مطرح کردیم و به‌نظر می‌رسد او اهمیت این موضوع را متوجه شده و تصمیم بر این شد که هرچه سریع‌تر تصمیم ویژه‌ای اتخاذ شود. همچنین دیروز در جلسه‌ای در سازمان برنامه و بودجه به فوریت درباره تامین اتوبوس و واگن مترو تصمیماتی اتخاذ شد. اگر اعتبارات تامین شود با توجه به‌وجود ١٠کارخانه اتوبوس‌سازی‌ و ۴کارخانه واگن‌سازی‌ تامین هرچه سریع‌تر اتوبوس و واگن امکان‌پذیر خواهد بود.

کاهش خیره‌کننده مصرف بنزین
آمار منتشرشده درباره مصرف سوخت در کشور نشان از کاهش چشمگیر مصرف بنزین طی دوره 5ماهه اخیر دارد. در تابستان سال‌جاری روزانه 105 تا 110میلیون لیتر بنزین در کشور مصرف می‌شد که البته سفرهای تابستانی هم در آن مؤثر بود. این عدد که پیش از آغاز طرح مدیریت مصرف بنزین  به 95میلیون لیتر رسیده و عددی گزاف برای پرداخت یارانه بود، پس از آغاز سهمیه‌بندی به 78میلیون لیتر رسیده که 32میلیون لیتر کاهش را طی دوره 5ماهه اخیر نشان می‌دهد.