شکست دامبوی جوان

آرش نهاوندی/مترجم


نسخه تازه دامبو جامبو (فیل پرنده) محصول والت دیزنی، آخرین ساخته تیم برتون با اقبال چندانی از سوی علاقه‌مندان به سینما مواجه نشده و نظر مثبت منتقدان را نیز جلب نکرده. اکران این فیلم با الهام از نخستین نسخه فیلم دامبو (1941) از 29مارس (9فروردین) روانه بازار آمریکا شده. درحالی‌که 170میلیون دلار برای تولید فیلم دامبو هزینه شده این فیلم تا روز سوم آوریل در آمریکا و کانادا در 4هزار و 259سالن سینما به نمایش درآمده و 56میلیون دلار فروش داشته، دامبو در سایر کشورهای جهان نیز 73.5میلیون دلار فروش کرده است که در مجموع می‌توان گفت تا لحظه تنظیم این خبر 129.5میلیون دلار فروخته است.
تفاوت اصلی این نسخه با نسخه قدیمی در آن است که این فیلم تنها یک فیلم پویانمایی نیست و به‌نوعی مشابهت زیادی با فیلم‌های سینمایی دارد، چراکه در این فیلم تنها دامبو با جلوه‌های بصری و کارتونی ساخته شده و سایر شخصیت‌های فیلم بازیگران واقعی هستند. اما نسخه اولیه دامبو یک انیمیشن بود. دامبو فیلی است که گوش‌های پهنی دارد و بر همین اساس این توانایی در وی ایجاد شده که بتواند پرواز کند. او به سیرکی که وضعیت مناسبی از نظر جلب مخاطب و درآمد ندارد کمک می‌کند تا از وضعیت نامطلوب خارج شود. اما زمانی که گردانندگان سیرک تلاش می‌کنند برنامه جدیدی را در سیرک اجرا کنند، دامبو و دوستانش متوجه رازهای سیاه پشت پرده این برنامه می‌شوند. کالین فارل، مایکل کیتون، دنی د ویتو، اوا گرین و آلن آرکین ازجمله بازیگرانی هستند که در این فیلم به ایفای نقش پرداخته‌اند.

نظر منتقدان
در سایت روتن تومیتوز با استناد به‌نظر 295نفر از منتقدان 48درصد امتیاز به این فیلم داده شده است. در سایت متاکریتیک اما وضعیت برای دامبو بهتر بوده و این فیلم با استناد به‌نظر 52نفر از منتقدان از 100امتیاز 52امتیاز را کسب کرده است. منتقدان سایت روتن تومیتوز در مجموع اینطور نظر داده‌اند که فیلم دامبو به‌دلیل شم بصری بالای تیم برتون می‌توانست امتیاز بالایی کسب کند، اما تعدد شخصیت‌ها در فیلم دامبو و فشردگی بیش از حد داستان در یک محدوده زمانی 112دقیقه‌ای باعث شده تا این حس به مخاطبان سینما القا شود که شخصیت‌های این فیلم بیشتر در حال باز تولید شرایط انسانی هستند و از این نظر حیرت‌آور و شگفت‌آور بودن داستان فیلم دامبو تحت‌الشعاع قرار گرفته است. بسیاری قیاس نسخه جدید با نسخه اولیه این فیلم را که 78سال پیش ساخته شده از دلایل عدم‌اقبال مخاطبان سینما و منتقدان به نسخه جدید فیلم دامبو می‌دانند.

داستان دامبوی 78ساله 

سال‌ها قبل از ساخت فیلم «دامبو»، نسخه کارتونی این فیلم که در سال 1941(1320شمسی) توسط والت دیزنی به کارگردانی بن شارپستین ساخته شده بود توسط کمپانی تصاویر رادیویی آر .کی .او به بازار عرضه شد. این نسخه کارتونی دامبو که برای جبران شکست تجاری فیلم کارتونی فانتازیا ساخته شده بود، از محبوبیت درخور توجهی برخوردار بود. کارتون دامبو به لحاظ تاریخی نیز اهمیت ویژه‌ای دارد چرا که این کارتون چهارمین اثر سینمایی پویانمایی است که پس از پینوکیو (فوریه 1940)، فانتازیا (نوامبر 1940) و اژدهای مخالف (ژوئن 1941)، در 23اکتبر 1941ساخته شده است. فیلم کارتونی دامبو که به‌منظور جبران خسارت شکست تجاری فیلم فانتازیا ساخته شده بود، یک فیلم 64دقیقه‌ای است که از این نظر در زمره آثار سینمایی بسیار کوتاه والت دیزنی قرار می‌گیرد. در سال 2017، فیلم کارتونی دامبو توسط کتابخانه آمریکا برای حفاظت و نگهداری در مرکز ملی ثبت آمریکا انتخاب شد. کتابخانه کنگره آمریکا در بیانیه‌ای که به این مناسبت صادر کرد، فیلم دامبو را به‌عنوان فیلمی مهم و قابل اعتنا از نظر تاریخی، فرهنگی و زیبایی‌شناختی توصیف کرده بود.  
کارتون دامبو را که از نظر بصری و تصویری جزو آثار ساده والت دیزنی محسوب می‌شود، با وجود آنکه در خلال سال‌های جنگ جهانی دوم ساخته شد، می‌توان جزو موفق‌ترین آثار دیزنی از نظر تجاری توصیف کرد. درحالی‌که سازندگان فیلم برای ساخت دامبو 950هزار دلار در سال 1941هزینه کرده بودند، این فیلم در همان سال 1.6میلیون دلار (معادل 27میلیون و 250هزار دلار در سال 2018) فروش کرد. دامبو و کارتون سفید تنها 2فیلم ساخت دیزنی در سال‌های پیش از 1943بودند که به سوددهی رسیدند. منتقدان در زمان اکران این فیلم عمدتا نظر مثبتی به آن ابراز داشتند. یکی از منتقدان واریتی در آن زمان نوشت: کارتون دامبو داستان کوتاه دلپذیری را روایت می‌کند که مملو  از صحنه‌های ترحم برانگیز و تعداد زیادی از صحنه‌های ‌طنز است. در این فیلم کارتونی، همچنین تعداد زیادی شخصیت‌های جدید جانوری جذاب به چشم می‌خورند. از سوی دیگر این پویانمایی پر است از انواع موسیقی‌های زیبا. همچنین مهارت‌های تکنیکی دیزنی در ساخت انیمیشن در این فیلم به وضوح به چشم می‌خورد. 
این فیلم کارتونی سال‌ها پس از ساخت در تهران به نمایش درآمد. در دهه 1350این فیلم برای بار دوم و به‌منظور نمایش از طریق تلویزیون با صدای گویندگان شناخته‌شده‌ای نظیر زهره شکوفنده، جواد پزشکیان، شهروز ملک‌آرایی، مهوش افشاری، ناصر نظامی، سیامک اطلسی، رزیتا یاراحمدی، ولی‌الله مومنی، کنعان کیانی، مهین بزرگی و محمد عبادی دوبله شد. این فیلم در سال‌های اخیر نیز مجدد به فارسی دوبله شده که سرپرست گویندگان فرشاد بهبودی است.  در سایت روتن تومیتوز نیز منتقدان به این اثر سینمایی 98درصد امتیاز داده‌اند.