گره ارز بر بازار فرش قم

هیفاء پردلژ   قم- خبرنگار: 

پانزدهمین نمایشگاه فرش دستباف قم بهانه‌ای شد تا در میان تولیدکنندگان فرش دستباف رفته و از نزدیک با تهیه گزارشی از آخرین وضع تولید این فرش در استان، ظرفیت‌های آن و چالش‌های تولیدکنندگان در شرایط فعلی آشنا شویم. تولیدکنندگان فرش در این گفت‌وگوها از تأثیر ارز و نوسان آن بر قیمت تمام‌شده مواد اولیه و همچنین کم‌رنگ شدن بازار داخلی و رکود، گلایه و انتظار حمایت بیشتر در وضع کنونی داشتند. 

نمایشگاه فرش دستباف قم کلکسیونی از انواع فرش‌های دستباف ابریشم را در یک مجموعه گردآوری کرده و هنرنمایی و رنگ‌آمیزی و ایده هنرمندان قمی در تولید این فرش‌های زیبا که در دنیا حرفی برای گفتن دارند، چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند. 


گران‌شدن تولید فرش

وارد غرفه تولید فرش «ریاحی» می‌شویم. این تولیدکننده که 60 سال از عمر خود را در تولید این فرش دستباف سپری کرده به همشهری می‌گوید: فرش دستباف ابریشم قم در همه کشورها دارای مرغوبیت است و مشتریان خاص خود را دارد. به جرأت می‌توان گفت قم مرکز تولید فرش دستباف ابریشم کشور است و باید بهتر از این ظرفیت بهره برد. 

 «اکبر ریاحی‌پور» درباره وضع تولید فرش دستباف می‌افزاید: تولید فرش دستباف قم با توجه به نوسان ارزی و مشکلات اقتصادی کشور دستخوش تغییرات محسوس شده است. این مشکلات بر تولید فرش تأثیر منفی گذاشته است. قیمت مواد اولیه افزایش یافته و تولیدکنندگان با مشکلات جدی مواجه هستند. 

این تولیدکننده فرش بیان می‌کند: فرش دستباف ظرفیت خوبی برای رونق اقتصاد و اشتغال در قم دارد اما تولید فرش در رکود به‌سر برده و اگر دولت حمایت نکند ممکن است مشتریان خود را از دست بدهد. در شرایطی که قیمت مواد اولیه افزایش یافته، قیمت تمام‌شده فرش هم گران‌تر شده است و این امر در فروش فرش تأثیر منفی دارد. 

یکی دیگر از تولیدکنندگان فرش دستباف که در کارگاه تولیدی‌اش بیش از 2 هزار کارگر فعالیت دارند، می‌گوید: نوسان ارزی روند کار تولید را به هم زده و سبب شده دستمزد کارگران و قالیبافان هم افزایش یابد. قیمت فرش هم افزایش یافته و در بازارهای داخلی دیگر مشتری ندارد در حالی که تولید فرش در رونق کسب و کار و اشتغال نقش مهمی دارد. 

 «سیدحسین موسوی» می‌گوید: اگر نرخ دلار ثابت می‌ماند برای تولیدکنندگان بهتر بود، چون قیمت مواد اولیه دچار نوسان نمی‌شد. همه تولیدکنندگان فرش دستباف با این چالش مواجه هستند؛ بنابراین دولت و مسئولان باید حمایت بیشتری از تولید فرش دستباف کنند. وی تبلیغات و اطلاع‌رسانی برپایی نمایشگاه فرش را ضعیف می‌داند و می‌افزاید: برای حضور قوی‌تر در بازار خارجی نیاز به تبلیغات بیشتر داریم. 


سردرگمی در بازار فروش

در یکی از غرفه‌های دیگر نمایشگاه فرش دستباف قم با تولیدکننده‌ای که بیش از 30 سال در این حرفه فعالیت دارد گفت‌وگو کردیم. «علی مهربخش» می‌گوید: به دلیل علاقه‌ای که به حرفه پدرم داشتم و این‌که فرش دستباف قم به عنوان یک میراث برای من اهمیت دارد وارد این کار شدم. فرش دستباف قم در زمینه صادرات حرفی برای گفتن دارد، همان طور که می‌تواند با کمترین سرمایه به رونق اشتغال استان هم کمک کند. 

وی می‌افزاید: در حالی که بیش از 200 نفر در کارگاه ما مشغول به کار هستند به دلیل نوسان ارزی و مشکلات پیش آمده و افزایش قیمت مواد اولیه، قالیبافان امنیت شغلی ندارند چراکه بازار فرش با این وضع سردرگم بوده و بدون حمایت از تولیدکنندگان، آینده تولید فرش دستباف مبهم است. این تولیدکننده فرش با بیان این‌که مواد اولیه فرش در دست دلالان و سودجویان است، قطع واسطه‌گری و دلال‌بازی را درخواست تولیدکنندگان فرش دستباف می‌داند. 
وی می‌گوید: فرش دستباف قم ظرفیت‌های خوبی برای صادرات دارد و ما سالانه به کشورهایی مانند امارات و ژاپن صادرات فرش داشتیم. 


سهم 70 میلیاردی قم از صادرات فرش

دسترنج قالیبافان دست برتر در صادرات استان قم دارد. همان‌گونه که رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان قم می‌گوید: سال گذشته سهم این استان از صادرات فرش دستباف به ارزش 70 میلیون دلار رسیده است. «محمود سیجانی» با بیان این‌که قم مرکز تولید فرش دستباف است، اظهار می‌کند: سالانه 40 هزار متر‌ مربع فرش ابریشم دستباف در این استان تولید می‌شود. 

وی می‌افزاید: 27 هزار بافنده، 350 واحد تولیدی و 120 واحد فروش و 10 کارگاه رنگرزی با نظارت اتحادیه فرش دستباف در حال فعالیت هستند. با توجه به نبود بازار دائمی در استان، فرش دستباف قم برای بازاریابی با مشکل مواجه است و ایجاد بازارچه دائمی از اولویت‌های نخست سازمان صمت به شمار می‌رود. 


فرش دستباف قم ثبت جهانی می‌شود

رئیس انجمن طراحان و نقاشان فرش دستباف قم می‌گوید: قم باید به عنوان پایتخت فرش دستباف جهان ثبت‌ شود. «علی‌اصغر خوش‌گفتار» می‌افزاید: از سال ۸۷ کار ثبت فرش قم در سطح ملی انجام شده و سال ۸۹ کار ثبت فرش استان در سطح بین‌المللی به سرانجام رسید. 

رئیس انجمن طراحان و نقاشان فرش دستباف قم ادامه می‌دهد: فرش قم برندی جهانی دارد و باید فرش ابریشم قم به عنوان نخستین برند جهانی ثبت شود و قم نیز به عنوان پایتخت فرش دستباف جهان ثبت‌ شود. وی بیان می‌کند: همچنین لازم است آثار طراحی و نقاشی فرش دستباف نیز به ثبت جهانی برسد. راه‌اندازی سامانه ثبت آثار فرش دستباف در استان قم راهکاری مهم در ساماندهی فرش است. 


رکود بازار داخلی و رونق بازار خارجی

یکی از اعضای اتحادیه فرش دستباف قم نیز در گفت‌وگو با همشهری نوسان ارزی و گران شدن تولید فرش دستباف را مهم‌ترین مشکل و چالش تولیدکنندگان می‌داند. 
 «رضا جان‌قربان» بیان می‌کند: به دلیل افزایش قیمت مواد اولیه فرش، دستمزد بافنده‌ها هم افزایش یافته و این امر بر قیمت تمام‌شده فرش دستباف تأثیر گذاشته است. با گران شدن قیمت فرش بازار داخلی فرش دچار رکود شده ولی بازار خارجی همچنان رونق دارد. به گفته وی فرش دستباف قم به کشورهای حوزه خلیج فارس، روسیه، و کشورهای آفریقای جنوبی، اروپا و آمریکا صادر می‌شود. 

وی می‌گوید: اتحادیه فرش دستباف قم در استان‌های اردبیل، لرستان، کردستان، سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی هم فعالیت‌هایی دارد. جان‌قربان می‌افزاید: فرش دستباف ثبت ملی و ثبت جهانی شده است و در اقتصاد و اشتغال هم نقش دارد. با توجه به این‌که در کشور بیشترین نظارت‌ها از سوی دولت است، نهادها باید در وضع کنونی بیشتر بر نوسان ارز و کوتاه شدن دست دلالان مواد اولیه نظارت داشته باشند.