
اینجا محل تولد نساجی است
به بهانه روز صنعت نساجی پای صحبت استاد محمود تمتاجی، پیشکسوت هنر زریبافی نشستیم

راحله عبدالحسینی -روزنامهنگار
تمدن 8هزار ساله کاشان در کنار تپههای سیلک، میگوید که این منطقه از نخستینهای یکجانشینی بشر بوده است؛ جایی که هنر و صنعت نساجی هم متولد شده و رشد کرده است. به بهانه 12تیر، روز صنعت نساجی به کاشان که از 2سال پیش بهعنوان شهر جهانی نساجی لقب گرفته، سر میزنیم و مهمان کارگاه زریبافی استاد محمود تمتاجی میشویم. در میان رشتههای متعدد نساجی و پارچهبافی، فقط کاشان است که هنوز چراغ 10کارگاه زریبافی را روشن نگهداشته و پیشکسوتان سعی دارند این شاخه از هنر نساجی را از گزند فراموشی نجات دهند.
بافنده همه فن حریف
راه و رسم پای دار قالی نشستن و پیچ و تاب چادرشببافی را از مادرش یاد گرفت، مثل بسیاری از بچههای کاشانی که صدای دستگاههای بافندگی همیشه در خانهشان شنیده میشد. علاقه محمود تمتاجی به هنر بافندگی هم از همان زمان آغاز شد و حالا پس از 30سال تجربه با داشتن نشان درجه یک هنری، مهر اصالت یونسکو، 4نشان جهانی و 5نشان ملی صنایعدستی، همچنان با عشق و علاقه پای دستگاه پارچهبافی مینشیند.
او به همشهری میگوید: «زریبافی با نخ گلابتون که تلفیقی از طلا، نقره و ابریشم است انجام میشود.» تمتاجی درباره قدمت این هنر میگوید: «زریبافی در زمان هخامنشیان متولد شد و در عهد ساسانیان به اوج شکوه خود رسید.
کاشان در آن روزگار قطب زریبافی و مخملبافی بود.»
تلاش برای آموزش یک مهارت
تمتاجی قیمت بالای پارچههای زریبافی را یکی از علتهای فراموشی این هنر میداند و ادامه میدهد: «زربفتهایی که در 10کارگاه کاشان بافته میشود، معمولا به شکل تابلوی تزئینی نفیس یا برای خرج کار لباس بانوان استفاده میشود.» او معتقد است:«با تکههای کوچک این پارچهها هم انواع زیورآلات را میشود درست کرد به شرطی که از هنرمندان بافنده حمایت شود.» تمتاجی ادامه میدهد: «بهدلیل ظرافت کار زریبافی در طول روز فقط 3تا 4سانتیمتر بافته میشود. 2 نفر بافنده میخواهد و نقشه زریبافی هم باید توسط استادکار پیاده شود.» تمتاجی بارها فوت و فن انواع پارچهبافی و زریبافی را در کارگاههای آموزشی به علاقهمندان یاد داده است.
75نشان هنری برای نساجی کاشان
طبق اعلام اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی کاشان هنرمندان فعال در زمینه نساجی سنتی ۱۰۰ نفر هستند که این هنرمندان با ۳۰ دستگاه شعربافی، 10دستگاه زریبافی، 5دستگاه مخملبافی و یک دستگاه چادرشببافی به زنده ماندن هنر اصیل نساجی منطقه کمک میکنند. مخملبافی، شعربافی، مهارت بافت فرش، قالیبافی، زیلوبافی، گیوهبافی، رنگرزی سنتی و مهارت بافت فرش جوشقان نیز ازجمله آثار ثبتشده در فهرست میراث ناملموس کشور مرتبط با نساجی سنتی کاشان است.