ماراتن سیاه

فاطمه عسگری‌نیا- ‌روزنامه نگار

بلک‌فرایدی یا همان جمعه سیاه! روزی که حالا سال‌های سال است  برخی از ایرانی‌ها ولع بیشتری از غربی‌ها برای آمدنش دارند؛ آن هم به امید خریدی ارزان‌تر. درواقع هرچه بخواهیم تقویم را بالا و پایین کنیم و بهانه‌ای درست و درمان برای برگزاری بلک‌فرایدی ایرانی پیدا کنیم باید بگوییم هیچ بهانه‌ای وجود ندارد! صرفا چون بلک‌فرایدی در غرب برگزار می‌شود، ما هم هر سال آذرماه در ایران شاهد برگزاری این به‌اصطلاح حراج سال هستیم. گرچه حالا خیلی‌ها سعی می‌کنند استقبال از زمستان و شب یلدا را به این مناسبت بچسبانند و خرید و فروش‌های بلک‌فرایدی خود را توجیه کنند، اما فایده ندارد؛ چراکه حتی اگر بتوان این بهانه‌ها را هم قبول کرد، مسئله‌ای که وجود دارد این است که حتی واقعیت بلک‌فرایدی هم در ایران اجرا نمی‌شود و برگزاری این مناسبت در کشور ما دچار سوء‌تفاهم‌هایی شده که کلا ماهیت آن را هم زیر سؤال برده است.

از کریسمس تا نوروز؟
تبلیغات گسترده‌ای که این روزها در شبکه‌های مجازی و غیرمجازی برای بلک‌فرایدی به چشم می‌خورد حکایت از طرفداران بسیار زیاد این حراج سال در کشور دارد؛ علاقه‌مندانی که حاضرند به هر بهایی از قافله مشتریان بلک‌فرایدی عقب نمانند و به قول خودشان همانند غربی‌ها از این فرصت نهایت بهره را ببرند؛ غافل از اینکه بلک‌فرایدی غربی، زمین تا آسمان با بلک‌فرایدی ایرانی تفاوت دارد. برگزاری جمعه سیاه در غرب اولا به بهانه پایان سال میلادی و شروع سال جدید است؛ بنابراین صاحبان فروشگاه‌ها با توجه به فرهنگ مصرف‌گرایی که در غرب حاکم است، سعی می‌کنند اول با فروش اجناس به‌اصطلاح ته‌انباری، آن هم با قیمت‌های نازل، خود را برای عرضه اجناس فصل جدید در سال جدید آماده کنند و دوم روند خرید مردم در آستانه سال نوی میلادی را تسهیل کنند. مردم هم با توجه به تخفیفاتی که از این فروشگاه‌ها می‌گیرند، می‌توانند خرید ارزان‌تر و به‌صرفه‌تری داشته باشند و خود را برای سال نوی میلادی آماده کنند.حالا در ایران هم آیا اینگونه است؟ واقعیت این است که خیر و فاصله 4ماهه ما با آغاز سال نو باعث می‌شود که اکثر خریدهای مردم به بهانه بلک‌فرایدی از دایره نیازهای شروع سال نو خارج باشد و از آنجا که بهانه‌ای برای انجام این خریدها ندارند باید گفت ترویج فرهنگ مصرف‌گرایی در جامعه تنها دستاورد برگزاری این مناسبت است. علت خرده‌گیری به این مسئله هم این است که در آستانه سال نو و نوروز خودمان نه‌تنها از تخفیفات این‌چنینی خبری نیست که مردم حتی مجبورند ملزومات خود را به این بهانه گران‌تر هم تهیه کنند!

تخفیفات غیرواقعی، طعمه صیادان سیاه
به جرأت می‌توان گفت یکی از مسائلی که باعث می‌شود این روزها مردم حسابی خود را درگیر بلک‌فرایدی کنند، تبلیغات پرزرق و برق آنلاین‌شاپ‌ها و فروشگاه‌های بزرگ و کوچک در شهرهاست؛ تخفیفاتی که هیچ‌کدام واقعی نیست و فقط مردم را جو گیر می‌کند. پرهام صفائی‌پور که قبلا سابقه همکاری با یکی از فروشگاه‌های مجازی بزرگ را داشته، می‌گوید: برنامه‌ریزی آنلاین‌شاپ‌ها و سایت‌های فروش مجازی برای بلک‌فرایدی از یکی، دوماه قبل از این مناسبت با ثبت قیمت‌های غیرواقعی روی کالاها آغاز می‌شود؛ به این شکل که کالاها با قیمت‌های غیرعرف به ثبت می‌رسند و یک‌هفته مانده به بلک‌فرایدی با شکسته شدن این قیمت‌ها تبلیغات گسترده آغاز و مردم نسبت به خرید جذب می‌شوند. درواقع هیچ‌کدام از قیمت‌هایی که در سایت‌ها به بهانه بلک‌فرایدی اعلام می‌شوند حقیقی نیستند، اما به‌خاطر جوی که ایجاد می‌شود مشتریان زیادی جذب می‌شوند. از سوی دیگر حداقل تخفیفی که در سایت‌های فروشگاهی غربی یا حتی فروشگاه فیزیکی دیده می‌شود از 55درصد شروع می‌شود و گاهی تا  90-80درصد هم ادامه دارد؛ این در حالی است که ما در فروش ویژه بلک فرایدی ایرانی شاهد تخفیفات 6- 5درصدی یا در خوش‌بینانه‌ترین حالت 20تا 25درصدی هستیم که البته قیمت واقعی کالاهای عرضه شده خیلی کمتر از این اعداد و ارقام است!

همه می‌خرند، ما چرا نخریم؟
واقعیت این است که نیازی ندارم، اما چون همه در بلک‌فرایدی خرید می‌کنند من هم سعی می‌کنم اگر کالایی تخفیف خوبی داشت، حتما بخرم! این توجیه یکی از مشتریان بلک‌فرایدی است؛ بانوی جوانی که معتقد است اگر همه می‌خرند ما چرا نخریم؟ افسانه می‌گوید: آنچه بیشتر مرا ترغیب به خرید در بلک‌فرایدی می‌کند، هیجانی است که سرعت خرید از فروشگاه‌ها دارند. بعد هم درحالی‌که خودش از حرفی که می‌زند خنده‌اش می‌گیرد، می‌گوید وقتی می‌بینی بین صدها مشتری تو برنده خرید بموقع شدی حس خوبی را تجربه می‌کنی؛ حتی اگر به آنچه خریدی اصلا نیازی هم نداشته باشی! مثل شرکت در مسابقات ویژه بلک‌فرایدی برخی سایت‌ها که یک کالا را با 90درصد تخفیف عرضه می‌کنند که اگر برنده شوی حس غیرقابل وصفی دارد!

مراقب باشید
برای اینکه قربانی فروشنده‌های سودجوی بلک فرایدی نشوید، اول آگاهی‌تان را نسبت به خرید کالایی که چشم‌تان تخفیفش را گرفته، بالا ببرید و بدون آگاهی و اطلاع از قیمت واقعی آن خرید نکنید و دوم حواستان به هزینه‌های ارسال کالا باشد؛ چراکه در برخی مواقع این هزینه‌ها جبران تخفیف داده شده را می‌کند و در نهایت سعی کنید اگر هم قصد خرید در این ایام را دارید از هول حلیم توی دیگ نیفتید و کالاهای بی‌کیفیت و بدون تاریخ نصیب‌تان نشوند.