دانش روز در کشاورزی مازندران

شهرام سوادکوهی| ساری - خبرنگار:

بخش کجور در شهرستان نوشهر یکی از مناطق مستعد و آماده برای رونق فعالیت‌های باغداری روستایی در مناطق کوهستانی است. «حسن پورمقدم» رئیس اداره جهاد کشاورزی شهرستان نوشهر در گفت‌وگو با همشهری به برخی اقدامات انجام‌شده برای توسعه کشاورزی در بخش کجور و همچنین موانع و راهکارهای توسعه این فعالیت‌ها پاسخ داد. 


برف بهاری امسال به باغ‌های منطقه کجور چقدر آسیب زد؟

امسال بارش برف بهار همزمان با شکوفا شدن زودهنگام درختان میوه بود. در بخش کجور یک منطقه میان‌بند و یک منطقه بالادست و ارتفاعات داریم و از آنجایی که در منطقه میان‌بند میوه‌های هسته‌دار مانند هلو، گلابی، سیب، گیلاس و شلیل بسیاری وجود دارد خسارت‌ها کمتر بود. 400 هکتار باغ گردو به ویژه در مناطق روستایی بالادست و ارتفاعات صد درصد خسارت دیدند و درکل حدود 10 درصد میوه درختان گردو از برف بهاری امسال در امان ماندند و آسیبی ندیدند. در مجموع برف بهاری امسال به باغ‌های میوه بخش کجور 65 میلیارد تومان خسارت وارد کرد. ما نخستین شهرستان مازندران بودیم که بلافاصله این میزان برآورد خسارت را به کمیته مدیریت بحران شهرستان نوشهر و مرکز استان اعلام کردیم. مکاتبات و پیگیری‌هایی با مدیریت جهاد استان انجام شد، اما تا امروز ریالی به عنوان خسارت به باغداران خسارت‌دیده از برف سنگین بهار امسال در بخش کجور تخصیص نیافته است .

در زمینه آموزشی چه اقداماتی انجام شده است؟

برای آگاهی‌بخشی بیشتر به کشاورزان و باغداران منطقه، کلاس‌های ترویجی برگزار کردیم. سال گذشته 220 کلاس و امسال 210 کلاس آموزشی ترویجی برای باغداران و کشاورزان برگزار کردیم. اولویت ما در این کلاس‌ها بحث بیمه است، چراکه تنها راه حمایتی از کشاورزان محسوب می‌شود. باید نگرش کشاورزان به بیمه تغییر کند و اعتمادشان تقویت شود. تعداد بیمه‌های کشاورزی در بخش کجور بسیار اندک است، به ‌طوری که اصلا نمی‌توان آن را جزو آمار دانست. با وجود تلاش‌هایی که همکاران ما در کلاس‌های ترویجی انجام دادند، کشاورزان چندان تمایلی به بیمه نشان ندادند. 

بستر برای رونق و گسترش فعالیت‌های کشاورزی در این بخش فراهم است؟

باور ما در مجموعه جهاد کشاورزی نوشهر کار کردن براساس دانش روز دنیا با تلفیق دانش بومی در حوزه کشاورزی است. منابع آب، انتقال، ذخیره و مدیریت آن از جمله نیازهای اصلی و مهم در زمینه کشاورزی بخش کجور است. به همین منظور پژوهش‌های علمی خود را در روستاها با محوریت تأمین آب آغاز کردیم. بر این اساس روستای لاشک را که بیش از 3 هزار هکتار زمین کشاورزی دارد، برای نخستین‌بار در مازندران به عنوان روستای پایلوت این طرح انتخاب کردیم. بزرگان روستا را گرد هم آوردیم و در کنار آنها تعداد 10 پژوهشگر معین کشوری هم دعوت کردیم. 
اعلام کردیم که از این پس در بخش کجور به کسی اجازه کاشت حتی یک درخت بدون نظر محققان علمی حوزه کشاورزی را نمی‌دهیم. اگر امروز این کار را نکنیم در توسعه پایدار کشاورزی و باغداری در آینده دچار مشکلاتی می‌شویم. نگاه ما این است که محصولاتی در آنجا کشت شود که خاستگاه و زیستگاهش همانجا باشد تا در حوزه اشتغالزایی و درآمد پایدار نیز به موفقیت‌ دست یابیم. این امر روند مهاجرت را از روستاها به شهر کاهش می‌دهد و معکوس می‌کند. 
کارهای علمی و تحقیقاتی را آغاز کردیم. در نهایت کتابچه لاشک را در کمیته راهبردی شهرستان نوشهر با هماهنگی سپاه پاسداران و بسیج سازندگی به عنوان نخستین و شاخص‌ترین پژوهش در مازندران با محور اقتصاد مقاومتی ارائه کردیم و این کتابچه به دست مسئولان ارشد کشور هم می‌رسد. 
هدف از این کار نوعی آمایش سرزمینی در حوزه کشاورزی بود تا کشاورزی و باغداری متناسب با نوع خاک و شرایط اقلیمی انجام شود و به ثمردهی حتمی محصولات بینجامد. برای اینکه بهره‌وری اقتصادی نیز برای کشاورزان وجود داشته باشد راه‌اندازی صنایع تبدیلی در کنار این موضوع مورد توجه قرار گرفته است .

روند تغییر کاربری و ساخت‌وساز غیرمجاز در این منطقه چگونه بود؟

به زودی اکیپ شناسایی زمین‌های تغییر کاربری‌یافته کشاورزی در بخش کجور تشکیل می‌شود و با هرگونه تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی و ساخت‌وساز با شدت بیشتری نسبت به گذشته برخورد قانونی خواهد شد. 
بسیاری از ساخت‌وسازهایی که از گذشته در اراضی کشاورزی مناطق مختلف بخش کجور انجام شدند، دارای پرونده و حکم قلع و قمع هستند و حکمشان اجرا خواهد شد. 
در سال 1396 تعداد پرونده‌های ساخت‌وساز غیرمجاز 47 فقره بود. این میزان پرونده ساخت‌وساز غیر‌مجاز در 3‌ ماه امسال به 24 پرونده رسید که 14 پرونده مربوط به بخش کجور بود. 38 مورد اجرای قلع و قمع از طریق تبصره 2 ماده 10 نیز انجام شد که 19 مورد در بخش کجور و 19 مورد هم در بخش مرکزی بود.

اقدامات انجام‌شده برای ترویج کشاورزی در منطقه به گسترش فعالیت‌های کشاورزی منجر شده است؟

بله. ایجاد انگیزه‌ در بین کشاورزان و باغداران بخش کجور سبب شده است تا سطح زیر کشت زمین‌های کشاورزی و باغی به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش یابد. امسال سطح زیر کشت برنج در بخش کجور 1080 هکتار، جو بیش از 2500 هکتار و گندم بیش از 800 هکتار است. آب‌بندان بخش کجور با ظرفیت 160 هزار مترمکعب تکمیل شده و به بهره‌برداری رسیده است. این‌گونه زیرساخت‌ها در دیگر مناطق نیز در حال انجام است. همه این اقدامات موجب افزایش انگیزه کشاورزان خواهد شد. 


درآمد پایدار با توسعه کشاورزی در ارتفاعات

تصویری که از اقتصاد کشاورزی مازندران در ذهن بیشتر مردم ثبت شده معمولا شالیزارهای سرسبز یا زرد در فصل برداشت و باغ‌های گسترده مرکبات است، اما تمام استعداد مازندران در اقتصاد کشاورزی به همین زمین‌ها و باغ‌ها در مناطق جلگه‌ای محدود نمی‌شود. مناطق کوهستانی مازندران یکی از ظرفیت‌های مهم برای توسعه اقتصادی‌اند که در سال‌های اخیر میزان توجه به این ظرفیت‌ها تا حدودی افزایش یافته است. روستاهای واقع‌ در ارتفاعات سراسر استان مانند جنت‌رودبار رامسر، دوهزار و سه‌هزار تنکابن، کلاردشت، کجور، بلده، لاریجان، سوادکوه، دودانگه و چهاردانگه، هزارجریب و یانسر از فرصت‌هایی بی‌نظیر برای اقتصاد کشاورزی روستایی در مناطق مرتفع و کوهستانی محسوب می‌شوند. 
تقویت و توسعه کشاورزی و باغداری در این بخش‌ها نه‌تنها می‌تواند شکوفایی و رشد در زمینه اشتغالزایی و درآمد پایدار را به وجود بیاورد، بلکه مهاجرت معکوس را نیز رقم می‌زند و این بخش‌ها را به الگویی برای پیشرفت و توسعه روستایی تبدیل می‌کند.