سند تاریخی هزارساله
موضوع: دار و کول
ویژگی: تنها ابزار قالی‌بافی به‌یادگار مانده از هزار سال قبل در پایتخت
یافته‌های باستان‌شناسان نشان می‌دهد که قالی‌بافی در تهران قدیم با ابزارهایی که با گذشت زمان منسوخ شده‌اند، رواج داشته و دارهای قالی با دارهایی که امروز در کارگاه‌های قالی‌بافی مورد استفاده قالی‌بافان قرار می‌گیرند به کلی متفاوت بوده است.
دار و کول‌ها، مهم‌ترین ابزار قالی‌باف‌ها در تهران قدیم بوده و ساخت دار و کول قالی‌بافی فرمولی عجیب و منحصربه‌فرد داشته است. تورج ژوله، نویسنده و پژوهشگر حوزه فرش، درباره گستردگی استفاده از دار و کول‌ها در تهران قدیم می‌گوید: «دار و کول‌ها در کارگاه‌های قالی‌بافی جغرافیای آن روزهای تهران که از غرب تا کرج و بوئین‌زهرا و از شرق تا دماوند و حتی در ورامین وجود داشته مورد استفاده قالی‌باف‌ها قرار می‌گرفته است. دار و کول‌ها 2ستون در سمت چپ و راست داشتند و ستون‌های بالا و پایین با تسمه به پشت‌بام یا کول خانه‌ها وصل می‌شدند و برای همین به آنها دار و کول می‌گفتند که تلفیقی از دار قالی و کول یا پشت‌بام خانه‌هاست.»
سابقه و پیشینه قالی‌بافی در تهران قدیم در منابع مکتوب تاریخی چندان پررنگ نیست و به همین دلیل بسیاری از کارشناسان و پژوهشگران حوزه فرش برای پی بردن به این موضوع به یافته‌های باستان‌شناسان و معدود ابزارهای قالی‌بافی که از دوره‌های تاریخی مختلف در پایتخت به‌جامانده رجوع می‌کنند. دار و کول‌ها را باید در ردیف ابزارهایی دسته‌بندی کرد که نوعی سند تاریخی هم به‌حساب می‌آیند و در برخی مناطق غربی ایران و در شرق تهران هنوز هم به‌طور پراکنده از آنها استفاده می‌کنند. تورج ژوله در این‌باره می‌گوید: «دار و کول‌ها سابقه هزارساله قالی‌بافی در محدوده جغرافیایی امروز تهران به‌حساب می‌آیند. چنین ابزاری تا 30سال قبل در خانه‌های روستایی شهرهای غرب کشور و روستاهای اطراف تهران وجود داشت، اما امروز کمتر نشانی از آن باقی مانده است.»
ژوله معتقد است با گذشت سده‌های طولانی هیچ اثری از قالی‌های هزارساله تهران هم باقی نمانده و یافته‌های پژوهشگران و باستان‌شناسان در تپه‌های قیطریه و بقایای دار و کول‌ها را باید تنها اسناد تاریخی قالی‌بافی در جغرافیای فعلی تهران دانست
