باز پس‌گیری شهر از خودروها

نگار شهیددخت ؛ کارشناس IT

حمل‌ونقل عمومی از مهم‌ترین زیرمجموعه‌های سیستم‌های‌ حمل‌‌ونقل است که‌ به‌دلیل حجم و ظرفیت‌ گسترده‌ای که دارد به‌عنوان یکی از عناصر ساختاری اثرگذار در توسعه شهرها مطرح بوده و نقش آن در حل معضلات ترافیک شهری‌ انکارناپذیر است؛ بنابراین ارائه رویکردی که نیاز افراد به استفاده از خودروی شخصی را کاهش دهد، می‌تواند گامی مؤثر در جهت بالا بردن بهبود کیفیت زندگی و افزایش مطلوبیت بهره‌مندی از سامانه‌های‌ حمل‌ونقل همگانی باشد. یکی از راهکارهای پیشنهادی ارائه‌شده در این زمینه توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل عمومی (TOD)  است. هدف این رویکرد کاهش استفاده از اتومبیل‌های تک‌سرنشین‌ به‌وسیله افزایش‌ تعداد‌ سفرهایی است که مردم با پای پیاده، دوچرخه، اتوبوس و سایر وسایل نقلیه عمومی انجام می‌دهند. محوریت این طرح ایستگاه‌های حمل‌ونقل سریع است. بدین‌ترتیب که مجتمع‌های ایستگاهی  به‌نحوی ساخته می‌شوند که فاصله کمی با ایستگاه حمل‌ونقل عمومی داشته باشند. از طرفی با ایجاد پیاده‌روهای جذاب و ایمن، دسترسی مناسبی بین مجتمع‌ها و ایستگاه‌ها برقرار شده و امکان سفری ‌بی‌دغدغه و آسان با‌ دوچرخه‌ و پیاده برای ساکنان و شاغلین آن ناحیه فراهم می‌شود. چنانچه می‌توانندعلاوه بر بهره‌مندی از ظرفیت‌های شهر الکترونیکی به فرصت‌های شغلی، امکانات و خدمات در سراسر شهر دسترسی پیدا کرده و تنها درصورت لزوم از خودروی شخصی خود استفاده کنند. هرگونه تسهیلات حمل‌ونقل در این طرح به‌گونه‌ای است تا‌‌ مانعی برای پیاده‌روی ایجاد نشود.   بررسی اجمالی نشان می‌دهد که در حال حاضر قواعد و مقررات مدیریت شهری و استانداردهای فعلی در حال اجرا در ایران تناسبی با این رویکرد توسعه حمل‌ونقل محور ندارد. ناگفته نماند افتتاح پروژه‌های مترو در کلانشهرهای کشور شاهدی بر این ادعاست که مسئولان به اهمیت و ضرورت این مهم در سال‌های اخیر پی برده‌اند و سعی در فراهم آوردن تحقق مقدمات این رویکرد داشته‌اند. امید است به‌گونه‌ای شایسته مورد بررسی قرار گیرد تا در طرح‌های جامع و تفصیلی توسعه شهرها و محلات بستر مناسبی ایجاد شود تا ساختار سنتی شهرها اصلاح‌شده و جای خود را به رویکردهای مدرن  شهرسازی ظرفیت‌های هوشمندی و نوین مثل TOD دهند.