کرونا، دورکاری و رشد فرسودگی شغلی

کرونا، دورکاری، تورم، مشکلات اقتصادی، احتمال تعدیل‌ها، تغییرات گاه به گاه مدیریتی و... باعث شده است تا در ماه‌ها و سال‌های اخیر، شاهد رشد فرسودگی شغلی در جامعه ایرانی و حتی در سطح بین‌المللی باشیم. ایرنا طی پژوهشی، به این مقوله پرداخته و جنبه‌های مختلفی از این پدیده را بررسی کرده است.
در این پژوهش، نازنین آهنگری، روانشناس بالینی درباره فرسودگی شغلی چنین گفته است: «این اصطلاح با عناوین دیگری مانند واماندگی عاطفی و جسمانی ناشی از شرایط کار نیز نامیده می‌شود و نخستین بار در سال ۱۹۷۴ توسط هربرت فرویدنبرگر مطرح شد. در تعریف وی فرسودگی شغلی به‌عنوان پدیده‌ای عمومی و فراگیر تعریف شده که از کنش متقابل شخصیت فرد با محیط کار ناشی می‌شود و نتیجه آن از دست رفتن انگیزه، انرژی و کاهش عملکرد در زندگی است.» این روانشناس همچنین در ادامه تبیین فرسودگی شغلی چنین گفته است: «فرسودگی شغلی یا Job Burnout به خستگی مفرط عاطفی به‌دنبال سال‌ها درگیری و تعهد نسبت به‌کار و مردم گفته می‌شود. به‌عبارت دیگر فرسودگی شغلی خستگی فیزیکی، هیجانی و روانی به‌دنبال قرار گرفتن طولانی مدت در موقعیت کار سخت است. این نشانگان حالتی است که در آن قدرت و توانایی افراد کم و رغبت و تمایل آنها برای انجام کار و فعالیت کاهش پیدا می‌کند. در واقع فرسودگی شغلی پاسخی تأخیری به عوامل استرس‌زای مزمن هیجانی و بین فردی در حیطه مشاغل است. براساس نظر «مازلاک» فرسودگی شغلی سندرمی است که در پاسخ به فشار روانی مزمن به‌وجود می‌آید و شامل 3جزء خستگی یا تحلیل عاطفی، از خود بیگانگی یا مسخ شخصیت، فقدان موفقیت فردی یا پیشرفت شخص است. با علائمی نظیر بی‌رمقی، دلزدگی از کار، خستگی مفرط، احساس ناتوانی در انجام کار همراه است.» این روانشناس فرسودگی شغل را در 3دسته حاد، مزمن و خاص تقسیم‌بندی کرده و نشانه‌هایی چون خشم، تحریک‌پذیری، اضطراب، بی‌حوصله بودن، ضعف در اعتماد به نفس، ناامیدی، افسردگی، بی‌انگیزگی، از خود بیگانگی، بی‌اعتمادی به مدیر و... را از نشانه‌های مختلف آنها برشمرده است. به‌نظر می‌رسد که با عطف به چنین نکته‌هایی، نیاز به حضور روانشناسان صنعتی و سازمانی در سازمان‌ها، ارگان‌ها، شرکت‌ها و... یک ضرورت انکارناپذیر باشد؛ خلاصه اینکه در شرایطی به سر می‌بریم که کرونا و دورکاری‌ها و...، باعث رشد این افسردگی‌های شغلی و حرفه‌ای شده است. گفتنی است که سال‌ها پیش، اعلام شد که سازمان جهانی بهداشت، فرایند احساس خستگی روحی و ذهنی در محل کار یا همان فرسودگی شغلی را، در طبقه‌بندی‌های بین‌المللی بیماری‌ها، بیماری قلمداد کرد که نشان از اهمیت فراوان این موضوع داشت. این اتفاق نزدیک به 3سال پیش افتاد؛ درحالی‌که این نهاد بین‌المللی تا پیش از آن فرسودگی شغلی را نوعی مخاطره کاری محسوب می‌کرد و نگاه «بیماری» به آن نداشت. در آن دوره سازمان جهانی بهداشت، گفت که فرسایش شغلی سندرومی مفهومی براساس ذهنیات فرد شاغل است که در اثر استرس مزمن در محل کار اتفاق می‌افتد و خوب مدیریت نمی‌شود.