درباره عطاالله بهمنش که نخستین گزارشگر رادیو بود
عطای ورزش
اگر از قدیمی‌های ورزش ایران سراغ بهترین گزارشگر سال‌های قبل از پیروزی انقلاب را بگیرید بدون تردید از عطاالله بهمنش نام می‌برند که پیر دیر گزارشگری و ژورنالیسم ورزشی بود. خیلی‌ها او را استاد مسلم گزارشگری و کار در رسانه می‌دانند؛ با حدود 70سال حضور مداوم در رسانه‌های ورزشی، حامل بخش قابل توجهی از حقایق و تاریخچه این حرفه در کشور و کسی که نخستین گزارش ورزشی رادیو با صدای او به گوش مردم رسید و در تاریخ ثبت شد. استاد عطاالله بهمنش را می‌توان صدای ماندگار گزارشگری در ایران دانست که بعد از انقلاب تا سال 74 فعالیت گزارشگری او متوقف شد. در سال‌های غیبت بهمنش در رادیو و تلویزیون گزارشگران بسیاری آمدند و رفتند اما نام او همچنان به‌عنوان بهترین گزارشگر تاریخ رادیو و تلویزیون ایران مطرح می‌شود.
قهرمان دوومیدانی
عطاالله بهمنش که بسیاری از نام‌آوران ورزش ایران با صدای او از سکوهای افتخار بالا رفته‌اند، در کرمانشاه به دنیا آمد اما در تهران بزرگ شد. پدرش اهل کتاب بود و به همین دلیل از کودکی با کتاب و ادبیات انس و الفت پیدا کرد. همزمان با این اتفاقات که ذهنش را به گنجینه‌ای ارزشمند از واژه‌های پارسی بدل کرد، علاقه به ورزش در وجودش شکل گرفت. عطای جوان، ورزش را در کرمانشاه با کشتی و ورزش‌های زورخانه‌ای شروع کرد و این روند را به شکل جدی تا زمان مهاجرت به تهران ادامه داد. سال‌های طولانی حضور او در پایتخت از سال 1324شروع شد. به محض حضور در تهران در یک مسابقه دو شرکت کرد و به‌عنوان قهرمانی رسید؛ مسابقه‌ای که نشریه «مرد امروز» بانی برگزاری‌اش بود و 85دونده در آن شرکت داشتند. عطای جوان 5400متر را در 19دقیقه دوید و یک گلدان نقره بزرگ جایزه گرفت. بهمنش از همان سال به استخدام بانک ملی درآمد و دوومیدانی و کشتی را هم به شکل جدی ادامه داد. این روند تا 5سال بعد ادامه داشت تا اینکه یک اتفاق مسیر زندگی‌اش را تغییر داد. در 28سالگی مقاله‌ای ورزشی از «جسی اوونس»، ستاره سیاهپوست دوومیدانی ترجمه کرد و همزمان با چاپ این مقاله در مجله «نیرو و راستی» همکاری‌اش را با این نشریه آغاز کرد. استاد بهمنش در خاطراتش تعریف کرده که کارش را با صفحه‌ای 25تومان در مجله نیرو و راستی شروع کرد.
کشف رادیو
عطاالله بهمنش، نویسنده خوبی بود و کارش را با فعالیت در مطبوعات ورزشی شروع کرد اما شهرتش به‌خاطر گزارشگری در رادیو بود تا روزنامه‌نگاری ورزشی. به هر حال رادیو مدیومی بود که در آن سال‌ها طرفداران بسیاری داشت و صدای او به‌عنوان یک گزارشگر خوش صدا و تازه نفس به دل مردم می‌نشست. چه اتفاقی عطای روزنامه‌نگار را به گزارشگر بدل کرد؟ استاد در یکی از خاطراتش به این سؤال پاسخ داده است: «یک روز صبح، خبر رادیو را گوش می‌کردیم، نوبت به اخبار ورزشی رسید. دیدم همه‌اش غلط است! ثانیه را دقیقه می‌گفت، کیلوگرم را کیلومتر می‌گفت. حسن را حسین، تقی را نقی و...دیدم رادیو خیلی از مطبوعات عقب است. یک نامه نوشتم به مسئول وقت رادیو و گفتم شما تغییراتی داشته‌اید اما برنامه‌های ورزشی‌تان چنگی به دل نمی‌زند.» مسئولان رادیو، نامه بهمنش را بی‌پاسخ نمی‌گذارند و در متن پاسخ می‌نویسند: «بفرما؛ این گوی و این میدان! بیا برنامه‌های ورزشی را درست کن.» و به همین سادگی زمینه کشف یکی از بزرگ‌ترین گزارشگران ورزشی تاریخ رادیو مهیا می‌شود. همکاری طولانی مدت بهمنش با رادیو از همان موقع یعنی از سال 1337شروع می‌شود و به‌عنوان گزارشگر تازه از راه رسیده در همان نخستین مأموریت، استعدادش را نشان می‌دهد. یک تیم کشتی قرار بود از شوروی سابق به ایران بیاید و بهمنش با تحلیل وزن به وزن تیم روسی همه را شگفت‌زده می‌کند.
گزارشگر بی‌تکرار
شاید نسل جدید ورزش دوستان ایرانی شناخت چندانی از جایگاه عطاالله بهمنش در ورزش ایران نداشته باشند. چرا که ورود این جوان‌ها با دوران غروب و بازنشستگی استاد همزمان شد و نسل جدید درکی از آن صدای ماندگار ندارد. این غریبگی را هم باید بگذاریم پای بداقبالی این نسل که فرصتی برای خاطره بازی با مرد خوش صدای ورزش ایران نصیبشان نشد. عطا بهمنش بدون تردید چهره‌ای ویژه و تکرار نشدنی در ورزش ایران محسوب می‌شود که توانایی‌های متعدد او به‌عنوان نویسنده، کارشناس، مفسر، تاریخ‌شناس ورزشی و گزارشگر حرفه‌ای رادیو و تلویزیون، حتی در میان نسل جدیدگزارشگران رادیو و تلویزیون دیده نمی‌شود. بعد از مرگ استاد بهمنش در سال 1396سیل تعریف و تمجیدها از او به راه افتاد که حکم نوشدارو بعد از مرگ سهراب را داشت. او بدون تردید یکی از سرشناس‌ترین شخصیت‌های رادیو و تلویزیونی در ایران بود. هیچ گزارشگری نمی‌تواند ادعا کند که بدون تأثیر از متد یا روش بهمنش وارد عرصه گزارشگری شده است. او به‌معنای واقعی کلمه یک پیشاهنگ بود و به حرفه گزارشگری هویت داد.
حضور در 5 المپیک
استاد بهمنش مدت زمان نسبتاً کوتاهی را طی کرد تا به گزارشگر برتر و نخستین انتخاب مسئولان رادیو برای گزارش مهم‌ترین رقابت‌های ورزشی بدل شود. در دوران 20ساله همکاری‌اش با رادیو، بسیاری از رقابت‌های ملی و بین‌المللی را با صدای گرم و گزارش‌های جذابش برای مردم گزارشگر کرد. در این دوره نسبتاً طولانی، خبر موفقیت تیم‌های ورزشی ایران در آسیا و المپیک با گزارش‌های او به گوش مردم رسید و به این ترتیب صدای بهمنش نزد مردم ایران صاحب شناسنامه شد. چند نمونه از گزارش‌های خاطره‌انگیز و جملات قصار او طی آن سال‌ها دهان به دهان می‌چرخید که برخی از آنها در خاطر علاقه‌مندانش باقی‌مانده است. نمونه‌ای جالب از این کلام شیرین را می‌توان در جام جهانی 1970مشاهده کرد. جایی که بهمنش در گزارش بازی آلمان و مراکش درحالی‌که دروازه‌بان مراکش بالاتر از انتظار ظاهر شد و چندین بار از سقوط دروازه‌اش جلوگیری کرد، گفت: «به‌نظرم میاد گلر مراکش در دروازه را قفل کرده و کلیدش رو انداخته روی پشت‌بوم کازابلانکا». این اتفاق بیش از 50سال قبل و در زمانی رخ داد که هنوز طنازی و مزه‌پرانی به سبک گزارشگران امروزی رایج نشده بود. استاد بهمنش تقریباً در تمام تورنمنت‌های مهم آن سال‌ها حضور پیدا کرد و در 5دوره از بازی‌های المپیک حضور داشت که یک رکورد دست نیافتنی است. او همزمان به فعالیت مطبوعاتی‌اش ادامه داد و بعد از نیرو و راستی در نشریات دیگری مثل امید ایران، اتحاد ملل، اطلاعات صبح، کیهان ورزشی، دنیای ورزش، گلبانگ، ایران ورزشی و... قلم می‌زد.
دوران فراق
عطاالله بهمنش در اوج شهرت بود اما پس از پیروزی انقلاب. بعد از 27سال قلم زدن در مطبوعات و 20سال گزارشگری در رادیو، روند فعالیت‌های مداوم و سختکوشانه او در سن 55سالگی متوقف شد و نقش اول داستان گزارشگری در ایران به ناچار برای مدتی طولانی از میادین دور ماند. در آن سال‌ها بهمنش می‌گفت هم چشمانش خوب می‌دید و هم زبانش خوب می‌چرخد اما تقدیر این بود که بر اثر یکسری اتفاقات و سوءتفاهم‌ها، مردم برای مدتی طولانی از شنیدن صدایش محروم باشند. بازگشت او در سال 74تلاشی بود برای رفع این محرومیت و دلتنگی دو طرفه که البته فرجام روشنی نداشت. پس از سال‌ها خاموشی، صدای بی‌بدیل ورزش ایران که 72ساله شده بود با گزارش رقابت‌های کشتی امیدهای جهان در تهران دوباره به رادیو برگشت. تیم ایران با ستاره‌هایی مثل علیرضا دبیر، علیرضا حیدری، بهنام طیبی، علیرضا رضایی و... قهرمان امیدهای جهان شد و بازتاب این قهرمانی در رادیو با پخش صدای استاد بهمنش بعد از 17سال غیبت همراه بود؛ بازگشت دیرهنگامی که نه برای بهمنش دستاورد خاصی داشت نه برای رادیو. پس از این مسابقات استاد بهمنش راهی شبکه تلویزیونی جام جم شد تا برنامه‌ای هفتگی را برای ایرانیان مقیم خارج از کشور اجرا کند. او با همان سختکوشی سال‌های جوانی‌اش 4سال این برنامه را اجرا کرد تا اینکه بالاخره کهولت سن و مشکلات جسمی، یکی از شاخص‌ترین چهره‌های رسانه‌ای در ورزش کشورمان و پیر دیر این عرصه را برای همیشه خانه‌نشین کرد؛ کسی که نخستین گزارش زنده ورزشی در تاریخ رادیو با صدای او روی رقابت دوومیدانی ایران و عراق در سال 1337پخش شده بود.
