جنگ اوکراین؛شوک به بازارهای جهان

سمیرا مصطفی‌نژاد - روزنامه‌نگار

همزمان با حمله نظامی روسیه به اوکراین از روز پنجشنبه بازارهای جهانی واکنش‌های متفاوتی از خود نشان داده‌اند. قیمت نفت و سهام در بازارهای جهانی از لحظه آغاز حمله روسیه با نوساناتی شدیدی مواجه شدند؛ نوساناتی که نگرانی‌ها نسبت به آغاز بحران اقتصادی گسترده‌‌در جهان را افزایش داده است. تشدید تحریم‌ها علیه روسیه از سوی آمریکا و هم‌پیمانان این کشور و همچنین اقدامات تلافی‌جویانه روسیه در برابر این تحریم‌ها می‌تواند در روزهای آینده به‌شدت این نوسانات دامن بزند و بازارهای اقتصادی را با آشفتگی‌های بیشتری درگیر کند.

سقوط تاریخی بورس روسیه
شاخص بورس مسکو از روز پنجشنبه با چنان روند کاهشی‌ای مواجه شد که از سال1987 تاکنون بی‌سابقه بوده است. ارزش شاخص بورس مسکو(MOEX) که مهم‌ترین شاخص‌های بورس روسیه به‌شمار می‌رود، روز پنجشنبه با کاهشی 33درصدی مواجه شد. روند نزولی ارزش سهام در بورس مسکو صبح روز پنجشنبه تا حدی شدید بود که به کاهشی 40درصدی رسید و بازار را برای مدتی متوقف کرد؛ اما بورس از عصر کار خود را دوباره از سر گرفت. با شدت گرفتن تنش‌ها میان روسیه و اوکراین، ارزش سهام در روسیه طی ماه‌های متوالی روندی نزولی را طی کرده بود تا در نهایت در روز آغاز حمله، شاخص بورس روسیه با کاهشی 52درصدی در مقایسه با دوران اوج خود در ماه‌های آخر سال2021 مواجه شد.

کاهش ارزش روبل
ارزش برابری روبل در برابر دلار هم به هجوم روسیه به اوکراین واکنشی مشابه با بورس نشان داد و به پایین‌ترین حد ممکن سقوط کرد. نرخ برابری واحد پول روسیه به دلار که طی هفته‌های گذشته روی عدد 76 ثابت مانده بود، پس از حمله روسیه حدود 7درصد تضعیف شد تا هر دلار با 86.98روبل برابری کند. همچنین نرخ برابری روبل به یورو هم به 97.4 رسید.

نوسان بازارهای جهانی سهام 
بازارهای سهام در کشورهای دیگر مانند هنگ‌کنگ، آلمان و آمریکا هم تحت‌تأثیر حمله روسیه به اوکراین روندی کاهشی را تجریه کردند. بازارهای بورس اروپایی روز پنجشنبه کار خود را با ضرر بالا آغاز کردند. برای مثال ارزش شاخص DAX آلمان کاهشی بیش از 4درصد را تجربه کرد. شاخص «هنگ سنگ» در هنگ‌کنگ بیش از 3.2درصد کاهش یافت و در نیویورک هم شاخص‌های اس‌اندپی 500 و داوجونز تا اوایل عصر پنجشنبه روندی کاهشی را دنبال می‌کردند. استرالیا هم از این روند کاهشی عقب نماند و شاخص سهام S&P/ASX200 این کشور کمتر از 3درصد کاهش پیدا کرد.

جهش نفت
تنش‌ میان روسیه و اوکراین حتی پیش از حمله هم قیمت جهانی نفت را افزایش داده بود. از روز پنجشنبه و با آغاز حمله روسیه، قیمت نفت برای اولین‌بار طی 7سال گذشته از مرز 100دلار عبور کرد. صبح روز جمعه قیمت جهانی نفت افزایشی تقریبا 2درصدی را تجربه کرد و نگرانی‌ها نسبت به تامین جهانی نفت را افزایش داد. قیمت نفت خام وست‌تگزاس اینترمیدیت با 1.71دلار افزایش به بشکه‌ای 94.52دلار رسید. دیروز قیمت نفت خام برنت جهانی هم با افزایش 1.93دلاری، به بشکه‌ای 101.01دلار رسید. قیمت نفت برنت روز پنجشنبه در پی آغاز حمله روسیه برای نخستین‌بار از سال2014 تا به امروز به حدود 105دلار رسیده بود.

افت طلا
پس از اینکه قیمت جهانی طلا به بالاترین میزان خود طی 17ماه گذشته رسید، روز پنجشنبه در پی حمله روسیه به اوکراین با کاهش قیمت مواجه شد. قیمت هر اونس طلا که به بیش از هزار و 900دلار رسیده بود، روز پنجشنبه روندی کاهشی به‌خود گرفت. قیمت یک اونس طلای اسپات با کاهشی 0.6درصدی به هزار و 895.76دلار رسید؛ درحالی‌که از اواخر سال2020 تا پیش از حمله روسیه روندی رو به افزایش را تجربه کرده و به هزار و 973.96دلار رسیده بود. قیمت طلای آمریکا کمتر از طلای اسپات کاهش را تجربه کرد و با 0.8درصد کاهش به هزار و 926.30دلار رسید. همزمان، قیمت پالادیوم که روسیه اصلی‌ترین تولید‌کننده و صادرکننده آن در جهان به‌شمار می‌رود هم 4.3درصد کاهش یافت و به 2هزار و 375.02دلار رسید.

گرانی گندم 
اوکراین و روسیه در کنار هم یک‌چهارم گندم جهان را تولید می‌کنند. از روز پنجشنبه، قیمت هر بوشل گندم(برابر حدود 27کیلوگرم) در بورس معاملات شیکاگو 5.6درصد افزایش یافت و به 9.34دلار رسید. قیمت گندم پیش از این تحت‌تأثیر همه‌گیری کرونا افزایشی بی‌سابقه را تجربه کرده بود. بین سال‌های 2020 تا 2021 قیمت این محصول 80درصد افزایش یافته بود. به‌گفته کارشناسان درصورتی که درگیری میان روسیه و اوکراین تا پیش از فصل کاشت به پایان نرسد، قیمت بعضی از دانه‌های خوراکی مانند گندم بیش از اینها افزایش خواهد یافت و حتی 2برابر می‌شود.

آزمون ارزهای دیجیتال
حمله روسیه به اوکراین به آزمایشی عملی تبدیل شد که توانست تصور ایمن بودن سرمایه‌گذاری روی ارزهای دیجیتال در دوره‌ تنش‌های ژئوپلتیک را به چالش بکشد. پس از حمله روسیه، قیمت بیت‌کوین 8درصد کاهش یافت و به زیر 35هزار دلار سقوط کرد. قیمت اتر، دیگر ارز دیجیتال شناخته شده در جهان هم با کاهش ارزشی 7درصدی به زیر 2هزار و 500دلار رسید. پیش از این هم در ماه ژانویه و همزمان با افزایش نرخ تورم در آمریکا قیمت ارزهای دیجیتال دچار نوسانات شدیدی شده بودند. از اواسط ماه جاری میلادی اما روند کاهش نرخ بیت‌کوین آغاز شد و روز پنجشنبه به بیشترین میزان کاهش رسید.