واکنش شهروندان به دعوای ساختگی همشهری محله
ایرانی یا خارجی؛ غائله‌ای در امین حضور
مریم قاسمی| خبرنگار:
منطقه 12
بسیاری از شهروندان، سه‌راه امین‌حضور را به راسته لوازم خانگی می‌شناسند و به قول کاسبان قدیمی، گذر بیشتر عروس و دامادها برای خرید جهیزیه و شهروندان برای تکمیل لوازم زندگی‌شان اینجا می‌افتد، اما چندی است اوضاع بازار تعریفی ندارد و بیشتر کاسبان بیکار هستند. نامگذاری امسال به نام سال حمایت از کالای ایرانی توسط رهبر معظم انقلاب و توجه اقشار مختلف جامعه به این موضوع باعث شد برای تهیه گزارش میدانی به این بازار برویم و با اجرای نمایش میدانی و مشاجره سوری یک زوج که بر سر خرید کالای ایرانی و خارجی با همدیگر اختلاف نظر دارند، نظر آنها را در رابطه با خرید کالا پرس‌وجو کنیم.
در این اقدام، زوج هنری «مرتضی وکیلیان» و«پروین ملک اعلایی» به ما کمک شایانی کردند و بدون اینکه مردم متوجه شوند، از دیدگاه آنها در این خصوص باخبر شدیم. ناگفته نماند وکیلیان و ملک اعلایی از بازیگران و پیشکسوتان هنر نمایش و تئاتر خیابانی هستند که در نمایش‌هایی از جمله انگشترانفاقی، آفت زندگی، بازگشت رستم خان، بابا برکت و... اجرای نقش کرده‌اند.
انتخاب این خیابان در منطقه12 هم برای تهیه گزارش، بازار پرتلاطم این بازار در چند ماه اخیر است که شهروندان بین خرید کالای ایرانی یا خارجی سردرگم مانده اند. کاری که باعث کسادی کار تولیدکنندگان داخلی شده و چشم به حمایت شهروندان با خرید اجناس شان دوخته اند. در طول مسیر از کاسبان و فروشندگان بازار لوازم خانگی، سراغ کاسبانی را می‌گیریم که جنس ایرانی می‌فروشند.
اهالی بازار نمونه‌های فراوانی را معرفی می‌کنند، اما از بین گزینه‌ها، حاج «سید محمد حقگو» را انتخاب می کنیم که کاسب قدیمی‌تری است و اهالی او را به‌عنوان «سید خندان» می‌شناسند. به همراه بازیگران تئاتر در خیابان شهید جاویدی نزدیک فروشگاه حقگو منتظر مشتری‌ها می‌مانیم. مدتی نمی‌گذرد که زوج جوانی به ویترین فروشگاه لوازم خانگی نزدیک می‌شوند. آقای جوان از پشت شیشه با ذوق به داخل فروشگاه نگاهی می‌اندازد و پس ازمکث کوتاهی با همسرش به داخل قدم می‌گذارد.
امان از چشم و همچشمی و حرف مردم
وقتی «رضا و مینا سهرابی» زوج جوان وارد فروشگاه می‌شوند و وسایل خانگی را زیر ذره بین می‌گیرند، «مرتضی وکیلیان» در نقش پدر، «پروین ملک اعلایی» در نقش مادر و خبرنگار همشهری محله نیز به‌عنوان دختر خانواده وارد معرکه می‌شوند و بگو مگو را بر سر خرید کالای ایرانی یا خارجی آغاز می‌کنند.
در این نمایش ساختگی پدرخانواده اصرار به خرید جنس ایرانی برای جهیزیه دخترش دارد، اما مادر خانواده حرف و حدیث همسایه‌ها و بستگان را پیش می‌کشد و مایل به خرید محصولات خارجی است. او نگران است مبادا با خرید کالاهای ایرانی، دخترش پیش آشنایان احساس خجالت کند. سر و صدا و مشاجره والدین دختر دم‌بخت در فروشگاه لوازم خانگی آنقدر بالا می‌گیرد که مشتری‌ها بالاخره واکنش نشان می‌دهند.
آقا رضا ابتدا سری تکان می‌دهد، عینک آفتابی‌اش را تا پیشانی بالا می‌برد و بعد سمت این خانواده می‌رود. او به مادر خانواده رو می‌کند و می‌گوید: «متأسفانه خرید جنس خارجی به غلط نشان‌دهنده تشخص اجتماعی است و خیلی‌ها جنس ایرانی نمی‌خرند. به همین دلیل است که در این راسته که روزی پررونق بود و جنس ایرانی خریدار زیادی داشت، بیشتر کسبه بیکار نشسته اند.
به نظر من برخی از کالاهای تولید شده در کشورمان به‌ویژه لوازم خانگی ازلحاظ کیفیت و جنس از نمونه خارجی چیزی کم ندارد. پس نباید سخت بگیریم.» اما کمی آن طرف‌تر، مینا خانم تلاش می‌کند دختر خانواده را از خرید کالای ایرانی منصرف کند و در نهایت می‌گوید: «من با حاج خانم هم عقیده هستم. امروزه خرید جهیزیه مارک‌دار و خارجی زبان مردم را می‌بندد و شما را از نیش و کنایه فامیل و بستگان خلاص می‌کند.
متأسفانه درجامعه‌ای که ما زندگی می‌کنیم چشم و همچشمی وجود دارد که ناشی از یک فرهنگ نامناسب است. به‌ویژه در مورد خرید جهیزیه برای دخترخانم‌ها که حساسیت بیشتری وجود دارد و چشم و همچشمی بیشتر دیده می شود .»
پیشرفت ایران و ایرانی
ماه شعبان، سور و سات جشن عروسی جوانان به راه می‌افتد و به واسطه آن، بازارخرید لوازم خانگی و جهیزیه رونق بیشتری پیدا می‌کند. کمی جلو فروشگاه حقگو منتظر می‌مانیم و عکاس هم در ویترین مغازه مخفی می‌شود. «سعیده‌سمیرزاده» و همسرش «محمود چوگان» مشتری‌های بعدی هستند که از راه می‌رسند.
کاسب قدیمی سه‌راه امین‌حضور با خوشرویی با آنها حرف می‌زند و به معرفی کالاهای ایرانی و شرایط ویژه خرید اقساطی می‌پردازد. پس از چند دقیقه بازیگران ما وارد میدان می‌شوند.
پدر خانواده تئاتر خیابانی ما از اصرار همسرش به خرید کالاهای خارجی ناراضی است و با استفاده از کلمات تند انتقادی سعی می‌کند توجه مشتری‌ها را به خودش جلب کند: «من و همسرم باید به خاطر خرید جهیزیه دخترم از هم طلاق بگیریم، چون نمی‌توانیم بر سر این موضوع توافق کنیم که کالای ایرانی از نوع خارجی بهتراست و می‌توانیم با هزینه کمتری جهیزیه دخترمان را بخریم...»
سعیده خانم که حس مادرانه‌اش گل می‌کند، خیلی محترمانه کنار خانواده می‌ایستد و زبان به نصیحت می‌گشاید: «من سال‌هاست از همین راسته وسایل ایرانی می‌‌خرم و راضی هستم. خوبی محصولات ایرانی این است که اگر به هر دلیلی خراب شود، قطعات اصلی آن در داخل کشور وجود دارد و با هزینه کمی تعمیر می‌شود، اما اجناس خارجی اگر خراب شوند، درست کردنش به این راحتی‌ها نیست و معمولاً قطعات آن نایاب و گران است. به نظر من خرید اجناس خارجی به دردسرش نمی‌ارزد.»
آقا محمود که آدم ساکتی به نظرمی رسد، در ادامه صحبت‌های همسرش می‌گوید: «در اینکه کیفیت برخی از کالاهای ایرانی پایین است، مشکلی وجود ندارد، اما غرور ایرانی نباید اجازه دهد تا کارخانه‌ها و تولیدی‌های ما تعطیل شوند. باید از اجناس و تولیدات خودمان استفاده کنیم و به تولید‌کننده فرصت دهیم تا کیفیت کارشان را بالاتر ببرند تا مشتری‌ها با میل بیشتری خرید کنند.»
تمایل به خرید جنس ایرانی با اما و اگرها
«محمد طالبی» جامعه‌شناس معتقد است تا زمانی که در جامعه چشم و همچشمی وجود دارد، نمی‌توان در نهادینه کردن فرهنگ خرید کالای ایرانی موفقیتی به دست آورد. در بازار فروش لوازم خانگی سه راه امین حضور با اقشار و گروه‌های مختلفی همصحبت شدیم که گرچه بیشتر گرایش به خرید کالاهای خارجی داشتند، اما ته دلشان راضی به این کار نبودند. نمونه‌اش «اکرم خدابنده» و «یاشار سیادتی» بودند. خدابنده عقیده دارد جنس خارجی بهتر است. او در این زمینه ضرب‌المثلی به زبان می‌آورد و می‌گوید: «از قدیم گفته‌اند هرچه قدر پول بدهی، همان اندازه آش می‌خوری!»
بازیگران به آنها و دیگر شهروندان مجال می‌دهند تا حرف دلشان را بزنند، شاید در نگاه اول شنیدن این حرف‌ها برای مسئولان و تولیدکنندگان چندان خوشایند نباشد، اما می‌تواند برای آنها مسیری روشن سازد تا مسائل و مشکلات موجود را ببینند و برای حل آنها چاره‌جویی کنند. «ارسلان شیخ محمدی» یکی از قدیمی‌های بازار است و خانه‌اش هم همین حوالی است.
او بر خلاف منتقدان کالاهای ایرانی به اجناس خارجی هیچ اطمینانی ندارد و تأکید می‌کند که در خانه‌اش یک قلم کالای خارجی وجود ندارد. او عنوان می‌کند که بارها دیده کالاهای خارجی هنگام تخلیه یا جابه‌جایی صدمه دیده‌اند و بعدها بازسازی و به‌عنوان جنس سالم به مشتری‌ها فروخته شده‌اند. به گفته او احتمال آسیب رسیدن به کالاهای خارجی به دلیل مسافت طولانی حمل و جابه‌جایی خیلی زیاد است، ضمن اینکه پس از خرید کالاهای خارجی کسی سلامت آن را ضمانت نمی‌کند.»
حمایت از کارگران ایرانی
«سیامک لیاقی» 27 ساله که برای خرید چند قلم کالای خانگی وارد فروشگاه حقگو شده، طبق سنت قدیمی باید چند قلم جهیزیه را تهیه و پشت قباله عروس خانم بیندازد. او وقتی وارد ماجرای دعوای ساختگی پدر و مادر خانواده می‌شود، لبخندی می‌زند و رو به مادر خانواده می‌گوید: «در خانه ما همیشه از کالای ایرانی استفاده می‌شود و خودم هم به دیگران سفارش می‌کنم جنس ایرانی بخرند. علتش این است که علاقه دارم چرخ زندگی کارگر ایرانی بچرخد. اگر مردم کالا و اجناس تولیدی خودمان را بخرند، کارگران ایرانی بیکار نمی‌شوند و می‌توانند با انگیزه بیشتری تلاش کنند. ضمن اینکه این روزها تنوع اجناس ایرانی هم بیشتر شده و اگر به ویترین مغازه های سه راه امین حضور نگاه کنید، این تنوع را به خوبی می بینید.»
«سینا سلمانی» جوان تحصیلکرده‌ای است که در رشته مهندسی صنایع درس خوانده و به خوبی می‌داند که برای تولید هر قلم کالای ایرانی چقدر زحمت کشیده می‌شود. او در پیاده‌رو خیابان امیرکبیر و جنب فروشگاه حقگو با خانواده داستان ما روبه‌رو می‌شود که برای خرید جهیزیه دخترشان دچار مشکل شده‌اند و نمی‌توانند تصمیم درستی بگیرند.
به آرامی کنارشان می‌رود و می‌گوید: «من و خانواده‌ام 5سال است که کالای ایرانی می‌خریم. اصلاً تصمیم داریم که دیگر سراغ کالای خارجی نرویم. ماجرا از زمانی آغاز شد که پدرم یخچال فریزر خارجی خرید و به نظر می‌رسید که انتخاب خوبی باشد، اما پس از چندماه دچار عیب و ایراد شد و از کار افتاد. فروشنده هم زیر بار نرفت و از آنجا که قطعاتش در کشور وجود نداشت، هیچ‌وقت تعمیر نشد.
بنابراین مدت‌ها در حیاط خانه‌مان بود تا اینکه سمساری محله آن را کیلویی و به‌عنوان جنس ضایعاتی از ما خرید. از آن موقع خانواده‌ام تصمیم گرفته‌اند دیگر کالای خارجی نخرند. خرید تولید ایرانی خیلی به صرفه است. ارزان‌تر درمی‌آید. می‌توان شرایطی و با دریافت وام بانکی آن را خرید. خدمات پس از فروش هم دارد و همه قطعه‌هایش داخل کشور پیدا می‌شود.» تهیه گزارش ما پس از گذشت 2ساعت به پاپان می‌رسد. شهروندانی که این نمایش ساختگی را باور کرده بودند، پس از اطلاع از ماجرا عنوان کردند که حرف دلشان را زده‌اند و انعکاس چهره و صحبت‌هایشان هیچ مانعی ندارد.
چرا محصولات وطنی بخریم؟
«مرتضی وکیلیان» بازیگر باسابقه تئاتر با اشاره به سوژه گزارش ما عنوان می‌کند: «اتفاقاً من دختر دم‌بخت دارم. برای خرید جهیزیه در نظر دارم که کالای ایرانی بخرم. هم می‌توانم اقساطی کالای مورد نظرم را بخرم و هم در آینده از خدمات پس از فروش آن استفاده کنم. کالای ایرانی حمایت از کارگر ایرانی و تولید ملی است. چرا محصولات وطنی را به جای برندهای خارجی انتخاب نکنیم؟ البته تولیدکننده‌ها هم باید قدر مردمی را که کالای ایرانی می‌خرند بدانند و روز به روز کیفیت اجناس تولیدی خود را بالا ببرند.»
برای خرید ایرانی کمی تردید دارم!
«پروین ملک اعلایی» بازیگر تئاتر و مادر 3فرزند با همسرش هم عقیده است، اما اعتقاد دارد که اگر کالای ایرانی، به‌ویژه لوازم خانگی را برای خودشان که سن وسالی از آنها گذشته بخرند، ایرادی ندارد چون آشنایان در این شرایط خیلی به مارک لوازم خانگی توجه نمی‌کنند. او که تنها به دلیل حرف مردم از خرید اجناس ایرانی برای جهیزیه دخترش کمی تردید دارد، می‌گوید: «با اینکه ته دل راضی به این کار نیستم، اما دوست دارم جهیزیه دخترم از بهترین وسایل خارجی باشد تا او در مقابل خانواده همسر و دوستان و آشنایان خجالت نکشد!»
معامله دو سر سود
«سید محمد حقگو» کاسب قدیمی سه‌راه امین‌حضور که با ما در تهیه این گزارش همکاری کرده، عقیده دارد خرید کالای ایرانی به نفع مشتری‌هاست و آنها نباید به مارک و نشان‌های خارجی اکتفا کنند. او به خدمات پس از فروش با تسهیلات و وام بانکی کم‌بهره بیشتر محصولات ایرانی اشاره می‌کند و می‌گوید: «بیشتر لوازم خانگی تا 5سال خدمات پس از فروش دارند. خانواده‌ها می‌توانند قسطی خرید کنند و مطمئن باشند که نمایندگی‌های تولید این محصولات، پاسخگوی نیاز آنها هستند. بنابراین خریدکالای ایرانی، معامله دو سر سود است.»
در همینه زمینه :
