معمای جهانی پیک مصرف

هدا عربشاهی - روزنامه‌نگار

«ساعات اوج مصرف» و «ساعات خارج از اوج مصرف» دو اصطلاحی هستند که امروز تقریبا در همه نقاط دنیا به‌عنوان تعریفی واحد برای درک زمان و نرخ مصرف برق استفاده می‌شوند. از آنجا که الکتریسیته انرژی ثانویه‌ای است که با مصرف منابع دیگر انرژی از آب و باد و خورشید گرفته تا گاز و انرژی هسته‌ای تولید می‌شود، تعرفه‌های مصرف آن معمولا بالاست. همچنین به‌دلیل همه‌گیر بودن مصرف آن به‌عنوان یک انرژی کاربردی و کلیدی در دنیای امروز می‌تواند با کمبود شدید به‌ویژه در فصول خاصی از سال (تابستان و زمستان) مواجه شود. به‌همین‌ علت، دانستن زمان و نرخ ساعات اوج و خارج از اوج مصرف و مدیریت برق از یک‌سو برای کاهش هزینه‌های مصرف‌کننده و از سوی دیگر برای کاهش بار شبکه و صرفه‌جویی این انرژی مهم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
بسیاری از کشورها برای مدیریت مصرف الکتریسیته، گزینه «حداکثر مصرف» را در قبوض برق مشتریان درنظر می‌گیرند که این حداکثر مصرف بنابر نوع تعرفه انرژی‌ای که در آن ثبت‌نام کرده‌اند، معانی متفاوتی برای مشتریان مختلف خواهد داشت. به‌طوری‌که اگر مشتری از تعرفه تک‌نرخی استفاده کند، صرف‌نظر از اینکه در چه ساعتی از روز از برق استفاده می‌کند، قیمت یکسانی را می‌پردازد. اما اگر مصرف‌کنندگان از تعرفه زمان‌دار استفاده کنند بنابر اینکه در چه ساعتی از روز از برق استفاده می‌کنند هزینه‌های متفاوتی پرداخت می‌کنند. این مصرف‌کنندگان باید پیش از ‌هر چیز، کنتور ملک خودشان را از کنتور معمولی به کنتور هوشمند تغییر دهند که تعرفه‌های آنها براساس اینکه در ساعات اوج (پیک) یا خارج از ساعات اوج مصرف بوده‌اند محاسبه شود. طبیعی است که هرچه مصرف در زمان اوج کمتر باشد، مصرف‌کننده هزینه کمتری را پرداخت می‌کند. برای کاهش میزان مصرف برق در ساعت اوج علاوه ‌بر روشن‌نکردن وسایل پرمصرف مثل اتو، جاروبرقی، ماشین ‌لباسشویی، ماشین ‌ظرفشویی و کاهش درجه دستگاه‌های هواساز و گرمایشی‌سرمایشی الکترونیکی و همچنین خرید لوازم خانگی مثل یخچال و تلویزیون با درجه کم‌مصرف انرژی، کارشناسان مدیریت مصرف انرژی در آمریکا پیشنهاد می‌کنند که بهتر است خانواده‌ها و شرکت‌ها به باتری‌هایی مجهز شوند و برق زمان خارج از اوج مصرف را ذخیره کنند و در زمان پیک به‌جای اتصال به شبکه برق شهری از این برق ذخیره‌شده استفاده کنند. استفاده از صفحات خورشیدی هم راهکار دیگری است که این کارشناسان ارائه می‌کنند. برای‌ مثال، اگر ساختمانی در ساعت اوج مصرف به 100کیلووات برق نیاز داشته باشد با نصب ارائه‌ای از صفحات خورشیدی با توان تولید 25کیلووات می‌تواند برق مورد نیاز از شبکه برق شهری را به 75کیلووات برساند.

استرالیا

ای‌جی‌ال، اورجین و انرژی‌استرالیا، سه شرکت اصلی ارائه‌دهنده انرژی برق به شهروندان استرالیایی‌اند. این شرکت‌ها برای هریک از ایالت‌های استرالیا شاخص‌های متفاوتی را برای زمان اوج مصرف، زمان خارج از اوج مصرف و زمان نرخ متوسط عرضه می‌کنند و باتوجه به آنها تعرفه‌های ثابت و متغیر نرخ حداکثر مصرف برق را محاسبه می‌کنند.
برای‌ مثال، شرکت ای‌جی‌ال در ایالت نیوساوث‌ولز نرخ برق خارج از اوج مصرف را از ساعت 10شب تا 7صبح، نرخ زمان متوسط (فاصله بین خارج از اوج تا زمان اوج) را از ساعت 7صبح تا ساعت 2بعد‌ازظهر و از ساعت 8شب تا 10شب و زمان اوج را از ساعت 2بعد‌ازظهر تا 8شب درنظر می‌گیرد. همچنین ساعات اوج مصرف فقط برای دوشنبه تا جمعه است و روزهای آخر هفته (شنبه و یکشنبه) با تعرفه زمان متوسط و خارج از اوج محاسبه می‌شود. در ایالت ویکتوریا ساعت اوج از 3بعد ازظهر تا 9شب برای دوشنبه تا جمعه درنظر گرفته می‌شود. نرخ متوسط از ساعت 7صبح تا 3بعدازظهر برای روزهای دوشنبه تا جمعه و از ساعت 7صبح تا 10شب برای آخرهفته‌هاست و بقیه زمان‌ها به‌صورت خارج از اوج مصرف محاسبه می‌شوند. در ایالت کوییزلند جنوب‌شرقی از ساعت 10شب تا 7صبح خارج از اوج مصرف و بین ساعات 4بعد‌ازظهر تا 8شب روزهای دوشنبه تا جمعه زمان اوج مصرف است و از ساعت 7صبح تا 4بعد از ظهر و همچنین از ساعت 8شب تا 10شب ساعت نرخ متوسط است. در ایالت استرالیای جنوبی، از ساعت یک بامداد تا 6بامداد زمان خارج از اوج و از ساعت 12ظهر تا 1بامداد و همچنین از ساعت 6صبح تا 10صبح و از ساعت 8شب تا 10شب روزهای دوشنبه تا جمعه ساعت اوج مصرف و از ساعت 10صبح تا 4بعد‌ازظهر (برای تمام روزهای هفته) و 8شب تا 10شب (برای آخرهفته) نرخ متوسط محاسبه می‌شود. تعرفه زمان‌های اوج مصرف برای شرکت ای‌جی‌ال 0.539دلار استرالیا برای هرکیلووات‌ساعت است، بنابراین اگر مصرف‌کننده‌ای 222.383کیلووات‌ساعت مصرف برق در زمان اوج داشته باشد هزینه‌ای که باید پرداخت کند 119دلار و 86سنت است. این‌درحالی است که تعرفه زمان خارج از اوج 0.149دلار استرالیا برای هرکیلووات‌ساعت است. بنابراین‌، اگر مشتری در زمان خارج از اوج 228.85کیلووات‌ساعت برق مصرف کرده باشد هزینه‌ای که باید پرداخت کند 34دلار و 21سنت است. این تعرفه برای زمان‌های نرخ متوسط برابر با 0.229دلار استرالیا برای هرکیلووات‌ساعت است. پس هزینه‌ مصرف‌کننده مثلا برای 367.697کیلووات‌ساعت معادل 84دلار و 38سنت می‌شود.

ایتالیا

ایتالیا هم ازجمله کشورهایی است که هزینه تولید و مصرف انرژی به‌خصوص الکتریسیته در آن بسیار بالاست، بنابراین شرکت‌های تولیدکننده و توزیع‌کننده برق با تفکیک زمان‌های مصرف تدابیری را برای مدیریت این انرژی پرهزینه اندیشیده‌اند. در این کشور سه تعرفه‌ برای مصرف‌کنندگان درنظر گرفته شده است که تعرفه F1 (ساعت اوج مصرف) برای روزهای دوشنبه تا جمعه (به‌استثنای تعطیلات رسمی و جشن‌ها) از ساعت 8صبح تا 7شب، تعرفه F2 (ساعت نرخ متوسط) برای روزهای دوشنبه تا جمعه از ساعت 7صبح تا 8صبح و از ساعت 7شب تا 11شب و شنبه از ساعت 7صبح تا 11شب (به‌استثنای تعطیلات رسمی و جشن‌ها) و تعرفه F3 (شب‌ها) برای دوشنبه تا شنبه از ساعت 11شب تا 7صبح و کل شبانه‌روز یکشنبه و تعطیلات رسمی و جشن‌ها را شامل می‌شود. اِنی، وی‌وی‌انرجیا و اِنِل سه شرکت اصلی توزیع‌کننده انرژی در ایتالیا هستند که تعرفه‌هایی را برای قراردادهای ثابت و زمان‌دار تعیین می‌کنند. در قراردادهای ثابت، مشترک در هر ساعتی از مصرف هزینه ثابتی را که مجموع آن معمولا بیشتر از تعرفه‌های متغیر است پرداخت می‌کند. در قراردادهای زمان‌دار برای ‌مثال، شرکت وی‌وی‌انرجیا برای زمان اوج مصرف تعرفه 0.1094یورو در هر کیلووات‌ساعت و برای زمان خارج از اوج و زمان نرخ متوسط (F2 و F3) تعرفه 0.0940یورو در هرکیلووات‌ساعت را درنظر گرفته‌ است. بنابراین اگر مصرف‌کننده‌ای 222.383کیلووات‌ساعت مصرف برق در زمان اوج داشته باشد هزینه‌ای که باید پرداخت کند 24یورو و 32سنت برای این بازه زمانی است.