طرح تنفس نتوانست در برابر بهره‌برداری از جنگل‌ها بایستد

اگرچه ارزش‌های اکولوژیکی جنگل‌های زاگرسی و هیرکانی در بالاترین حد خود قرار دارد، اما طرح تنفس جنگل نتوانسته موجب عدم‌بهره‌برداری از چوب این بخش از منابع طبیعی کشور شود.
به گزارش همشهری، نهمین وبینار از مجموعه وبینارهای بخشی از راه‌حل با موضوع جنگل‌های هیرکانی برگزار شد. این همایش‌ها با همکاری گروه مردمی قرار سبز، اتحادیه انجمن‌های علمی دانشجویی محیط‌زیست، باشگاه دانشجویان حامی محیط‌زیست و منابع طبیعی، انجمن محیط‌زیست دانشگاه تهران و حمایت بیش از ۶۰تشکل دانشجویی و مردم‌نهاد سراسر کشور برگزار شد.
در این وبینار، انوشیروان شیروانی، عضو هیأت علمی گروه جنگل‌داری و اقتصاد جنگل دانشگاه تهران ضمن اشاره به قدمت ۲میلیون ساله جنگل‌های هیرکانی و وجود گونه‌های کهنسال درختی با ارتفاع و قطر خیلی زیاد، گفت: به‌دلیل بی‌توجهی و مدیریت نادرست در امور جنگل‌داری، طی ۴۲سال مساحت این جنگل‌ها از 2.3میلیون هکتار به 1.8میلیون هکتار رسیده است. وی در ادامه خاطرنشان کرد: ارزش‌های اکولوژیکی، زیستی و اقتصادی این جنگل‌ها به‌واسطه وجود گونه‌های فسیلی، تالاب‌های زیبا و متنوع و وجود گونه‌های درختی با ارتفاع بسیار زیاد و گونه‌های باارزش دارویی است و همین ویژگی‌ها سبب شده که این جنگل‌ها جزو کانون‌های باارزش تنوع زیستی محسوب شوند. شیروانی گفت: وجود این همه تنوع در یک منطقه قطعا می‌تواند این منطقه را با چالش‌هایی مواجه کند که یکی از این چالش‌ها وجود انسان و دام در جنگل است که حضور این دو عامل آسیب خیلی جدی به بافت جنگل وارد می‌سازد؛ ازجمله کاهش پوشش گیاهی به‌دلیل چرای بی‌رویه دام و افزایش تراکم خاک که منجر به کاهش کیفیت خاک برای کاشت نهال می‌شود. وی در پایان وجود یک طرح حفاظتی درست از جنگل‌ها را الزامی دانست و ادامه داد: حفاظت به‌معنای عدم‌بهره‌برداری از جنگل‌ها نیست. آنچه از جنگل‌ها در قالب طرح جنگل‌داری برداشت می‌شود، درست و با قاعده و قانون است و طرح استراحت جنگل هم‌اکنون سبب وارد شدن آسیب‌هایی به جنگل‌ها می‌شود که این آسیب‌ها در سال‌های آتی نمایان می‌شود.
در بخش دیگر وبینار، سیدابوالفضل میرقاسمی درخصوص نقش تشکل‌های مردم‌نهاد و چالش‌های موجود درخصوص عدم‌همکاری با ان‌جی‌اوها و همچنین مشکلات و نقاط ضعف آنها گفت: ضعف ساختاری و رقابت ناسالم در بین ان‌جی‌اوها از عمده مشکلات این سازمان‌هاست. وی در ادامه سخنانش ضمن اشاره به چالش‌های مدیریت مشارکتی جنگل و عدم‌وجود مدیریت مشارکتی، غلبه نظام برنامه‌ریزی بخشی‌نگر و کم‌توجهی به رویکردهای مشارکتی بالا و پایین، ضعف هماهنگی بین دستگاه‌های دولتی، ضعف قوانین و مقررات یا روی هم افتادگی قوانین، ضعف سرمایه‌های اجتماعی و تأثیر آن بر تخریب منابع طبیعی و محیط‌زیست، تعدد مراجع تصمیم‌گیری و اعمال نفوذ، مشکلات اقتصادی و کمبود درآمد و مواردی دیگر را از دلایل اصلی عدم‌وجود مدیریت مشارکتی دانست. میرقاسمی در بخش آخر نقش سازمان‌های دولتی و مردم‌نهاد را در امر حفاظت بسیار ضروری دانست و گفت:  فعالیت این ان‌جی‌اوها در بخش‌های خصوصی می‌تواند در بسیاری از موارد نتیجه مثبتی در جهت رفع مشکلات محیط‌زیستی داشته باشد.
در بخش سوم و آخر وبینار حنیف رضا گلزار، کنشگر محیط‌زیست و منابع طبیعی ضمن بیان اهمیت جنگل‌های هیرکانی، عوامل تهدید‌کننده در حوزه محیط‌زیست را در 2بخش طبیعی و غیرطبیعی دسته‌بندی کرد که در این بین تغییر اقلیم از عوامل بسیار مهم محسوب می‌شود؛ چراکه با تغییر اقلیم رویش گیاهان دچار اختلال شده و بسیاری از آفات و بیماری‌ها در جنگل شیوع پیدا می‌کند. تأثیر این عامل به‌قدری جدی‌ است که آخرین رویشگاه‌هایی که یخبندان را پشت‌سر گذاشته‌اند بر اثر تغییر اقلیم نابود شده‌اند. وی در ادامه سخنانش به سایر عوامل تهدیدکننده از جمله قاچاق چوب، فعالیت انسان و دام، پروژه‌های عمرانی، سدسازی و آتش‌سوزی اشاره کرد و گفت: تک‌تک این موارد به‌زعم خود بسیار حائز اهمیت است. عدم‌وجود تجهیزات لازم برای مهار آتش جنگل، رفت‌وآمد انسان در جنگل و چرای بیش از اندازه دام، راه‌اندازی پروژه‌های راهسازی با شعار توسعه برای مردم، احداث سدهای غیرمجاز، بارگذاری مازاد جمعیت، مسافرت‌های آسان و کم‌هزینه و... سبب نابودی پوشش گیاهی، افزایش آلودگی در جنگل‌ها و تخریب پروفیل خاک کف جنگل شده است. وی در انتهای سخنانش یکی از دستاوردهای تاریخی در حوزه محیط‌زیست و جنگل را توقف بهره‌برداری از جنگل‌ها دانست و گفت: در سال‌های اخیر بهره‌برداری نادرست از جنگل‌ها در زمینه قاچاق چوب و سایر فرآورده‌های غیرچوبی نظیر انواع داروهای گیاهی و قارچ‌های مختلف که ارزش تجاری دارند منجر به نابودی اراضی جنگلی ما شده و کلیت جنگل‌های هیرکانی به‌شدت کاهش یافته است که طرح استراحت جنگل تا حد زیادی می‌تواند به جبران این آسیب‌ها کمک کند.