باورتان می‌شود در همین کشور خودمان موجودات زنده‌ای روزگار می‌گذرانند که عمرشان به چندین هزار سال می‌رسد؟! بله، واقعیت دارد. درخت‌ها در واقع مدارک زنده‌ای هستند که نشان می‌دهند حیات از سال‌های بسیار دور در جای‌جای کشورمان وجود داشته‌است. تاکنون بیش از 90درخت کهنسال در کشورمان به ثبت ملی رسیده که همه آنها قدمتی چندصد ساله دارند. در ادامه با کهنسال‌ترین درختان ایران آشنا می‌شویم؛ درختانی که جدیدترین‌شان هم بیش از هزار‌سال عمر کرده‌اند!
کهن‌ترین موجود زنده ایران
هم‌اکنون عنوان کهن‌ترین موجود زنده ایران به درخت سرو ابرکوه یزد اختصاص دارد. موجودی 4هزارو500ساله که بعد از درخت «مسوسلاه»، دومین درخت پیر دنیاست! شاید برایتان جالب باشد بدانید که امروز فقط 14درخت روی کره زمین وجود دارد که عمرشان به پیش از تولد حضرت مسیح(ع) می‌رسد و سرو ابرکوه یکی از این 14درخت است! این سرو بلندبالا که در قسمت جنوب غربی شهر ابرکوه واقع شده، به «سرو زرتشت» هم شهرت دارد؛ چرا که پیشینیان معتقد بودند کاشت این سرو به‌دست حضرت زرتشت انجام شده است! این درخت 4هزارو500ساله، بعد از قله «دماوند» در تهران، دومین اثر طبیعی ایران است که در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده و به این ترتیب در صدر فهرست درختان کهنسال ثبت شده در کشور قرار‌دارد. درباره مشخصات ظاهری کهن‌ترین موجود زنده ایران هم باید گفت که ارتفاع این درخت به 35متر و محیط آن روی زمین به 18متر می‌رسد! ضمن اینکه قطر تنه این درخت، چیزی حدود 4ونیم متر و محیط تنه آن روی زمین 11ونیم متر است. همچنین شاخه‌های این درخت 1متر و 85سانتی‌متر قطر دارند!
پیرترین چنار دنیا
یکی دیگر از کهنسال‌ترین درختان ایران، درخت چنار شهر خامنه است که عمر آن به هزارو700سال می‌رسد. این درخت چنار که در 70کیلومتری غرب تبریز و در شهر خامنه قرار دارد، به‌عنوان کهنسال‌ترین درخت چنار کره زمین شناخته می‌شود. این درخت زیبا که در دی‌ماه سال 1390در فهرست آثار طبیعی کشور به ثبت رسید، 10متر بلندی دارد و قطر آن در قسمتی که با زمین در تماس است، به 5متر و 30سانتی‌متر می‌رسد. متأسفانه اما این پیرترین چنار دنیا بارها به‌دلیل وقوع حوادث طبیعی مانند صاعقه، دچار آتش‌سوزی شده و امروزه نیمی از تنه‌اش از بین رفته است. اما هنوز هم این درخت نفس می‌کشد و دارای یک شاخه تنومند زنده است که در سمت راست درخت واقع شده و توسط یک ستون آهنی و 4تیر چوبی محافظت می‌شود. در واقع این درخت نیم‌سوخته شاهد زنده‌ای از وقایع طبیعی پرشماری است که شهر خامنه از دیرباز به‌خود دیده است. در نزدیکی این درخت کهنسال، چنار بزرگ دیگری هم زندگی می‌کند که حدودا 25متر ارتفاع دارد! عمر این درخت چنار نیز به 850سال می‌رسد و در کنار درخت هزارو700ساله، ازجمله جاذبه‌های گردشگری شهر خامنه به‌حساب می‌آید.
سرو 1500ساله خرو
استان یزد، شهرستان طبس، ورودی روستای «خرو» علیا، نشانی سرراستی است که ما را به یکی دیگر از کهنسال‌ترین درختان ایران می‌رساند. در ابتدای ورودی این روستا درخت سروی وجود دارد که ارتفاعش به حدود 25متر می‌رسد و اهالی این روستا و حتی روستاهای مجاور ارادت خاصی به آن دارند، تا جایی که این درخت کهنسال، شب‌های جمعه محل تجمع مردمی می‌شود که قصد دارند در اطراف این درخت قدیمی شمعی روشن کنند یا دخیلی به آن ببندند تا اصطلاحا حاجت‌روا شوند. این درخت سرو زیبا که پژوهشگران عمر آن را حدود 1500سال تخمین زده‌اند، اردیبهشت‌ماه سال 1395با شماره 317در فهرست آثار طبیعی و ملی به ثبت رسید تا بیش از گذشته به یکی از جاذبه‌های گردشگری شهرستان طبس تبدیل شود. درباره جزئیات این درخت کهنسال هم باید گفت که محیط تنه آن در ارتفاع یک‌و‌نیم متری، به 6متر‌و‌نیم می‌رسد و از این لحاظ یکی از درختان تنومند شهر یزد به‌حساب می‌آید. نکته قابل توجه درباره درخت سرو روستای خرو این است که این سرو 10پایه همراه خود دارد که ممکن است به‌صورت بذر یا ریشه جوش به‌طور طبیعی تکثیر شده باشند.
درخت 2700ساله
عنوان دومین درخت پیر ایران به درخت سرو باستانی شهر باشت می‌رسد؛ درختی که چندصد سال است در دشت وسیع لار، کنار بقعه امامزاده «سید محمدباقر(ع)» جا‌خوش‌کرده و بین مردم محلی جایگاه بسیار خاصی دارد. چندی پیش، پس از تحقیقات دو‌ساله گروه پژوهشی فناوری زیست‌بوم‌های طبیعی پایدار و نمونه‌برداری‌های DNA از این درخت سرو، سن آن 2هزارو774سال تخمین زده شد تا به این ترتیب بعد از سرو ابرکوه، عنوان دومین درخت کهنسال ایران به سرو شهر باشت برسد. اینطور که محققان و کارشناسان می‌گویند ارتفاع این درخت 2هزارو 700ساله، 7متر‌و45سانتی‌متر است و دور تنه آن نیز به 7متر می‌رسد. این سرو کهنسال از ابتدا به‌صورت طبیعی آبیاری شده و اطراف آن را با سنگ حصارکشی کرده‌اند. در اطراف این درخت سرو نیز آثار تاریخی و باستانی مثل آتشکده زرتشتیان، گنبدها، آب‌انبارهای قدیمی و قبرستان قدیمی مخصوص زرتشتیان وجود دارد که با محوریت درخت سرو باشت، یک پکیج گردشگری کامل را رقم زده‌است. این درخت زیبا و منحصر‌به‌فرد سال 1390در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و به لطف خدا از سلامت نسبی برخوردار است.
درخت گردوی کمان‌رستم
این هم یکی دیگر از کهنسال‌ترین درختان ایران که با 13قرن حیات، یعنی هزار و 300سال عمر، در شهر شهمیرزاد استان سمنان قرار‌دارد. این درخت که به‌دلیل منشعب شدن آن به دو شاخه با زاویه‌ای کمان‌شکل، «کمان‌رستم» نام دارد، درخت گردویی است که حدود 15متر طول دارد و از ارتفاع 3متری، دارای تاج دو‌شاخه با زاویه باز است. درخت گردوی کمان‌رستم از سال 1388به‌عنوان نماد میراث طبیعی توسط شهرداری شهر شهمیرزاد معرفی شد و مسئولان این شهر به‌دلیل سن بالایی که داشت، نسبت به مقاوم‌سازی آن با پایه‌های فلزی اقدام کردند. 2سال بعد از این اقدام، در اسفند‌ماه سال 1390، درخت گردوی کمان‌رستم در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسید. اگر روزی روزگاری گذرتان به شهمیرزاد افتاد، برای دیدن پنجمین درخت پیر ایران، به کوچه شهید مجتبی شهابی (داش دره قدیم)، منشعب شده از بلوار اصلی شهر نمونه بین‌المللی گردشگری شهمیرزاد بروید. نکته جالب‌توجه درباره درختان گردوی شهمیرزاد این است که این درخت‌ها از آنجا که مهم‌ترین محصولات و سوغاتی‌های این شهر را تامین‌می‌کنند، به «میخ طلا» معروف هستند و درست مانند درخت نخل، شناسنامه و سند مالکیت دارند!
قدیمی‌ترین درختان ایران
در همینه زمینه :
