خواندنی‌‎شدنِ «تماشا»

 محمدناصر احدی    

«خوشوقت هستم که تماشا به‌عنوان یک نشریه هفتگی وظیفه یک مجله رادیو ـ تلویزیونی را در مطبوعات کشور ما انجام خواهد داد. » این سرآغاز یادداشت جواد منصور ـ وزیر اطلاعات و جهانگردی و برادر حسنعلی منصور ـ است که در تاریخ 27اسفند1349در صفحه اول هفته‌نامه «تماشا» به چاپ رسید و از انتشار هفته‌نامه‌ای خبر داد که می‌خواست «مکمل صادقی برای تلویزیون باشد و آنچه را به‌دلیل گذرا بودن برنامه‌های تلویزیونی از آن ساخته نیست، به کمال انجام دهد.» در بالای یادداشت منصور، مطلبی با عنوان «سال1349، پیروزی ملت ایران» و با عکسی از محمدرضاشاه در کنار فرح پهلوی به چاپ رسیده که مضمونش تبلیغ دستاوردهای حکومت شاه است. به ادعای این یادداشت، «سال1349را باید سال پیروزی ملت ایران نامید زیرا این سال پربرکت، حسن‌ختامی چون پیروزی بزرگ اوپک در مبارزه با کمپانی‌های نفت جهان داشت.» تمام مطالب تماشا، حتی در همین شماره نخست که گام اول آن است، چنین مشحون از مداهنه و پروپاگاندای حکومتی نیست. ژیلا سازگار نخستین سردبیر تماشا بود و در یادداشت سردبیر تأکید شده که هدف از راه‌اندازی این نشریه ـ «که از جانب سازمان تلویزیون ملی ایران منتشر می‌شود» ـ بنیاد نهادن ارگانی تبلیغاتی برای این سازمان نیست بلکه ایجاد رابطه‎ای پیوسته‌تر بین مخاطبان نشریه و گردانندگان سازمان و انجام کارهایی که در چارچوب تلویزیون به سرانجام نمی‌رسد، از اهداف دست‌اندرکاران «تماشا» عنوان شده است. سازگار تماشا را نشریه‌ای هنری ـ اجتماعی معرفی می‌کند و واقعیت هم این است که در این نشریه مطالبی به قلم برخی از زبدگان تاریخ ادبیات و هنر معاصر ایران به چاپ می‌رسید که با سلیقه مخاطب عام تلویزیون فاصله بسیار داشت و به وضوح می‌شد رد نخبه‌گرایی را در آنها پی‌گرفت. تلویزیون، سینما، تئاتر، نقاشی، ادبیات و... حوزه‌هایی بودند که در تماشا در قالب گزارش، گفت‌وگو، نقد و ترجمه به آنها پرداخته می‌شد.
در شناسنامه شماره اول این نشریه، نام‌های رضا قطبی (رئیس تلویزیون ملی ایران) به‌عنوان صاحب‌امتیاز و مسئول، ایرج گرگین به‌عنوان مدیر در کنار نام ژیلا سازگار به چشم می‌خورد.