همه به‌دنبال تولید الکل

نیلوفر جلالی_روزنامه نگار

در روزهای ابتدای شیوع ویروس کرونا و در اسفندماه گلایه‌های بسیاری از سوی تولیدکننده‌هایی شنیده می‌شد که می‌گفتند روزهاست در انتظار دریافت مجوز برای راه‌اندازی خطوط تولید اتانول و الکل به‌سرمی‌برند. در شرایطی که کشور با کمبود الکل و ضدعفونی‌کننده مواجه بود، بازار سیاه فروش الکل و مواد ضدعفونی‌کننده داغ شد؛ الکل‌هایی که مشخص نبود تولیدکننده آنها چه‌کسی یا کارخانه‌ای است و درصد خلوص این الکل‌ها چقدر است و آیا با متانول و الکل صنعتی مخلوط شده یا نه. همین موضوعات کم‌کم کشور را با بحران دیگری به نام الکل تقلبی مواجه ‌کرد که جان خیلی‌ها را به خطر انداخت. تا اسفند سال 98تعداد 40کارخانه الکل در کشور در حال فعالیت بود. این تعداد از سال 92ثابت مانده بود و پیش از شروع بحران کرونا و افزایش تقاضا برای الکل طبی، هیچ مجوز جدیدی درخصوص تاسیس کارخانه تولید الکل در کشور صادر نشده بود. کمبود الکل باعث شد تعداد درخواست‌ها برای تاسیس کارخانه الکل بالا برود. اما مراحل این کار، مانند راه‌اندازی هر کسب و کار دیگری وقت گیر بود و نیازمند مجوزهای بسیار.
      
تا پیش از این، کارگاه‌های تولیدی برای آنکه بتوانند الکل تولید کنند باید ابتدا مجوزهای سازمان غذا و دارو را دریافت می‌کردند و سپس با مراجعه به وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوزهای معمول برای راه‌اندازی یک واحد تولیدی که شامل جواز تاسیس، جواز فعالیت و پروانه بهره‌برداری می‌شود را می‌گرفتند. همچنین باید درخواست متقاضی، توسط مدیریت جهادکشاورزی شهرستان پذیرش می‌شد. پرونده از نظر مدارک بررسی و پرسشنامه جوازتاسیس تکمیل و پرونده به واحد صدورمجوز برای مراحل جواز تاسیس ارسال می‌شد. ارائه آگهی تاسیس در روزنامه، تکمیل فرم درخواست پروانه بهره‌برداری و اخذ استعلام از ادارات ذی‌ربط دیگر بخش‌های تاسیس یک کارخانه الکل بود.
همه این مراحل شامل بررسی طرح و ارائه مجوزها بدون شک بسیار زمان می‌برد. اما بالاخره در تاریخ 22اسفند 98، قائم‌مقام وزیر صنعت با صدور ابلاغیه‌ای به سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت سراسر کشور اعلام کرد که تولید الکل تا اطلاع ثانوی نیازمند هیچ‌گونه مجوزی از سوی سازمان‌های صمت نیست. البته این موضوع به‌معنای نبود نظارت بر تولید الکل نبود.
پس در اسفند‌ماه وزارت صمت اعلام کرد که برای تولید الکل دیگر نیازی به دریافت مجوز از سوی این وزارتخانه نیست. در نتیجه واحدهای تولیدکننده جدید باید حواله‌های سازمان غذا و دارو را دریافت کنند و تحت نظارت دانشگاه‌های علوم‌پزشکی استان‌ها به فعالیت بپردازند. از زمان گرفتن حواله‌های سازمان غذا و دارو 3 کارخانه جدید الکل در کشور راه‌اندازی شده است که مجوزهای وزارت بهداشت را دریافت کرده‌اند. 2 کارخانه دیگر نیز که قبلاً به دلایلی فعالیت خود را متوقف کرده بودند، با پیگیری‌های مختلف دوباره به چرخه تولید بازگشتند. اما اضافه‌شدن این چند کارخانه جوابگوی نیاز عظیم کشور به الکل نبود. پس کارگاه‌های کوچک و بزرگ بسیاری خط‌های تولید الکل را در استان‌های مختلف راه‌اندازی کردند و تعداد آنها از ده‌ها مورد در کشور فراتر رفت.  به گفته کیوان گردان، مدیرکل دفتر صنایع برق و الکترونیک وزارت صمت، تعدادی از خطوط تولید مواد آرایشی و بهداشتی و مواد غذایی این روزها تغییر کاربری داده‌اند و مواد ضدعفونی تولید می‌کنند. سعید برومن، رئیس اداره امور داروخانه‌های سازمان غذا و دارو در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: 100واحد تولیدکننده الکل در انتظار دریافت مجوزهای بهداشتی هستند تا کار خود را آغاز کنند.
      
تا پیش از این متولی اصلی ارائه جواز برای تولید الکل، وزارت بهداشت بوده است. نهادها، بیمارستان‌ها، مراکز بهداشتی یا سایر تولیدکننده‌هایی که به الکل نیاز دارند، درخواست خود را به معاونت غذا و داروی دانشگاه‌های علوم پزشکی ارائه و میزان الکل مورد نیاز خود را اعلام می‌کنند. به گفته گردان بعد از آن وزارت بهداشت حواله صادر می‌کند تا این نهادها بتوانند الکل مورد نیاز خود را از کارخانه مورد نظر دریافت کنند. در 2‌ماه گذشته حدود 100نفر تقاضای تاسیس کارخانه تولید الکل را به وزارت بهداشت ارائه کرده‌اند که همه آنها در مرحله بررسی قرار دارند. حالا برای تاسیس خط تولید الکل، وزارت بهداشت و کارشناسان سازمان غذا و دارو به‌صورت حضوری از تولیدات نمونه‌برداری می‌کنند و واحدهای تولیدی پس از کسب استانداردهای لازم، مجوز اولیه تولید الکل را می‌گیرند.
در زمان اوج نیاز به الکل در روزهای آخر اسفند و اوایل فروردین، صدور حواله‌های الکل برای تولیدکنندگان با اولویت مراکز درمانی و بیمارستانی بود. سپس با استفاده از ظرفیت حداکثری تولید، الکل به داروخانه‌ها نیز ارائه شد. در نهایت با تقسیم‌بندی مناسب محصولات موجود، الکل مورد نیاز کشور در حد قابل‌قبولی تامین شد. وزارت بهداشت می‌گوید که تولید الکل یک تصمیم فراسازمانی نیست. مجوزهای آن نیز فقط به وزارت بهداشت مربوط نمی‌شود. وزارت کشور، وزارت صمت، وزارت اطلاعات و پلیس امنیت اخلاقی نیز در این زمینه نظارت دارند و باید مجوزهای لازم را بدهند. اما افرادی که می‌خواهند الکل تولید کنند دیگر با این نهادها سر و کار ندارند و وزارت بهداشت وقتی به کسی مجوز می‌دهد، یعنی قبلاً تأییدیه نهادهای دیگر را دریافت کرده است. در نهایت مدیریت تولید الکل و صدور مجوزها باعث شد که نه‌تنها نیاز کشور به الکل طبی در روزهای شیوع کرونا تامین شود بلکه به گفته غلامحسین مهرعلیان، مدیرکل داروی سازمان غذا و دارو، امروز بازار از این محصول اشباع شده است. این روزها زمزمه این هست که مجوزهای بهداشتی واحدهای تولیدی جدید، به پروانه دائمی تبدیل شود و با توجه به ظرفیتی که برای تولید الکل ایجاد شده است، صادرات آن مدنظر قرار گیرد.

افزایش تقاضا تا اسفند 
سال 98تعداد 40کارخانه الکل در کشور در حال فعالیت بود. این تعداد از سال 92ثابت مانده بود و پیش از شروع بحران کرونا و افزایش تقاضا برای الکل طبی، هیچ مجوز جدیدی درخصوص تاسیس کارخانه تولید الکل در کشور صادر نشده بود. کمبود الکل باعث شد تعداد درخواست‌ها برای تاسیس کارخانه الکل بالا برود