فرکانس‌‌های طلایی را آزاد کنید

محمد کرباسی _ دبیر گروه دانش و فناوری

نیاز مبرم کشور به باندهای فرکانسی ۷۰۰ تا ۸۰۰ مگاهرتز که در اختیار صداوسیماست، باعث شد تا روز گذشته ۱۲۸ استاد برجسته دانشگاه‌های مختلف کشور طی نامه‌ای به علی عسگری، رئیس این سازمان خواستار اتخاذ تدبیری برای استفاده بهینه از منابع طیف فرکانسی به‌عنوان منابع کمیاب ملی شوند.

سال‌هاست که یک نبرد تمام‌عیار برای پس گرفتن و آزادسازی باندهای فرکانسی ۷۰۰ تا ۸۰۰مگاهرتز از صداوسیما در جریان است و طی این سال‌ها با وجود ابلاغیه‌ها و مصوبه‌های مختلف در این رابطه هیچ‌کدام از دولت‌ها نتوانسته‌اند این باند فرکانسی را که به‌خاطر کاربرد بالایشان در ارتباطات موبایل به فرکانس‌های طلایی هم مشهور هستند از این سازمان پس بگیرند. وزارت ارتباطات بارها اعلام کرده که کشور به این باندهای فرکانسی برای توسعه پوشش‌دهی و ظرفیت شبکه موبایل کشور نیاز مبرم و حیاتی دارد. هر چند سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات به‌عنوان زیرمجموعه وزارت ارتباطات متولی فضای فرکانسی کشور است اما صداوسیما تاکنون به هیچ‌کدام از ابلاغیه‌ها و درخواست‌ها برای آزادسازی این ثروت ملی متعلق به مردم اعتنایی نداشته است.

استادان دانشگاه در نامه خود با اشاره به دستور مقام معظم رهبری برای گسترش و تقویت هرچه سریع‌تر زیرساخت‌های داخلی و همچنین با توجه به اینکه باندهای فرکانسی پایین‌تر از مزایای بسیاری در شبکه‌های پهن‌باند سیار برخوردار هستند از رئیس سازمان صداوسیما خواسته‌اند که تغییر کاربـری (آزادسـازی) حـداقـل بخش‌هایی از بـانـدهـای 700 و 800مگاهرتز به‌منظور توسعه شبکه‌های سیار و ارتقای کیفیت خدمات آنها را در دستور کار قرار دهد.  در این نامه که به امضای استادان دانشگاه‌های مختلف ازجمله استادان دانشگاه‌های شریف، امیرکبیر، تربیت مدرس، تهران، شهید بهشتی، خواجه‌نصیرالدین طوسی، علم و صنعت، شیراز، صنعتی اصفهان، فردوسی مشهد و تبریز رسیده، آمده است: از مـنظر علمی و فنی بـانـدهـای فـرکانسی پـایین‌تر از مـزیت‌های بسیاری در شـبکه ارتـباطـات پـهن‌بانـد سیار بـرخـوردار هسـتند که ازجمله آنـها می‌توان بـه پـوشـش وسیع‌تر و نـفوذپـذیری بیشتر در فـضاهـای محـدود و بسـته و درنتیجه کاهـش هـزینه تـوسـعه شـبکه اشـاره کرد.

در بخش دیگری از این نامه تأکید شده: هم‌اکنون تـنها بخش‌هایی از این طیف فـرکانسی (694  تا 862مـگاهـرتـز) مـورد اسـتفاده قـرار می‌گیرد و بخش‌های قـابـل‌تـوجهی از این بـانـدهـا بـدون اسـتفاده هسـتند، لـذا ضـرورت دارد از درآمـدهـا و مـنافـع نـاشی از تغییر کاربـری بـانـد فـرکانسی مـذکور از طـریق انـعقاد تـفاهـمنامـه و یا قـراردادهـایی بـا وزارت ارتـباطـات و فـناوری اطـلاعـات یا قـراردادهـای سه‌جانبه بـا وزارت ارتـباطـات و فـناوری اطـلاعـات و اپـراتـورهـای مـخابـرات سیار فـعال در کشور انـتفاع حـاصـل شـود. استادان دانشگاهی کشور تأکید کرده‌اند که تـوسـعه فـناوری‌های نـوین همانـند فـناوری‌ها و خـدمـات ابـری، اینترنـت اشیا و هـوش مـصنوعی که از پـایه‌های مـهم تـحول دیجیتال هسـتند، نیازمـند زیرسـاخـت‌هـای ارتـباطی مـطمئن و بـا پـهنای بـانـد بـالاسـت. دسـتیابی بـه این مـهم هم در گـرو تخصیص بـانـدهـای فـرکانسی جـدید و همچنین اسـتفاده از بـانـدهـای فـرکانسی پـایین (بـانـدهـای 700 و 800مـگاهـرتـز) است.

فرکانس‌های مورد نیاز حیاتی کشور 
در زمان شیوع ویروس کرونا و اجبار مردم به در خانه ماندن به‌صورت ناگهانی ترافیک استفاده از اینترنت در کشور شاهد یک جهش تاریخی شد و نیاز کشور به این باند فرکانسی بار دیگر خودش را به‌صورت جدی نشان داد. از آنجایی که اکثر مردم به‌خاطر سرعت بالا و سهولت دسترسی از اینترنت موبایل برای کارهای روزمره خود استفاده می‌کنند، افزایش چند برابری مصرف اینترنت کشور در این دوران باعث شد تا سطح رضایتمندی کاربران از کیفیت اینترنت به‌شدت کاهش پیدا کند. به‌دنبال این مسئله افزایش پورت‌های VDSL برای افزایش سرعت اینترنت ثابت در دستور کار وزارت ارتباطات قرار گرفت اما محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات بار دیگر تأکید کرد که افزایش ظرفیت و توسعه پوشش شبکه‌های موبایل در گرو آزادسازی باندهای فرکانس ۷۰۰ و ۸۰۰مگاهرتز از سوی صداوسیماست. اپراتورهای تلفن همراه کشور تلاش کردند با شیوه‌های مختلف این افزایش و جهش مصرف دیتا و مکالمه‌های تلفنی را مدیریت کنند اما براساس نظر کارشناسان افزایش بیشتر ظرفیت نیازمند باندهای فرکانسی جدید است که بهترین آن در اختیار صداوسیما قرار دارد و بیشتر از 14سال است با وجود ابلاغیه‌های مختلف و مصوبه‌های جهانی حاضر به تحویل آن به وزارت ارتباطات نیست. این در حالی است که به گفته مقام‌های وزارت ارتباطات این باند فرکانسی تقریبا خالی است و صداوسیما مدت‌هاست که استفاده چندانی از آن ندارد اما حاضر به آزادسازی آن هم نمی‌شود. نسترن محسنی، معاون بررسی‌های فنی و صدور پروانه سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی چندی پیش اعلام کرد که پایش و نظارت این فرکانس‌ها نشان داده که هم‌اکنون ۸۵درصد این پهنای باند بی‌استفاده مانده است. این باندهای فرکانسی به‌خاطر آنکه در رده فرکانسی پایین قرار دارند پوشش بهتری در سطح کشور داشته و به همین‌خاطر درصورت استفاده از آنها با نصب دکل‌های بسیار کمتر نسبت به باندهای فرکانسی دیگر می‌توان ظرفیت بهتری برای شبکه ارتباطات سیار کشور فراهم کرد. این در حالی است که استفاده از باندهای فرکانسی بالاتر عملا هزینه ارزی بسیار هنگفتی را به کشور تحمیل می‌کند.

استاندارد جهانی
اتحادیه بین‌المللی مخابرات از سال‌ها پیش به تمامی سازمان‌های تلویزیونی سطح جهان پیشنهاد کرده این فضای فرکانسی را آزاد و در اختیار اپراتورهای موبایل بگذارند.
به‌خاطر هزینه‌های بسیار پایین‌تر توسعه شبکه‌های موبایل در این باند فرکانسی اپراتورهای موبایل در بسیاری از کشورهای جهان امکان استفاده از این باند فرکانسی را پیدا کرده‌اند. در سال۲۰۰۶ که این مقررات تحت عنوان GE06 (ژنو ۲۰۰۶) تصویب شد، نمایندگان ایران از سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (به‌عنوان متولی فضای فرکانسی کشور) و سازمان صداوسیما هم آن را امضا کردند. در آن زمان «علی عسگری» معاون فنی وقت صداوسیما که هم‌اکنون رئیس سازمان صداوسیماست، بر این موضوع صحه گذاشت ولی تا به امروز این وعده عملی نشده است. وزیر ارتباطات چندی پیش در گفت‌وگو با همشهری تأکید کرد که استفاده از باند ۷۰۰ و ۸۰۰ هم‌اکنون برای کشور تبدیل به یک موضوع حیاتی شده و ماجرایی مستحب نیست. به گفته محمدجواد آذری‌جهرمی هزینه توسعه باند ۷۰۰ یا ۸۰۰ حداقل نصف هزینه توسعه در باند فرکانسی۲۱۰۰ است. این در حالی است که ۷۰درصد هزینه بخش تلکام کشور ارزی به‌حساب می‌آید. وزیر ارتباطات در این رابطه به همشهری می‌گوید: من می‌توانم مثلا به‌خاطر ملاحظات سیاسی یا شخصی خودم سکوت کنم و بگویم صداو سیماست و نباید به آنها «تو» گفت و مسئله برای آدم هزینه دارد. می‌شود هم واقعیات را گفت. آنچه وظیفه ما بود پیگیری کرده‌ایم و موضوع را به ستاد اقتصاد مقاومتی ارجاع داده‌ایم. ستاد اقتصاد مقاومتی تصویب کرده که این فرکانس به ما بازگردد. ماجرا را به دولت و مجلس بردیم. تا الان این فرکانس‌ها را به ما نداده‌اند.

براساس آخرین آمار سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی از مجموع بیش از ۷۵میلیون مشترک اینترنت پهن‌باند کشور بیشتر از ۶۶میلیون مشترک کاربر اینترنت موبایل هستند و دسترسی نداشتن زیرساخت‌های ارتباطاتی کشور به این فرکانس‌های خالی باعث یک بحران جدی برای مردم شده است. اکثریت دانشجویان و دانش‌آموزان کشور که به‌خاطر شیوع کرونا مشغول آموزش از راه دور هستند طی هفته‌های اخیر پایین آمدن شدید کیفیت اینترنت موبایل را تجربه کرده‌اند. طی هفته‌های اخیر ظرفیت شبکه موبایل از ۱۱پتابایت عبور کرده است. درواقع شرایط حال حاضر شبکه ارتباطات موبایل کشور مانند این است که 3لاین برای تردد خودرو داشته باشیم، اما تعداد ماشین‌ها به‌اندازه 5لاین باشد، درصورتی‌که با افزایش لاین‌، می‌توان از اشباعی که ایجاد شده جلوگیری کرد. هم‌اکنون هم کم‌هزینه‌ترین روش برای مردم و کشور استفاده از باندهای فرکانسی ۷۰۰ و ۸۰۰ مگاهرتز است.