تهامه مهدوی ـ خبرنگار
در هفته‌های اخیر خبر موارد مشکوک به خودکشی دانشجویان در برخی دانشگاه‌ها منتشر شده است؛ اخباری که برخی از آنها تأیید رسمی نشده و برخی نیز از سوی مسئولان انتظامی و دانشگاهی در حال بررسی است. با وجود این تعدادی از دانشجویان در تماس با روزنامه همشهری از مشکلات روحی و روانی دانشجویان و مسائلی که دانشجویان را از نظر روحی تحت فشار قرار داده شکایت می‌کنند. دانشجویانی که به‌عنوان قشر نخبه و بخشی از مهم‌ترین سرمایه اجتماعی کشور شناخته می‌شوند و سلامت روحی آنها از اهمیت بسیار زیاد برخوردار است. روزنامه همشهری در گفتوگو با برخی اعضای انجمن‌های دانشجویی و دانشجویان به واکاوی مسائل روحی دانشجویان پرداخته است.
یکی از اعضای ارشد انجمن اسلامی آزاد‌اندیشان دانشگاه چمران با اشاره به اینکه وضعیت روحی بسیاری از دانشجویان چندان مساعد نیست، می‌گوید: متأسفانه جو مناسبی در دانشگاه وجود ندارد، تعداد زیادی از دانشجویان امیدی به آینده‌شان ندارند و مشکلات اقتصادی آنها را اذیت می‌کند. بسیاری از دانشجویان آینده روشنی برای خودشان متصور نیستند، ما زندگی خوب - نه الزاما مرفه - و بی‌دغدغه اقتصادی می‌خواهیم اما همین زندگی خوب هم برایمان محقق نمی‌شود.
او به حوادثی که در ماه‌های اخیر در کشور اتفاق افتاده اشاره کرده و می‌گوید: شنیدن اخبار منفی روی روحیه تمام افراد جامعه تأثیر می‌گذارد، اگر این اخبار در داخل دانشگاه هم باشد که دیگر وضع بدتر می‌شود. اینکه مدام بشنویم چند نفر از دانشجویان خودکشی کرده‌اند، دستگیر شده‌اند، افسردگی دارند، می‌خواهند مهاجرت کنند و... اثرات خوبی روی بچه‌ها ندارد.
این دانشجوی دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان اینکه مسائلی مثل خودکشی دانشجویان تنها متعلق به این دانشگاه نیست، گفت: متأسفانه از گوشه و کنار شاهد اخباری از خودکشی‌های موفق یا ناموفق دانشجویان و افسردگی‌ها و مشکلات شدید روحی دانشجویان هستیم. تشکیل کمیته‌هایی متشکل از روانشناس، جامعه‌شناس و... می‌تواند کمک مؤثری به کاهش این حوادث داشته باشد. اینکه در خوابگاه برای بهتر شدن روحیه دانشجویان تنها پوسترهای انگیزشی نصب می‌کنند راه‌حل خوبی برای مانع شدن از خودکشی دانشجویان و بهبود سلامت روحی روانی دانشجویان نیست.
وی ادامه داد: در بین دوستان و همکلاسی‌هایم افراد زیادی را سراغ دارم که در یک سال اخیر مراجعه‌شان به روانشناس زیادشده و مصرف داروهای ضد‌افسردگی هم در بین دانشجویان رواج پیدا کرده و بسیاری از فعالان دانشجویی نیز همین وضعیت را دارند.
این عضو ارشد انجمن اسلامی آزاد‌اندیشان دانشگاه چمران با ابراز تأسف از موارد مشکوک به خودکشی‌هایی که در دانشگاه چمران و جندی‌شاپور اخیرا صورت گرفته، ادامه داد: بسیاری از این موارد البته خبری نمی‌شود، چند هفته قبل یکی از دختران در خوابگاه دانشگاه چمران رگش را زد ولی خداروشکر، در بیمارستان نجات پیدا کرد، یا یکی از دانشجویان ورودی92 هم که چند ترم مرخصی گرفته بود بعد از بازگشت به دانشگاه پشت ساختمان خوابگاه خودکشی کرد و متأسفانه جانش را از دست داد. از این موارد در دانشگاه‌ها کم نیست و به‌نظرم مسئولان وزارت علوم و وزارت بهداشت باید با اقداماتی جلوی این اتفاقات را بگیرند. البته دانشگاه هم مثل جامعه است و همانطور که ما شاهد رشد افسردگی هستیم جامعه هم از این موضوع خارج نیست ولی مسئولان باید درنظر داشته باشند که دانشجویان آینده‌سازان کشور هستند و باید به‌صورت وی‍ژه به مسائل روحی و روانی آنها توجه شود.
کورسوی امیدی نیست
یکی از اعضای ارشد انجمن فرهنگ و سیاست دانشگاه رازی کرمانشاه هم با بیان اینکه فشارهای اقتصادی که روی خانواده وجود دارد، اثر مستقیمی روی زندگی دانشجویان دارد، می‌گوید: این فشارها روی دانشجویانی که در خوابگاه زندگی می‌کنند بیشتر است و آسیب‌پذیری این دانشجویان بیشتر از بقیه است.
او در ادامه به موضوعات سیاسی و دانشجویی و اثرات منفی آن هم می‌پردازد و می‌گوید: «متأسفانه احکام انضباطی سختی برای دانشجویان در چند سال اخیر تدوین شده است. مثلا در دانشگاه رازی کرمانشاه 7شیوه‌نامه انضباطی وجود دارد که براساس یکی از موارد این شیوه‌نامه چنانچه دانشجویی یک تخلف مثلا استعمال سیگار در خوابگاه را داشته باشد بلافاصله و بدون هیچ هشداری از خدمات رفاهی دانشگاه که خوابگاه است محروم می‌شود که این مسئله برای دانشجویان خوابگاهی بسیار آزار‌دهنده است. به گفته این عضو انجمن، اکثر دانشجویان دچار ترس از آینده هستند، آینده مبهمی که امیدی برای آن متصور نیستند چراکه صنایع جدیدی وجود ندارد که بخواهند دانشجویان دانش‌آموخته رشته‌های فنی و مهندسی را جذب کنند خصوصا در کرمانشاه که صنعت قابل توجه چندانی هم وجود ندارد که حتی دانشجویان بومی منطقه دلشان به آن خوش باشد.
وی ادامه داد: اثرات ترس از این آینده مبهم بیشتر از اثرات فشارهای اقتصادی به دانشجویان است و همین ناامیدی باعث شده تا هرروز شاهد اخبار ناگوار از داخل خوابگاه‌ها و دانشگاه‌های سراسر کشور باشیم؛ اخباری که بیشتر آنها به بیرون از دانشگاه‌ها درز پیدا نمی‌کند و یا اگر رسانه‌ای هم شود بلافاصله توسط مسئولان دانشگاه‌ها و وزارت علوم تکذیب می‌شود. ما متأسفانه شاهد رشد مصرف مواد از سوی دانشجویان هستیم یا می‌بینیم که درصد قابل‌توجهی از آنها قرص‌های افسردگی مصرف می‌کنند. شما درنظر داشته باشید دانشجویان از نظر سنی در شرایط بسیار حساسی هستند و باید برای نشاط فضاهای دانشجویی قدم‌های مهمی از سوی مسئولان وزارت علوم و دانشگاه‌ها برداشته شود. وی گفت: فضای این روزهای دانشگاه‌ها فضایی بسته است، در آستانه 16آذر که تنها روز متعلق به دانشجویان است، درخواست‌های تشکل‌های مختلف دانشجویی برای برگزاری مراسم روز دانشجو رد شد و برنامه‌هایی هم که معمولا به‌صورت رسمی در دانشگاه برگزار می‌شود به‌صورت تک‌جنسیتی است. حتی درخصوص اکران فیلم‌های سینمایی که وزارت ارشاد به آنها مجوز داده هم ما در دانشگاهمان مشکل داریم و در بسیاری از موارد بوده که جلوی پخش این فیلم‌ها در تالارهای دانشگاه گرفته شده است. این عضو ارشد تشکل دانشجویی می‌گوید: آماری که ما از سال95 داریم 6مورد خودکشی است که 4مورد آن توسط دانشجویان تحصیلات تکمیلی بوده اما خوشبختانه هیچ‌کدام از آنها منجر به فوت نشده‌اند.
امیرمحمد، دانشجوی پزشکی سال پنجم دانشگاه جندی‌شاپور اهواز است. او با بیان اینکه دانشگاه علوم پزشکی اهواز در یک‌ماه اخیر شاهد موارد مشکوک به‌خودکشی 2دانشجو بوده است، می‌گوید: ناامیدی در برخی دانشجویان، نیروی محرکه‌ای می‌شود تا به‌خودکشی فکر کرده و در برخی موارد این فکر خود را عملی کنند. متأسفانه فکر انجام خودکشی در بین دانشجویان خوابگاهی بیشتر از سایر دانشجویان است، چراکه خوابگاه‌ها خصوصا در شهرهای دور از مرکز شرایط خوبی ندارند و مسئولان هم به وضعیت خوابگاه‌ها چندان رسیدگی نمی‌کنند. امیرمحمد گفت: وضعیت نامساعد روحی دانشجویان متاثر از شرایط دانشگاه و شرایط کلی جامعه است، دانشگاه‌ها در سال‌های اخیر از فضای شور و نشاط فاصله گرفته‌اند و همین شرایط را می‌توان در کل جامعه هم مشاهده کرد، الان دانشجو به‌عنوان رکن اصلی دانشگاه شناخته نمی‌شود و دانشجویان به حاشیه رانده شده‌اند. وی ادامه داد: تا قبل‌از روی کار آمدن مدیریت جدید دانشگاه، به دانشجو صرفا به‌عنوان فردی مطالعه‌کننده نگاه می‌شد و اعتقادی به فعالیت‌های دانشجویی نداشتند و شرایط دانشگاه به‌گونه‌ای بود که به دانشجویان اهمیتی داده نمی‌شد. به‌نظر من مسئولان دانشگاه باید شرایطی را به‌وجود بیاورند که روحیه دانشجویان بهتر شود و بین آنها امید تزریق کنند.
امیرمحمد می‌گوید: پرخاشگری در بین دانشجویان بسیار بیشتر از قبل شده و ما در خوابگاه‌های دانشجویی و فضاهای دانشگاه شاهد دعواها و تنش‌های بسیاری هستیم. به اعتقاد من حضور تیمی متشکل از روانشناس، جامعه‌شناس و روانکاوها در تمام دانشگاه‌ها ضروری است، تیمی که حضور مستمر در دانشگاه‌ها داشته باشند و وضعیت روحی و روانی دانشجویان را در طول زمان تحصیل پایش کنند اما متأسفانه فقط برای ورودی‌های جدید دانشگاه‌ها این پایش صورت می‌گیرد و در ادامه تحصیل اقدامی در این‌باره صورت نمی‌گیرد.
خرده روایت‌های تلخ دانشجویی
تعدادی از دانشجویان و فعالان تشکل‌های دانشجویی در گفتوگو با همشهری از شرایط روحی دانشجویان می‌گویند
در همینه زمینه :
