مشاغل خدماتی‌پیشتاز فضای کسب و کار

 آمارها می‌گویند رؤیای بهبود محیط کسب‌وکار، در واپسین فصل سال گذشته نیز محقق نشده است. نتایج تازه‌ترین پایش اتاق ایران درخصوص وضعیت محیط کسب‌وکار از نگاه فعالان اقتصادی، نشان می‌دهد که میانگین کلی شاخص ملی محیط کسب‌وکار در زمستان سال گذشته به 5.80 (10بدترین نمره) رسیده که نسبت به فصل پاییز 96 بهبود 0.92درصدی و نسبت به زمستان سال 95 بهبود 0.58‌درصدی داشته است. البته واکاوی گزارش مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران که درخصوص محیط کسب‌وکار در زمستان 96منتشر شده حاکی از این است که شاخص ملی کسب‌وکار به مدد بهبود محیط کسب‌وکارهای خدماتی اندکی بهتر شده، آن‌هم در شرایطی که محیط کسب‌وکار کشاورزی و صنعت مسیر بدتر شدن را پیموده است. به گزارش همشهری، التهاب بازار ارز و افزایش قیمت در این بازار، اصلی‌ترین اتفاق اثرگذار اقتصادی در نیمه پایانی سال گذشته بوده که مستقیماً بر تغییرات قیمت‌ها، به‌ویژه قیمت مواد اولیه تأثیر گذاشته است و همین مسئله باعث شده فعالان اقتصادی در هر دو فصل پاییز و زمستان 96، «بی‌ثباتی و غیرقابل پیش‌بینی بودن قیمت‌ها» را به‌عنوان اصلی‌ترین مانع کسب‌وکار معرفی کنند. این در حالی است که در چند سال اخیر همواره رتبه اول موانع کسب‌وکار به «دشواری تأمین مالی از بانک‌ها و بی‌ثباتی سیاست‌ها» تعلق داشته است.



موانع ردیف اول کسب‌وکار

در زمستان 1396، نظرسنجی از فعالان اقتصادی مشارکت‌کننده در پایش اتاق ایران، به‌ترتیب 3مؤلفه: «بی‌ثباتی و غیرقابل پیش‌بینی بودن قیمت‌ها (مواد اولیه و محصولات)»، «دشواری تأمین مالی از بانک‌ها و بی‌ثباتی سیاست‌ها» و «مقررات و رویه‌های اجرایی ناظر به کسب‌وکار» را نامناسب‌ترین مؤلفه‌های محیط کسب‌وکار کشور دانسته‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد در 4دوره نخست اجرای پایش محیط کسب‌وکار از نگاه فعالان بخش خصوصی، همواره دشواری تأمین مالی از بانک‌ها به‌عنوان نامساعدترین مؤلفه کسب‌وکار ارزیابی شده اما در 2دوره پاییز و زمستان 1396، که اتفاقاً مصادف با افزایش تنش‌های ارزی و افزایش قیمت ارز بوده، بی‌ثباتی و غیرقابل پیش‌بینی بودن قیمت‌ها (مواداولیه و محصولات) در جایگاه نامساعدترین مؤلفه کسب‌وکار قرار گرفته است.



وضعیت محیط کسب‌وکار به تفکیک بخش‌ها

آمارها می‌گویند میانگین کلی شاخص ملی محیط کسب‌وکار در زمستان سال گذشته نسبت به فصل قبل 0.92درصد و نسبت به فصل مشابه سال قبل 0.58درصد بهبود داشته است، اما بررسی آمارها به تفکیک بخش‌های اقتصادی نشان می‌دهد که همه بخش‌ها از این بهبود بهره نبرده‌اند بلکه بهبود وضعیت محیط کسب‌وکار در یک بخش منجر به کم شدن میانگین و بهبود شاخص کل شده است. بر این اساس در زمستان 96، اوضاع کسب‌وکار در بخش خدمات نسبت به فصل قبل 1.19درصد بهبود پیدا کرده است و درحالی‌که بخش‌های کشاورزی و صنعت به‌ترتیب شاهد بدتر شدن اوضاع به میزان 0.15درصد و 2.09درصد بوده‌اند، توانسته شاخص کل را با خود همراه کند و بهبود 0.92درصدی را برای آن به ثبت برساند. به گزارش همشهری، بررسی آمارهای مربوط به بازار کار نیز می‌تواند اثرگذاری بخش خدمات بر شاخص کسب‌وکار را تأیید کند چراکه براساس گزارش مرکز آمار، خدمات، بخش بزرگی از اقتصاد کشور را به‌خود اختصاص داده و ‌50.4درصد از کل نیروی کار کشور در بخش خدمات فعالیت می‌کنند.



وضعیت استان‌ها و رشته فعالیت‌های اقتصادی

براساس یافته‌های پایش اتاق ایران، در زمستان 1396، استان‌های کرمانشاه، سیستان‌ و بلوچستان و خراسان شمالی به‌ترتیب دارای بدترین وضعیت محیط کسب‌وکار و استان‌های مازندران، قزوین و زنجان به‌ترتیب دارای بهترین وضعیت محیط کسب‌وکار نسبت به سایر استان‌ها ارزیابی شده‌اند.  

از سوی دیگر در بین رشته فعالیت‌های اقتصادی، رشته فعالیت‌های «آبرسانی، مدیریت پسماند، فاضلاب و فعالیت‌های تصفیه»، «عمده‌فروشی و خرده‌فروشی، تعمیر وسایل و... (صادرات و واردات)»، «کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری» دارای بدترین وضعیت کسب‌وکار و رشته فعالیت‌های «آموز»، «هنر، سرگرمی و تفریح» و «مالی و بیمه» بهترین وضعیت کسب‌وکار را در مقایسه با سایر رشته فعالیت‌های اقتصادی در کشور داشته‌اند.



 شاخص محیط کسب‌وکار براساس مدل کارآفرینی شین

براساس نظریه عمومی کارآفرینی شین، شاخص ملی محیط کسب‌وکار ایران در زمستان سال گذشته، عدد 6.00(عدد 10بدترین ارزیابی) به‌دست آمده که تا حدودی بهتر از وضعیت این شاخص در ارزیابی فصل گذشته (پاییز 1396با میانگین 6.03) است. میانگین ارزیابی محیط اقتصادی عدد 5.86 است که در ارزیابی فصل گذشته عدد 5.96 حاصل شده بود و میانگین ارزیابی محیط نهادی نیز عدد 6.10 بوده که در فصل گذشته عدد 6.08 ارزیابی شده بود. یک نگاه اجمالی نشان می‌دهد همانند فصل گذشته محیط جغرافیایی با عدد 4.18 و محیط مالی با عدد 7.99 به‌ترتیب مساعدترین و نامساعدترین محیط‌ها براساس نظریه عمومی کارآفرینی شین بوده‌اند.