اصلاح مرزبندی تهران روی میز مدیریت شهری

مجید جباری _ خبر‌نگار

توسعه مناطق تهران از معیار و قاعده خاصی پیروی نمی‌کند و شکل‌گیری 22منطقه پایتخت چه براساس جمعیت و چه براساس مساحت، هیچ تناسبی ندارد. یک منطقه شهر بیش از 800هزار نفر جمعیت دارد و آن یکی کمتر از 300هزار نفر. از طرفی، همسایگی منطقه 21با منطقه 9یا منطقه 22و 5گویای این است که در شکل‌گیری تقسیمات شهری تهران، معیار قرابت هم رعایت نشده است و این عدم‌تناسب در بسیاری از مناطق دیده می‌شود. چنین موضوعی در کنار وجود برخی تداخلات در مرزبندی‌ها، گاه خدمات‌رسانی به شهروندان را مختل می‌کند و باعث سردرگمی مردم می‌شود.پرونده تغییر تقسیم‌بندی مناطق پایتخت سال‌هاست روی میز مدیران شهری دوره‌های مختلف قرار گرفته اما هیچ‌وقت به نتیجه نرسیده است. این بار اما به‌نظر می‌رسد اصلاح ساختار مرزبندی مناطق پایتخت بیش از هر زمان دیگری مورد توجه مدیریت شهری قرار گرفته است. معاونت امور مناطق شهرداری تهران، اخیرا پروژه‌ای را به مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران ارائه داده و از کارشناسان این مرکز خواسته است طرح پژوهشی تغییر و اصلاح منطقه‌بندی در تهران را تدوین و ارائه کنند؛ موضوعی که اگر به نتیجه برسد، بسیاری از مسائل و مشکلات کلانشهر تهران را برطرف می‌کند. مریم ابهری، مدیر مطالعات و برنامه‌ریزی امور مناطق مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران درباره طرح اصلاح ساختار تقسیم‌بندی مناطق گفت: «این طرح مطالعاتی تقسیم‌بندی مناطق در مراحل مقدماتی قرار دارد و هنوز به جمع‌بندی نرسیده اما آنچه مسلم است اینکه تقسیمات منطقه‌بندی فعلی شهر تهران مشکلات و مسائلی را ایجاد کرده است که ضرورت دارد اصلاح شود.» او با اشاره به منطقه بندی فعلی تهران اضافه کرد: «مرزبندی فعلی مناطق در تهران براساس تجربیاتی شکل گرفته است و نمی‌توان به کلیات آن ایراد گرفت. تهران از سال 1371که استخوان‌بندی مناطق فعلی شکل گرفته هم بزرگ‌تر شده و هم تغییرات زیادی را به‌ خود دیده است.»
به گفته ابهری، منطقه‌بندی فعلی باعث بروز اختلالاتی در خدمات‌دهی به شهروندان شده است؛ به‌خصوص در خیابان‌ها و محله‌هایی که در مرزهای مناطق قرار دارند؛ مثلا در برخی خیابان‌ها خود خیابان متعلق به یک منطقه و پیاده‌روی آن متعلق به یک منطقه دیگر است. مدیر مطالعات و برنامه‌ریزی امور مناطق مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، خاطرنشان کرد: «علاوه بر این، با توجه به تغییر شرایط شهر و تغییراتی که طی دهه‌های اخیر انجام شده  لازم است که تغییری در این مرزبندی‌ها صورت گیرد؛ برای مثال برخی مناطق در تهران مثل منطقه 4یا منطقه یک در مقایسه با برخی مناطق دیگر از وسعت خیلی بیشتری برخوردارند و جمعیت زیادی را در خود جا داده‌اند و شاید لازم باشد که این منطقه مثلا به 2 منطقه تبدیل شود. یا برخی بزرگراه‌ها که پیش از این در تهران نبودند مثل بزرگراه صیاد شیرازی یا بزرگراه امام علی(ع) از وسط برخی مناطق عبور می‌کنند حال آنکه شاید مناسب باشد که در مرزبندی‌های بین مناطق قرار گیرند.» 

    توجه به نقاط کور در طرح اصلاح مناطق پایتخت

سیدمحمود میرلوحی، عضو کمیسیون نظارت و حقوقی شورای شهر تهران
منطقه‌بندی موجود تهران خودبه‌خود توسعه پیدا کرده است. حتی جغرافیا و ترتیب مناطق هم مبنا و معیار تقسیم‌بندی حال حاضر این کلانشهر نبوده؛ این در حالی است که بسیاری از شهرهای دنیا براساس معیار و قاعده خاصی شکل گرفته که خدمات‌رسانی به شهروندان را به بهترین شکل تسهیل کند. همچنین مرزبندی‌های فعلی به‌خاطر تغییراتی که در معابر و ساختار شهر ایجاد شده متعادل نیست. این در حالی است که در موضوع مرزبندی‌ها بسیاری از عوامل دخالت دارند؛ مسائل مدیریتی، حکمرانی و اداره متناسب‌تر، دسترسی‌ها، توزیع و تقسیم کار و از همه مهم‌تر نحوه ارائه خدمات به مردم باید مبنای این تقسیم‌بندی‌ها باشد. درحالی‌که ما نوعی درهم‌ریختگی در مرزبندی و اندازه مناطق و حتی نوع خدماتی که ارائه می‌شود را شاهد هستیم و بن‌بست‌ها، نقاط کور و مناطق دور از دسترس فراوانی در تهران دیده می‌شود‌؛ از این رو، با توجه به تغییرات رخ داده در شهر باید این تقسیم‌بندی‌ها به شکل متناسب‌تر و متعادل‌تری اصلاح شود و مورد بازبینی قرار بگیرد. مبنا و اساس تغییر مرزبندی مناطق شهری تهران باید بر اساس بررسی‌های دقیق کارشناسی باشد و همه موارد از قبیل رفع نقاط کور و بن‌بست‌ها هم مورد توجه قرار بگیرد.