بحران تازه افغانستان؛ 2دولت در یک سرزمین

 5‌ماه پس از انتخاباتی که خود در میانه بحران برگزار شد، اعلام نتایج نهایی رای‌گیری، بحرانی تازه را مهمان افغانستان کرد؛ بحرانی که ممکن است این کشور را تا وقوع یک جنگ داخلی دیگر پیش ببرد.

بیش از 4دهه است که افغانستان درگیر جنگ است و اکنون سایه یک جنگ داخلی دیگر بر این کشور احساس می‌شود. اعلام نتایج نهایی انتخابات ریاست‌جمهوری از سوی کمیسیون مستقل انتخابات، نقطه آغاز بحران تازه بوده است. شامگاه سه‌شنبه، این کمیسیون با تأخیر 5ماهه، اشرف غنی را با حدود 924هزار رأی معادل 50.6درصد آرا پیروز انتخابات معرفی کرد. براین اساس، رقیب اصلی غنی یعنی عبدالله عبدالله با 721هزار رأی معادل 39.5درصد آرا در جایگاه دوم قرار گرفت.
اعتراض عبدالله به انتخابات، دلیل اصلی تأخیر در اعلام نتایج بود. او بلافاصله پس از آنکه کمیسیون انتخابات اشرف غنی را پیروز میدان معرفی کرد، طی سخنانی در جمع هوادارانش این نتیجه را ناشی از تقلب در روند رای‌گیری دانست و گفت که آن را نمی‌پذیرد. عبدالله عبدالله خود را پیروز اصلی انتخابات دانست و اقدام کمیسیون انتخابات را «کودتا» در برابر دمکراسی خواند. او همچنین اعلام کرد به‌زودی به‌عنوان پیروز انتخابات، «دولتی فراگیر» تشکیل خواهد داد. جزئیاتی از برنامه عبدالله برای تشکیل دولت منتشر نشده اما وضعیت امروز افغانستان، شبیه وضعیت آشفته‌ای است که 6سال پیش این کشور را در خود فرو برد. عبدالله در دور قبلی انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان هم رقیب اصلی غنی بود. پس از اعلام نتایج، در انتخابات سال 2014، اشرف غنی با کسب 32درصد آرا و عبدالله عبدالله با 45درصد آرا به دور دوم راه پیدا کردند. در دور دوم اما غنی پیروز انتخابات شد و همین موضوع افغانستان را در یک بحران بی‌سابقه فرو برد. چندین‌ماه کشمکش میان دوطرف و احزاب سیاسی هم‌پیمان آنها در نهایت با میانجیگری آمریکا و با تشکیل «دولت وحدت ملی» به پایان رسید. در دولت وحدت ملی، اشرف غنی در جایگاه ریاست‌جمهوری و عبدالله در جایگاه معاون اجرایی قرار گرفت. عبدالله، اتهام تقلب را چند روز پس از انتخابات مهرماه مطرح کرد و هشدار داد که نتیجه‌ای که بر مبنای تقلب شکل گرفته باشد را نمی‌پذیرد. او با رد پذیرش میانجیگری بین خود و غنی گفت: «این بار مصلحت را مدنظر نمی‌گیرد که تاوان آن را مردم بپردازند.»

وعده عبدالله عبدالله برای تشکیل دولت از روز گذشته ابعاد تازه‌ای پیدا کرده است. ژنرال دوستم، رهبر جنبش ملی اسلامی افغانستان، سمت عبدالله ایستاد و گفت که از «دل و جان» از برنامه او برای تشکیل «دولت همه‌شمول» حمایت می‌کند. عبدالرشید دوستم از چهره‌های قدرتمند صحنه سیاسی افغانستان به شمار می‌رود و در دولت غنی در پست معاون اول رئیس‌جمهور قرار داشته است. او اما در انتخابات از عبدالله حمایت کرد. به گزارش تلویزیون افغانستان، دوستم که در میان هوادارانش در ولایت جوزجان در شمال افغانستان سخنرانی می‌کرد، اعضای کمیسیون انتخابات را متهم کرد که یا پول گرفته‌اند یا تحت فشار، مجبور به همکاری با ائتلاف اشرف‌ غنی شده‌اند. او از روند اعلام نتایج نهایی انتخابات افغانستان ابراز ناراحتی کرد و گفت که عبدالله در نزدیکترین زمان ممکن حکومتی را اعلام خواهد کرد که نمایندگان همه اقوام افغانستان در آن حضور خواهند داشت. دوستم از هوادارانش خواست که منتظر معرفی والی‌های جدید باشند و آنان را تشویق کرد که از تهدیدها نترسند، «چراکه حق گرفتنی است».
برگزاری انتخابات افغانستان با مخالفت گروه‌های مختلف سیاسی این کشور روبه‌رو بود و در نهایت نیز با استقبال اندک مردم برگزار شد. در میانه تهدید طالبان و پشت کردن برخی احزاب به صندوق ‌رای، تنها حدود یک میلیون و 800هزار نفر در انتخابات شرکت کردند. همان زمان، برخی گروه‌ها خواستار لغو روند برگزاری انتخابات و تشکیل یک دولت موقت همزمان با برگزاری گفت‌وگوهای صلح با طالبان بودند. اکنون در کنار، موضوع تشکیل دولت از سوی عبدالله، بحث تشکیل دولت موقت نیز بار دیگر در محافل سیاسی افغانستان داغ شده است.
از سوی دیگر، اشرف غنی و اعضای ارشد تیم او، خود را پیروز انتخابات دانسته‌ و اعلام کرده‌اند در هیچ دولت ائتلافی یا دولت موقتی شرکت نخواهند کرد. اکنون در شرایطی که ولایت‌های شمالی افغانستان در حمایت از عبدالله و در مخالفت با غنی اعلام موضع کرده‌اند، نگرانی‌ها در مورد دو پاره شدن افغانستان و تشکیل یک دولت موازی در مناطق شمالی تشدید شده است.