جراح آهنی

ساسان شادمان‌منفرد ـ‌ روزنامه‌نگار

در حالی‌که ما امروز از حضور روبات‌های جراح سخن به میان می‌آوریم، چند دهه پیش، مردم برای رهایی از شر یک دندان‌درد، مجبور به کشیدن آن دندان می‌شدند. در جاهایی که امکانات وجود نداشت، این کار توسط افرادی که کوچک‌ترین سررشته‌ای از دندان‌پزشکی نداشتند انجام می‌شد. امروزه اما پیشرفت علم در عرصه‌های مختلف شرایط را در پزشکی کاملا دگرگون کرده و حالا در ذهن ما پرسش‌هایی مانند اینکه آیا روزی فرا خواهد رسید که مثلا روبات‌ها انجام عمل‌های جراحی مختلف را به‌صورت کامل برعهده بگیرند؟ نقش بسته است.

عرصه جراحی بیش از سایر عرصه‌های پزشکی بر فناوری و اختراع‌ها تکیه دارد. جراحی از دوره نئولیتیک، یعنی آخرین بخش از دوران پارینه‌سنگی وجود داشته است. مانند بسیاری چیزها در دنیای غرب، جراحی نیز توسط یونانی‌های باستان توسعه پیدا کرد. آنها با انجام کالبدشکافی‌های متعدد به بررسی اندام‌های داخلی بدن انسان می‌پرداختند و از این طریق علم‌آموزی می‌کردند. 
در جوامع اسلامی در سال 900میلادی، کتاب‌هایی درخصوص جراحی گوش، حلق و بینی به رشته تحریر درآمد. با این حال انجام جراحی‌های دقیق و کامل نیازمند وسایل مدرن و به‌عبارتی ساده‌تر فناوری پیشرفته‌تر بود. اروپای قرون وسطی در زمینه بیهوشی پیشرفت‌هایی را به‌دست آورد، اما خود این موضوع هم به خطر بزرگی برای بیماران تبدیل شده بود. الکل و گیاهانی که آنها برای بیهوش کردن مریض‌ها پیش از شروع عمل جراحی مورد استفاده قرار می‌دادند، استاندارد نبود و گاه آنقدر قوی بود که به مرگ بیمار پیش از شروع عمل منجر می‌شد. 
می‌توان گفت که جراحان آن دوران در نوع خود جالب هم بوده‌اند؛ چراکه بیشترشان آرایشگرهایی بودند که در کنار این شغل، جراحی هم می‌کردند! برخی‌دندان می‌کشیدند و برخی دیگر استخوان جا می‌انداختند. شرایط تا قرن نوزدهم میلادی همین‌گونه بود تا اینکه پیشرفت‌های بسیاری در فناوری به‌وجود آمده و اختراع‌های متعدد به کمک علم جراحی آمد. پیشرفت‌ها با سرعت ادامه پیدا کرد تا در قرن بیستم، اختراع‌ها و اکتشاف‌هایی همچون اشعه ایکس و انتقال خون، انقلابی را در جراحی پدید آورد. حالا و با ورود به هزاره سوم، شرایط به‌گونه‌ای شده است که جراحی‌ها تنها معطوف به عمل‌هایی برای بقا نمی‌شود و بسیاری برای بهبود کیفیت زندگی و حتی برای زیبایی زیر تیغ جراحی می‌روند.
 اکنون می‌شود به آینده‌ای پربارتر در این حوزه امیدوار بود. پیشرفت در عرصه نرم‌افزار و همچنین فناوری‌های روباتیک، باعث شده تا در انتظار انقلاب بزرگی باشیم. جایی که جراحی‌ها به‌طور کامل به‌دست روبات‌ها سپرده می‌شود و حتی یک انسان از کیلومترها آن‌طرف‌تر می‌تواند کار جراحی روی یک بیمار را با بهترین کیفیت انجام دهد. با استفاده از روبات‌ها در عمل جراحی می‌توانیم «جراحی واقعیت افزوده» (AR) داشته باشیم. از سوی دیگر دنیای مجازی (VR) نیز می‌تواند فضای فوق‌العاده‌ای را برای جراحی پدید آورد؛ به‌عنوان مثال برای نخستین بار در سال2016، شافی احمد، با پخش 360درجه‌ای عمل خروج یک تومور، صحنه‌هایی بدیل از یک جراحی را ارائه داد.


سامانه جراحی داوینچی




6.4میلیارد دلار
ارزش تخمینی بازار، روبات‌های جراح تا سال 2020

4500+
تعداد روبات‌های داوینچی در سرتاسر دنیا


آماده برای جراحی واقعیت افزوده




1ـ  اسکن کل بدن
بیمار ابتدا سی‌تی‌اسکن می‌شود که موقعیت استخوان‌ها، رگ‌های خونی، بافت‌های به هم پیوسته، ماهیچه‌ها و چربی به‌دست ‌آید.

2ـ تبدیل اسکن
یک الگوریتم به‌دقت وضعیت اسکن را بررسی می‌کند و مدل‌های چندضلعی و تصاویر دیجیتال می‌سازد که مورد استفاده هولولنزهای جراحان قرار می‌گیرد.

3ـ کشیدن نقش مدل
اطلاعات به‌دست آمده روی مریض نقش می‌بندد تا جراحان در طول عمل، تصویر دیجیتال درون بدن بیمار را ببینند.

4ـ پالایش جزئیات
مرحله پردازش حجمی می‌تواند دقت مدل دیجیتال را تقویت کند. به این مفهوم که جراحان می‌توانند از موقعیت و وضعیت بافت‌ها در داخل بدن بیمار مطمئن باشند.


5ـ جراحی AR
جراحان در طول عمل، هولولنز به چشم می‌زنند که موقعیت بافت‌ها و ساختمان بدن را به آنها نشان می‌دهد.



بیهوشی غیر استاندارد
 اروپای قرون وسطی در زمینه بیهوشی پیشرفت‌هایی را به‌دست آورد، اما خود این موضوع هم به خطر بزرگی برای بیماران تبدیل شده بود که به مرگ بیمار پیش از شروع عمل منجر می‌شد


بازوهای جراح
بازوهای جراح که «سامانه داوینچی» نام دارند، در جراحی‌های گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرند.




تئاتر AR
چگونه یک واقعیت افزوده می‌تواند به توانایی جراح در یک عمل جراحی حیاتی کمک کند

کیفیت جراحی
پیشرفت در عرصه نرم‌افزار و همچنین فناوری‌های روباتیک، باعث شده تا در انتظار انقلاب بزرگی باشیم. جایی که جراحی‌ها به‌طور کامل به‌دست روبات‌ها سپرده می‌شود و حتی یک انسان از کیلومترها آن‌طرف‌تر می‌تواند کار جراحی روی یک بیمار را با بهترین کیفیت انجام دهد. با استفاده از روبات‌ها در عمل جراحی می‌توانیم «جراحی واقعیت افزوده» (AR) داشته باشیم