گام‌های مجلس برای اصلاح مالیات بر ارزش افزوده

حامد فوقانی- محمد سرابی _ خبر‌نگار

پرونده لایحه مالیات بر ارزش افزوده هنوز بسته نشده و این نگرانی برای شهرها همچنان وجود دارد که بخشی از درآمدهای پایدارشان با تصویب نهایی لایحه با خطر مواجه شود. بر این اساس عصر دیروز جلسه مشترک 2کمیسیون اقتصادی و امور شوراهای مجلس با حضور نمایندگان مدیریت شهری تهران ازجمله مشاور شهردار پایتخت تشکیل شد تا آخرین بررسی‌ها و چانه‌زنی‌ها برای اصلاح لایحه صورت پذیرد. مدتی است که این لایحه در کمیسیون اقتصادی مجلس چکش‌ می‌خورد و شهرداری‌ها و شوراهای شهر امیدوارند تا چکش نمایندگان، لایحه را به سود شهرها و شهروندان صیقلی کند؛ نه آنکه سرانجام مصوبه‌ای با پستی و بلندی‌های فراوان از پارلمان ملت بیرون بیاید که نتیجه‌اش کاهش بخشی از درآمدهای پایدار باشد؛ چراکه در آن صورت باز هم شهرداری‌ها تکیه‌شان برای تامین مقدار زیادی از منابع مالی مورد نیاز به فروش تراکم و درآمدهای مربوط به حوزه ساخت‌وساز خواهد بود. البته در هفته جاری نمایندگان مجلس کلیات و موادی از لایحه درآمدهای پایدار را پس از 36سال انتظار به تصویب رساندند که به قول شهردار تهران نخستین گام برای جلوگیری از شهرفروشی به‌حساب می‌آید. پیروز حناچی این اقدام را عاملی می‌داند که شهرداری‌ها به کیفیت فکر کنند. با وجود این، انتظار می‌رود نمایندگان برای بهبود زیست شهری، لایحه مالیات بر ارزش افزوده را نیز در چند ماده اصلاح کنند؛ چراکه برخی از مفاد آن با مصوبه درآمد پایدار شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور در تضاد است. حناچی هم در این رابطه می‌گوید: «این2 لایحه مکمل یکدیگر هستند. بندهایی که در لایحه درآمدهای پایدار تصویب می‌شود، باید در آن لایحه (مالیات بر ارزش افزوده) هم اصلاح و هر دو یکسان شوند.» صحبت‌ها در مورد لایحه مالیات بر ارزش افزوده از این بابت مطرح می‌شود که چند ماده و بندهایش دارای اشکالات جدی است. این لایحه به شکل کنونی از یک‌سو برخلاف قانون اساسی باعث کاهش اختیارات شوراها در تعیین عوارض می‌شود و از سوی دیگر به سبب جایگزین‌شدن کلمه مالیات به جای عوارض، سبب خواهد شد تا سهم عوارض شهرداری‌ها به خزانه دولت واریز و تا رسیدن به سرمنزل مقصود، وارد پروسه پیچیده‌ای شود. بماند که کارشناسان حوزه شهری از معافیت‌های جدید مالیاتی لحاظ‌شده در این لایحه هم گلایه دارند و عده دیگری می‌گویند با سیستم نوین لایحه، احتمال تعلق‌گرفتن سهم عوارض یک‌شهر با وضعیت خاص خود به شهری دیگر بسیار بالاست. 

نمایندگان مجلس کلیات و موادی از لایحه درآمدهای پایدار را پس از 36سال انتظار به تصویب رساندند که به قول شهردار تهران نخستین گام برای جلوگیری از شهرفروشی به‌حساب می‌آید

2 لایحه با هم تناقض ندارند
   پروانه مافی، نماینده تهران در مجلس

2 لایحه درآمد‌های پایدار شهرداری‌ها و اصلاح قانون مالیات بر ارزش افزوده با هم منطبق هستند. ما مشکل تبدیل کلمه «عوارض» به «مالیات» را حل کرده‌ایم و اگر در این‌باره سؤالی وجود دارد، شاید اصل لایحه را به دقت نخوانده‌اند. از طرف دیگر همچنان شورا‌ها می‌توانند عوارض مربوط به‌ خودشان را تصویب کنند. اگر لایحه درآمدهای پایدار به سرانجام قانونی خود برسد، مشکلی به‌وجود نمی‌آید. این 2 لایحه در نهایت با هم تناقض ندارند.

شوراها باز هم اختیار تصویب عوارض دارند
   محمدجواد کولیوند، رئیس کمیسیون امور داخلی و شوراهای مجلس

عوارض را شورا‌ها مصوب می‌کنند و دفترچه‌های عوارض دارند که به پیشنهاد شهردار، برای بررسی به کمیته تطبیق فرمانداری ارسال می‌شود. اگر سیاست‌های کلی کشور رعایت نشده و رقم‌ها برخلاف قوانین افزایش و کاهش داشته باشد، وزیر کشور می‌تواند آنها را ابطال کند. این قانون هنوز هم هست و ملغی نشده و در لایحه درآمد‌های پایدار گفته شده که شورا‌ها می‌توانند به پیشنهاد شهرداری‌ها عوارض تصویب کنند.
در قانون قبلی در سال‌64 مصوب داشتیم که «ارزش‌های معاملاتی املاک» برای اخذ عوارض نوسازی تعیین می‌شود و شهرداری‌ها مقدار یک درصد آن را می‌گیرند. ارزش‌های معاملاتی هم در کمیته‌ای با حضور نمایندگانی از سازمان امور مالیاتی به اضافه وزارت اقتصادی و دارایی، استانداری و شهرداری ابتدای هرسال بررسی و بلوک‌بندی می‌کنند و براساس این بلوک‌بندی‌ها، ارزش معاملاتی تعیین می‌شود که امور مالیاتی هم 2درصد را به‌عنوان مالیات می‌گیرد. عوارض نوسازی را هم با این تجمیع کردند و در این قانون درآمد‌های پایدار آمده است که عوارض 3درصد بشود. البته با این تغییر مخالفت شد که الان به کمیسیون برگشته است. موردی که می‌گفتند «کلمه عوارض به کلمه مالیات تبدیل شده است» صحیح نیست.
درباره معافیت‌های لایحه مالیات بر ارزش افزوده هم اینطور نیست که شهرداری از درآمدی محروم شده باشد. ابتدا در ماده‌ای جریمه تعیین شده است که اگر پرداخت نشد به این میزان جریمه داشته باشد. یا اینکه اگر یکجا و سریع پرداخت شود، تشویق‌هایی خواهد داشت.
البته قانون درآمدهای پایدار از ماده5 به بعد ارجاع شد به کمیسیون مشترک تا مجددا بررسی کند و بعد به صحن علنی برگردد.
کارگروه ویژه‌ای یک سال روی این موضوع کار کرده ‌و به این معنی نیست که درآمد یک ارگان به نفع ارگان دیگری بیشتر شود. اگر قرار باشد درآمد‌های شهرداری کاهش پیدا کند، پس دیگر نمی‌توان از درآمد پایدار صحبت کرد. لایحه درآمد‌‌های پایدار 23ماده است که تا ماده‌5 آن در صحن تصویب شد و از ماده‌5 به کمیسیون برگشت که پیشنهاد‌های نمایندگان بررسی شود.