مالیات بر مالیات

بررسی جزئیات منابع بودجه1402 حاکی از این است که درآمدهای مالیاتی از ۵۲۶هزار میلیارد تومان در بودجه سال‌1401 به ۸۳۸هزار میلیارد تومان خواهد رسید؛ یعنی دولت می‌خواهد در سال آینده ۵۹درصد بیش از امسال مالیات دریافت کند. داوود منظور، رئیس‌کل سازمان امور مالیاتی می‌گوید: این افزایش 59درصدی مالیات‌ها با 2عامل محقق خواهد شد. طبق اظهارات او، 40درصد از افزایش مالیات‌ها را افزایش قیمت کالاها در شرایط تورم تأمین می‌کند و ۶۰درصد افزایش درآمد مالیاتی نیز از محل شناسایی مؤدیان جدید و مقابله با فرار مالیاتی محقق خواهد شد. به‌عبارت ساده‌تر، منظور این است که بخشی از افزایش درآمدهای مالیاتی به‌طور طبیعی به‌دلیل افزایش قیمت‌هاست، زیرا یکی از پایه‌های اصلی مالیات در ایران، مالیات بر ارزش‌افزوده است که خود شامل ۹‌درصد از قیمت کالاها بوده و عملا با افزایش کالاها نرخ این مالیات نیز افزایش می‌یابد؛ اما بخش دیگر درآمدهای مالیاتی منوط به این است که تولیدکنندگان از رکود خارج می‌شوند و متناسب با رونق اقتصادی، ارزش‌افزوده بخش‌های مختلف و درآمد مشمول مالیات را بهبود می‌دهند.
در این فرایند، دولت که به‌واسطه کسری بودجه و تحریک نظام بانکی با اضافه برداشت از بانک مرکزی‌ متهم اصلی ایجاد تورم است، نه‌تنها زیان نمی‌کند، بلکه به سود مضاعف نیز می‌رسد. در ادبیات علم اقتصاد گفته شده، تورم، مالیاتی است که دولت‌ها به‌صورت پنهان دریافت می‌کنند. در این میان، با افزایش تورم قیمت کالا و خدمات نیز افزایش می‌یابد و درنهایت مالیات مطالبه‌شده دولت از محل بالاتر می‌رود؛ یعنی مردم یک‌بار با تورم مشمول مالیات پنهان می‌شوند و بار دیگر با افزایش مالیات به‌دلیل تورم باید پول بیشتری بپردازند.