رتبه هفتم آذربایجان شرقی در حاشیه‌نشینی

حاشیه‌نشینی در شهرها معضلی با قدمت حدود ۵۰ساله است که حل آن نه با نگاه‌های فنی و مهندسی صرف، بلکه از طریق اتخاذ رویکردهای توانمندساز ساکنان مناطق حاشیه‌نشین میسر خواهد شد. به گزارش ایرنا، امروزه در کلان‌شهر یک میلیون و 8 هزار نفری تبریز، افزون بر ۴۰۰ هزار نفر در مناطق حاشیه‌نشین زندگی می‌کنند تا به گفته نماینده وزارت کشور در اجرای طرح ایجاد دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی، این استان را در رتبه هفتم فهرست استان‌های کشور از نظر تعداد جمعیت مستقر در سکونتگاه‌های غیررسمی قرار دهد.

گفته می‌شود نگاه صرف مهندسی و شهرسازی دلیل اصلی بی‌نتیجه ماندن طرح‌های مربوط به حاشیه‌نشینی در طول دهه‌های اخیر با عناوین مختلف و متعددی مانند ساماندهی، بهسازی و بازآفرینی بوده است. به عبارت دیگر، متخصصان و کارشناسان فعال در حوزه اصلاح و ساماندهی مناطق حاشیه‌نشین در کلان‌شهرهای کشور به دنبال رفع معضل حاشیه‌نشینی از طریق ساخت خانه‌های استاندارد هستند، اما واقعیت این است که اولا هیچ دولتی قادر به تامین منابع مالی لازم برای ساخت مسکن اصولی ۴۰۰ هزار حاشیه‌نشین در تبریز نیست و ثانیا هیچ تضمینی وجود ندارد که سکونت در خانه‌های نوساز و مهندسی بتواند تبعات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ناشی از سال‌ها زندگی حاشیه‌نشینی را برطرف کند.


ضرورت توانمندسازی حاشیه‌نشینان 

استاندار آذربایجان شرقی با بیان این‌که لازمه توانمندسازی ایجاد فرصت شغلی و آموزش مهارت است گفت: باید مردم مناطق حاشیه‌نشین را از لحاظ فکری توانمند کنیم. «محمدرضا پورمحمدی» اظهار کرد: در زمینه اولویت‌های اعتمادساز دولت که وزیر کشور هم بر آن تاکید دارد، اولویت‌هایی وجود دارد که مدیران هر بخش باید روی آنها کار دقیق انجام دهند. وی با بیان این‌که در حوزه اجتماعی و فرهنگی رصد اجتماعی و فرهنگی نیاز است افزود: یک مرکز رصد فرهنگی باید موضوعات آسیب‌های اجتماعی را رصد و راه‌حل ارائه کند.

استاندار با تاکید بر لزوم مشارکت خیران و سمن‌ها در حل آسیب‌های اجتماعی گفت: همه مشکلات باید در سایه مشارکت مردم حل شود، چون بدون همراهی مردم انجام دادن امور ناممکن است. وی با بیان این‌که توانمندسازی مقوله‌ای متفاوت با آن چیزی است که رخ می‌دهد اظهار کرد: توانمندسازی بعد از عبور از ساخت خانه‌های ارزان‌قیمت و اعطای تسهیلات است و باید مردم مناطق حاشیه‌نشین را از نظر فکری و فرهنگی توانمند سازیم.

پورمحمدی بیان کرد: دولت نباید برای مردم خانه بسازد، بلکه اساس توانمندسازی ایجاد فرصت شغلی و آموزش مهارت‌های شغلی و اجتماعی است. وی مهاجرت معکوس را در کاهش حاشیه‌نشینی مؤثر دانست و تاکید کرد: برای جلوگیری از گسترش بافت‌های حاشیه‌نشین ستاد ملی بازآفرینی باید تدبیر کند.


یک‌چهارم جمعیت تبریز حاشیه‌نشین هستند

مدیر کل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری آذربایجان‌ شرقی با اشاره به مجموع بافت‌های ناکارآمد شهری استان در بین ۳۱ شهر جمع‌بندی شده است گفت: مجموع مساحت ناکارآمد شهر تبریز 8۴۳۹ هکتار است. «علی بدر شکوهی» با بیان این‌که تعداد پهنه‌های حاشیه‌نشینی در تبریز اعم از پهنه شمالی، جنوبی، آخماقیه و پارک بزرگ است افزود: تبریز دارای ۱۸ محله حاشیه‌نشین است که جمعیت آن بر حسب آنچه اعلام شده معادل ۴۰۰ هزار نفر یعنی یک‌چهارم جمعیت کل شهر تبریز است.

معاون اجتماعی استانداری آذربایجان ‌شرقی اظهار کرد: بیشترین میزان ساکنان در پهنه شمالی با جمعیت ۲۵۰ هزار نفر است که در بخش حاشیه‌ جنوبی اتوبان پاسداران زندگی می‌کنند. بدر شکوهی افزود: طرح‌های توانمندسازی و کاهش آسیب‌های اجتماعی مناطق حاشیه‌ای با عنوان طرح ایجاد و فعال‌سازی دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی و توانمندسازی و کاهش آسیب‌های اجتماعی در مناطق حاشیه‌نشین با محوریت مهارت‌آموزی و اشتغال‌زایی است و ۴ دفتر توانمندسازی و کاهش اجتماعی در تبریز ایجاد شده است.

وی با تاکید بر ارتقای زیرساخت‌های تفریحی، فراغت و ورزشی در آذربایجان شرقی گفت: فعال‌سازی سمن‌های حضور زنان و حمایت از زنان کارآفرین استان، ارائه آموزش‌های لازم به والدین برای بهبود فضای ارتباطی درون خانواده و آگاهی از نحوه مواجهه با چالش‌ها زمینه را فراهم می‌کند.

بدر شکوهی اعتبارات تخصصی به دستگاه‌های عضو ستاد را ۲۴ میلیون و ۷۳۵ هزار ریال اعتبار در حوزه اجتماعی برای استان برشمرد و گفت: تعداد دستگاه‌ها طبق تفاهم‌نامه با وزارت کشور ۲۲ دستگاه است. وی با بیان این‌که برای توانمندسازی و کاهش آسیب‌های اجتماعی محلات حاشیه‌نشین شهرهای استان اقدامات زیادی انجام گرفته است تصریح کرد: وزارت کشور نباید خودش را عقب بکشد و از حاشیه‌نشینی دور باشد. وزارت کشور خود را باید در مرکز حاشیه‌نشینی ببیند.

بدر شکوهی گفت: باید حاشیه ‌شهرها هم در کنار بافت‌های فرسوده داخل شهر مورد توجه و اهمیت قرار گیرد. این مسئول با تاکید بر این‌که در کمک‌رسانی به مردم و توانمندسازی آنها از نظر شرعی، اخلاقی، انقلابی، قانونی و اجتماعی مسئول هستیم ادامه داد: مناطق اسکان غیررسمی باید ساماندهی شود و با تغییر، تحول و توانمندسازی به جوانان آموزش دهیم تا مسائل اجتماعی را حل کنند.


کمبود امکانات در سکونتگاه‌های غیررسمی 

نماینده وزارت کشور در اجرای طرح ایجاد دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی می‌گوید: یک‌سوم جمعیت شهری کشور که ۲۰ میلیون نفر را شامل می‌شود، در بافت‌های ناکارآمد ساکن هستند. «نواب میرزایی» با بیان این‌که طبق آمار دستگاه‌ها و سازمان‌های مختلف در حال حاضر ۹ تا ۱۱ میلیون نفر ساکن سکونتگاه‌های غیررسمی هستند افزود: از دهه 70 سکونتگاه‌های غیررسمی یکی از 5 آسیب اول کشور است.

وی عنوان کرد: اقدامات متعددی در سکونتگاه‌های غیررسمی انجام می‌شود که بر اساس آن، دستگاه‌های اجرایی اعم از کمیته امداد، بهزیستی، علوم پزشکی و شهرداری وارد عمل شده و کارها و هزینه‌های زیادی نیز کرده‌اند، اما در نهایت این اقدامات باعث بهبود وضعیت حاشیه‌نشینی نشده است. میرزایی با بیان این‌که راهکارهای مختلفی از سوی نهادهای متولی ارائه شده است افزود: در حوزه اجرا همه برای انجام کارها متفق‌القول هستند. از این ‌رو دفاتر تسهیلگری در این محلات تشکیل می‌شود تا به صورت نظام‌یافته و هدفمند بتوانیم این منابع را از طریق نهادهای مختلف هزینه کنیم.

وی گفت: طبق آسیب‌شناسی صاحب‌نظران، یکی از مهم‌ترین دلایل انفعال نبود اقدامات هماهنگ و هم‌پیوند است. از این‌ رو باید اقدامات به صورت متوالی در یک بازه زمانی مشخص انجام می‌شد و وقتی چنین نشده، آسیب‌های ناشی از کمبود امکانات و یا مشکلات اقتصادی و اجتماعی تشدید شده و به نوعی حل‌نشده باقی مانده است. میرزایی با بیان این‌که بخشی از آسیب‌ها در حوزه کلان کشور است و این در آسیب‌شناسی بسیار تأثیر می‌گذارد افزود: در عین حال، اقدامات خوبی در محلات می‌توان انجام داد.

وی بیان کرد: آذربایجان‌ شرقی از نظر جمعیت هفتمین استان کشور از نظر سکونتگاه غیررسمی است و طبق وظیفه محوله وزارت کشور از سوی رهبر معظم انقلاب، سال گذشته ۱۰ استان به عنوان پایلوت انتخاب شد و ۶۹ دفتر تسهیلگری در این استان‌ها تشکیل شد. با توجه به کسب نتایج خوب در استان‌های پایلوت، تصمیم بر آن شد که در سال جاری ۱۰ استان پایلوت به ۲۲ استان ارتقا یابد که استان آذربایجان ‌شرقی نیز جزو این استان‌ها است.

میرزایی افزود: بیشترین دفاتر را در استان سیستان و بلوچستان، خوزستان و تهران داریم و در این محلات با کمبود خدمات محلات، مصالح و نبود مدیریت شهری در این مناطق و مشکلات اقتصادی روبه‌رو هستیم. دفتر تسهیلگری علاوه بر نیازسنجی، داراسنجی و آسیب‌سنجی نیز انجام می‌دهد که در نهایت، مجموع آنها به یک سنتز و تحلیل مناسب می‌رسد که همه دستگاه‌های متولی در آن دخیل هستند.